Όταν ακούμε σαλιγκάρι, το μυαλό μας πηγαίνει στους μπουμπουριστούς κοχλιούς και τους πεντανόστιμους μεζέδες της κρητικής κουζίνας. Τα τελευταία χρόνια, όμως, τα σαλιγκάρια δεν έχουν πατρίδα και βάζουν πλώρη για να κατακτήσουν ολόκληρη τη χώρα –και όχι μόνο.
Υγιεινό, χωρίς λιπαρά, συντηρητικά και χρωστικές ουσίες, το σαλιγκάρι συμπληρώνει άριστα τη μεσογειακή διατροφή και νοστιμίζει καθημερινά πιάτα όπως τα όσπρια, τα ζυμαρικά και το ριζότο.
Στα οφέλη του σαλιγκαριού πίστεψαν μια ομάδα εκτροφέων από την Καρδίτσα που αποφάσισαν να δημιουργήσουν τον πρώτο –και μοναδικό– Πανελλήνιο Συνεταιρισμό Σαλιγκαροτρόφων με σκοπό να κάνουν το σαλιγκάρι γνωστό σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού. Και το πετυχαίνουν με ρυθμούς κάθε άλλο παρά… σαλιγκαριού.
Η ιδέα ξεκίνησε το 2010 στην Καρδίτσα, όπου 10 εκτροφείς σαλιγκαριών αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες του χώρου, να ανταλλάξουν τεχνογνωσία και να δημιουργήσουν την αγορά που θα απορροφά την παραγωγή τους.
Έξι χρόνια μετά, ο συνεταιρισμός αριθμεί 42 μέλη από ολόκληρη τη χώρα: Μακεδονία, Θράκη, Πελοπόννησο, Εύβοια, Ρόδο κ.α. Στο τιμόνι του βρίσκονται νέοι αγρότες και επιστήμονες, ικανοί και ορεξάτοι, με εξειδικευμένες γνώσεις και όραμα. Το insider.gr συνάντησε δύο από αυτούς, τον πρόεδρο του συνεταιρισμού, Αριστοτέλη Μπαχλά, και τον γραμματέα, Κεντρόπουλο Απόστολο.
Φωτό: Το περίπτερο του Συνεταιρισμού στη Food Expo Athens. Πρώτος δεξιά ο πρόεδρος Αριστοτέλης Μπαχλάς και πρώτος αριστερά ο γραμματέας Κεντρόπουλος Απόστολος.
Όπως μας εξηγούν, ξεκίνησαν τη εκτροφή σαλιγκαριών πριν από πέντε χρόνια επενδύοντας σε εκτροφεία «κλειστού τύπου», όπου η διατροφή του σαλιγκαριού είναι πλήρως ελεγχόμενη, όπως επίσης και ο δείκτης σκίασης. Μια τέτοια επένδυση κοστίζει περίπου 32.000 ευρώ και ήδη από τον πρώτο χρόνο της εκτροφής ο εκτροφέας μπορεί να έχει μια –μικρή αρχικά- παραγωγή.
Η παραγωγή, όμως, από μόνη της δεν αρκούσε. Οι εκτροφείς συνεργάστηκαν αρχικά με εξειδικευμένες εταιρείες που ανέλαβαν –έναντι σημαντικού τιμήματος– να τους εκπαιδεύσουν στην τεχνογνωσία, τους πούλησαν τον εξοπλισμό και υπέγραψαν συμβόλαια για πώληση της παραγωγής τους. Η παραγωγή νωπού σαλιγκαριού (μη επεξεργασμένου) ήταν μεγάλη αλλά η εταιρείες δεν τήρησαν τη συμφωνία, με αποτέλεσμα είτε να μην απορροφήσουν την παραγωγή είτε να δίνουν χαμηλότερη τιμή από την συμφωνηθείσα.
Μέσα από την απογοήτευση αυτή γεννήθηκε η ιδέα του συνεταιρισμού με στόχο τη μεταποίηση του προϊόντος για υψηλή προστιθέμενη αξία και πιο εύκολη διάθεση στην αγορά.
«Παρ' όλο που ήμασταν νέοι στον χώρο, η επιμονή και η προσπάθεια που κάναμε συνεχώς πάνω στη δουλειά είχε αποτελέσματα, είχαμε αρκετή παραγωγή, με αποτέλεσμα να μην έχουμε τη δυνατότητα να τη δώσουμε. Έτσι ωρίμασε η ιδέα με τους συναδέλφους να μπούμε στη μεταποίηση, να διαθέτουμε προϊόντα ώστε και η προστιθέμενη αξία να αυξηθεί και να μπορέσουμε να διοχετεύσουμε την παραγωγή μας. Και αυτό είχε ανταπόκριση, μέσα σε ένα έτος βγάλαμε τους τρεις πρώτους κωδικούς», περιγράφει ο κ. Μπαχλάς που είναι κατ' επάγγελμα αγρότης.
