Η κυβέρνηση και προσωπικά ο Πρωθυπουργός άνοιξε τους τελευταίους μήνες τη συζήτηση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση. Παρά τις επιστημονικές ενστάσεις για τη διαδικασία, πιστεύω ότι είναι χρήσιμο να συζητούμε ως κοινωνία για τις μεγάλες αλλαγές που χρειάζεται η χώρα, τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στην Ελληνική Πολιτεία από την Αναθεώρηση του Συντάγματος. Μία προϋπόθεση όμως είναι σημαντική: να ασχοληθούμε με τα πραγματικά προβλήματα του τόπου και να δώσουμε λύσεις, αν χρειάζεται, μέσα από τον καταστατικό νόμο του ελληνικού κράτους.
Και εξηγούμαι:
- Αποτελεί πρόβλημα για τον τόπο η έλλειψη οικονομικής ανάπτυξης; Νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε πως ναι. Ακόμη και όταν υπήρξε ανάπτυξη στον τόπο, σήμερα πιστεύουμε ότι αυτό έγινε με στρεβλό τρόπο.
- Αποτελεί ζητούμενο για τη χώρα η επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, δηλαδή μιας ανάπτυξης που θα διασφαλίζει τα συμφέροντα τόσο των σημερινών όσο και των επόμενων γενεών; Νομίζω πως όλοι συμφωνούμε πως ναι.
- Αποτελεί πρόβλημα για τον τόπο η ελλιπής προστασία του περιβάλλοντος; Όλοι συμφωνούμε πως ναι.
- Αποτελεί έλλειμμα του ελληνικού συντάγματος η παντελής απουσία αναφοράς σε αυτόν που δημιουργεί πραγματική ανάπτυξη και θέσεις εργασίας δηλαδή στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και στην επιχειρηματικότητα; Νομίζω ότι μετά από δεκαετίες ιδεολογικών αναζητήσεων, το αποδεχόμαστε οι περισσότεροι.
Το βασικό ερώτημα είναι: μπορούν αυτά τα θέματα να αντιμετωπιστούν μέσα από μία συνταγματική αναθεώρηση; Νομίζω πως ναι, ως εξής:
Βιώσιμη ανάπτυξη και αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος θα έχουμε μόνο αν είναι ξεκάθαρο σε όλους, με απλούς και κατανοητούς κανόνες, τί προστατεύεται και πως. Δηλαδή να ξέρουμε όλοι που επιτρέπεται να γίνει τι. Δυστυχώς αυτό δε συμβαίνει σήμερα και - δυστυχώς επίσης - το βρίσκει μπροστά της σήμερα σχεδόν όλη η χώρα με το ζήτημα των δασικών χαρτών, η ανάρτηση των οποίων αποκάλυψε προβλήματα που η ελληνική πολιτεία έκρυβε κάτω από το χαλί επί δεκαετίες. Προτείνω λοιπόν ότι, πέρα από τους δασικούς χάρτες, πρέπει να προχωρήσει άμεσα η αποτύπωση σε ένα ενιαίο ψηφιακό υπόβαθρο όλων των λεγόμενων θεσμικών γραμμών: δασικές και αρχαιολογικές περιοχές, εθνικοί δρυμοί και περιοχές natura, αιγιαλός, σχέδια πόλης, χρήσεις γης. Μόνο έτσι θα μπορεί να υπάρξει ένας ενιαίος χάρτης για όλη τη διοίκηση και για όλους τους πολίτες, χωρίς αμφισβητήσεις, ερμηνείες, παρεξηγήσεις και, πιθανόν, συναλλαγές. Και προτείνω αυτό να γίνει απαιτητό από την ελληνική Πολιτεία μέσα από τη συνταγματική αναθεώρηση. Γιατί το να ξέρει ο καθένας «πού μπορεί να κάνει τι» σε αυτή τη χώρα οφείλει να είναι βασική υποχρέωση της πολιτείας προς τους πολίτες και όχι ένα ζήτημα στη διακριτική ευχέρεια του κάθε υπουργού ή του κάθε υπαλλήλου. Και παράλληλα πρέπει μέσα από τη συνταγματική αναθεώρηση, που ήδη η κυβέρνηση και ο Πρωθυπουργός έχουν βάλει στην ατζέντα, να επιλυθεί οριστικά το ζήτημα της «εμπλοκής» του χαρακτήρα μιας έκτασης, δηλαδή του αν είναι δασική ή όχι, με το ιδιοκτησιακό ζήτημα της έκτασης, αν δηλαδή ανήκει ή όχι στο δημόσιο. Και αυτό μπορεί να συνδυαστεί τόσο με την επίλυση του θέματος των αεροφωτογραφιών του 1945 (που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα για τον χαρακτηρισμό μιας έκτασης ως δασικής ή μη) όσο και με την συνταγματική καθιέρωση των θεσμικών γραμμών. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ρητή αναφορά στο Σύνταγμα της χώρας, πιθανότατα στα σχετικά άρθρα 24 και 117, καθώς κάθε άλλη λύση – όπως ένας σχετικός νόμος - είναι ημιτελής και πιθανώς αντισυνταγματική, με βάση τη νομολογία του ΣτΕ.