Προϊόντα με... τελικό sigma
Σήμερα στα ράφια μπορείτε να βρείτε τρεις γεύσεις καπνιστών φιλέτων με επωνυμία sigma. Στα άμεσα σχέδια του συνεταιρισμού είναι η παραγωγή ενός ακόμη κωδικού για κατεψυγμένα προβρασμένα σαλιγκάρια με το κέλυφος, ενώ μέχρι το καλοκαίρι θα έχουν εμπλουτίσει τη γκάμα τους με δύο ακόμη προϊόντα: προβρασμένα φιλέτα σαλιγκαριού και σαλιγκάρια αλά Μπουργκινιόν (με βούτυρο).
Τα μέλη του συνεταιρισμού έχουν ταξιδέψει πολύ στο εξωτερικό όπου επισκέφθηκαν αντίστοιχες μονάδες στη Γαλλία –που είναι η «μαμά του σαλιγκαριού», όπως μας πληροφορούν, την Ισπανία αλλά και την Ιταλία, όπου είδαν πρόσφατα μονάδες μεταποίησης. Στις ΗΠΑ είδαν μια νέα τάση στην κατανάλωση του σαλιγκαριού στις ΗΠΑ, τα έτοιμα γεύματα που ζεσταίνονται στον φούρνο μικροκυμάτων και καταναλώνονται εύκολα και γρήγορα στο γραφείο. Στα μελλοντικά σχέδιά τους, λοιπόν, είναι η παραγωγή τέτοιων γευμάτων, προσαρμοσμένων στις ελληνικές γεύσεις και τις παραδοσιακές συνταγές, όπως σαλιγκάρι στιφάδο, κοκκινιστό ή με πλιγούρι.
Τα προϊόντα sigma δεν θα τα βρείτε στα σουπερμάρκετ, αλλά σε μικρά καταστήματα παραδοσιακών προϊόντων και επιλεγμένα delicatessen σε πολλές πόλεις και νησιά της Ελλάδας, με το δίκτυο να διευρύνεται συνεχώς. Γιατί, όμως, δεν δίνουν τα προϊόντα τους σε μεγάλες αλυσίδες; Η απάντηση είναι πως πρόκειται για συνειδητοποιημένη επιλογή του συνεταιρισμού. «Αν εξαιρέσουμε κάποιες συγκεκριμένες περιοχές, όπως η Κρήτη, το σαλιγκάρι είναι άγνωστη τροφή για τους Έλληνες. Κάθε νέο προϊόν χρειάζεται την ανάλογη προώθηση κατά την πώληση, ο καταναλωτής θα πρέπει να ενημερώνεται σωστά στο κατάστημα. Προτιμούμε τα μικρά μαγαζιά γιατί εκπαιδεύουμε τους ανθρώπους να προωθούν το σωστά το προϊόν. Αυτό ο μαγαζάτορας το εκτιμά και καταβάλλει την προσπάθεια που χρειάζεται για να μάθει ο καταναλωτής να τρώει τα σαλιγκάρια», μας εξηγεί ο κ. Μπαχλάς.
Οι προκλήσεις
Στις βασικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν περιλαμβάνεται απουσία θεσμικού πλαισίου. Όπως μας εξηγεί ο κ. Κεντρόπουλος, τεχνολόγος γεωπόνος ο ίδιος, τόσο στην Κρήτη όσο και σε χώρες των Βαλκανίων και την Τουρκία είναι πολύ διαδεδομένη η συλλογή σαλιγκαριών από τη φύση. Τα ελεύθερα σαλιγκάρια, όμως, εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία. «Ο σημαντικότερος κίνδυνος είναι ότι δεν ξέρεις πού έχει τραφεί το σαλιγκάρι, μπορεί να έχει πάει σε χωράφια με φάρμακα, με λιπάσματα, σε νερά με απόβλητα εργοστασίων», αναφέρει. Στο εκτροφείο, όπως εξηγεί, τα σαλιγκάρια τρέφονται με πιστοποιημένες τροφές, δηλαδή με δημητριακά (μη γενετικώς τροποποιημένα) και χόρτα, οπότε η ποιότητά του είναι πλήρως ελεγχόμενη. Παρότι στην Ευρώπη υπάρχει αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο που απαγορεύει ρητά τη συλλογή και εμπορία ελεύθερων σαλιγκαριών, αυτό δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα.
Μια ακόμη δυσκολία είναι η γραφειοκρατία, καθώς για να πάρουν άδεια για τις μονάδες εκτροφής, χρειάστηκε να περάσει περίπου ένας χρόνος μετά από μαραθώνιες επισκέψεις στις αρμόδιες υπηρεσίες. «Υπάρχει άγνοια στα σαλιγκάρια, παρότι η εκτροφή υπάρχει εδώ και χρόνια», μας εξηγούν.
Ποια είναι τα επόμενα βήματά σας;
Οι προσπάθειες των συνεταιριστών επικεντρώνονται στη δρομολόγηση των αγορών. Όπως σημειώνει ο κ. Μπαχλάς, «η παραγωγή μας είναι αυξανόμενη και μπορούμε αν δουλεύουμε εντατικά τα εκτροφεία μας μπορούμε να παράγουμε πολύ περισσότερο απ ότι σήμερα. Προχωράμε συντηρητικά για να διασφαλίσουμε πρώτα το δίκτυο που θα απορροφήσει το προϊόν».
Στην ερώτηση εάν σκέφτονται να δημιουργήσουν τη δική τους μονάδα μεταποίησης, οι σαλιγκαροτρόφοι μάς απαντούν ότι είναι κάτι που εξετάζουν πολύ σοβαρά. Προς το παρόν, χρησιμοποιούν δύο υφιστάμενα μεταποιητήρια, αλλά εφόσον εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση μέσα από την ένταξη σε κάποιο ευρωπαϊκό πρόγραμμα, θα προβούν σε αυτή την επένδυση. Φυσικά αυτό θα γίνει μετά από εκτεταμένη έρευνα, ώστε η μονάδα να ανταποκρίνεται στις ανάγκες μας και τις μελλοντικές προοπτικές της αγοράς, τονίζει ο κ. Μπαχλάς.
Για παράδειγμα, μια πολύ νέα τάση που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στην αγορά, είναι η αξιοποίηση προϊόντων του σαλιγκαριού (όπως η κολλώδης ουσία που αφήνει πίσω του) στα παραφαρμακευτικά προϊόντα και συγκεκριμένα στα καλλυντικά. «Η προστιθέμενη αξία σε αυτή την αγορά είναι πολύ υψηλότερη και σίγουρα η μεταποιητική μονάδα που θα κατασκευάσουμε θα περιλαμβάνει αυτού του είδους την εκμετάλλευση», σημειώνει.
Οι εξαγωγές είναι στα σχέδιά σας;
«Φυσικά. Πρόσφατα συμμετείχαμε στη διεθνή έκθεση Food Expo στην Αθήνα και το ενδιαφέρον για το προϊόν μας ήταν πολύ μεγάλο, τόσο από έλληνες εμπόρους όσο και από brokers του εξωτερικού. Μας πλησίασαν από διάφορες χώρες, όπως Γερμανία, Αγγλία, Αμερική, Καναδάς, Βιετνάμ, Κίνα. Ήδη έχουμε κλείσει σημαντικές παραγγελίες», αναφέρει ο κ. Μπαχλάς.
Ένας ακόμη στόχος του δ.σ. είναι να ενδυναμώσει τον συνεταιρισμό προσελκύοντας νέα μέλη, μέσω προσωπικών επαφών και newsletters που στέλνουν σε παλιούς και νέους εκτροφείς. Η ανταπόκριση είναι πολύ ενθαρρυντική, σύμφωνα με τον κ. Μπαχλά. «Χαιρόμαστε γιατί μας βρίσκουν παλαιότεροι εκτροφείς που είτε εγκατέλειψαν τη μονάδα τους είτε σκέφτονται να το κάνουν. Βλέποντας, όμως, τη δράση και την επιτυχία στα πρώτα μας βήματα, παίρνουν κουράγιο να συνεχίζουν», εξομολογείται με ενθουσιασμό.
Για τη λειτουργία του συνεταιρισμού, σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα κοινωνικής επιχειρηματικότητας, ο κ. Μπαχλάς είναι κατηγορηματικός. «Έχουμε ξεφύγει τελείως από τα σχήματα του παρελθόντος. Υπάρχει πνεύμα ομαδικότητας, είναι ένας σημαντικό παράγοντας που διατηρεί τους σύγχρονους συνεταιρισμούς σε αυτά τα επίπεδα που είναι τώρα. Υπάρχει επαγγελματισμός, συνοχή, δημοκρατία και διαφάνεια στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων».
Εξάλλου, όπως τονίζει ο ίδιος, ο σκοπός του συνεταιρισμού δεν είναι μόνο επιχειρηματικός ή κερδοσκοπικός, αλλά και πολιτισμικός. «Θέλουμε να μάθουμε στον κόσμο να τρώει σαλιγκάρι. Είναι ένα υγιεινό προϊόν που τρώγεται παραδοσιακά σε πολλά μέρη της χώρας μας. Γιατί να μην υπάρχει, λοιπόν, στη διατροφή μας;».
Δείτε εδώ πού μπορείτε να προμηθευτείτε τα προϊόντα sigma στην Αττική και την υπόλοιπη Ελλάδα.