Βιώσιμη ανάπτυξη όμως μπορεί να υπάρξει μόνο αν κάποιος επιχειρεί. Γιατί οι επιχειρήσεις, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι εταιρείες είναι αυτές που δημιουργούν πλούτο, προστιθέμενη αξία και θέσεις εργασίας σε αυτή τη χώρα. Σήμερα περισσότερο από ποτέ. Και αύριο ακόμη περισσότερο. Δυστυχώς όμως η επιχειρηματικότητα και ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας απουσιάζουν από το Ελληνικό Σύνταγμα. Και αυτό σημαίνει ότι η Ελληνική Πολιτεία δεν τους αναγνωρίζει το ρόλο που πραγματικά έχουν. Την ίδια ώρα, μέσα από ένα πλέγμα συνταγματικών διατάξεων, οι υπόλοιποι συντελεστές της παραγωγής προστατεύονται σθεναρά: το κεφάλαιο, η γη – ιδιοκτησία και η εργασία. Παράλληλα ο δημόσιος τομέας – ως διοίκηση και κρατική οργάνωση, περιγράφονται εκτενώς ως προς τον ρόλο τους και τον σκοπό τους. Σήμερα ακόμη και επιστημονικά αναγνωρίζεται ως συντελεστής της παραγωγής η επιχειρηματικότητα. Σε ένα τόσο αναλυτικό Σύνταγμα όπως το Ελληνικό, οφείλουμε να δώσουμε αυτή τη θέση που αξίζει σε όσους μοχθούν. Και αυτό περιλαμβάνει και την επιχειρηματικότητα, εκτός από την εργασία, που προστατεύεται με ρητή αναφορά.
Και για να είναι αποτελεσματική αυτή η αναφορά πιστεύω ότι πρέπει να συνδυαστεί με μία ακόμη αναφορά. Με την αναφορά στη βιώσιμη ανάπτυξη ως στόχο της Ελληνικής Πολιτείας. Ώστε να υπάρχει οδηγός προς αυτή την κατεύθυνση για κάθε κυβερνητική επιλογή και να κρίνεται κάθε πράξη της διοίκησης με αυτόν τον στόχο ως προς την αποτελεσματικότητά της.
Κλείνοντας, κωδικοποιώ αυτές τις αλλαγές που προτείνω να συζητηθούν και να ενταχθούν στη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος:
- Συνταγματική πρόβλεψη για έναν ηλεκτρονικό χάρτη με όλες τις θεσμικές γραμμές, ως υποχρέωση της πολιτείας προς τους πολίτες
- Επίλυση μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης της «εμπλοκής» του δασικού χαρακτήρα μιας έκτασης με το ιδιοκτησιακό του καθεστώς
- Ρητή αναφορά στο ελληνικό σύνταγμα της βιώσιμης ανάπτυξης ως στόχο της ελληνικής πολιτείας
- Ρητή αναφορά της επιχειρηματικότητας και του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας για να τυγχάνει και αυτός συνταγματικής προστασίας, όπως οι υπόλοιποι συντελεστές της παραγωγής (το κεφάλαιο, η γη και η εργασία)
Ειδικά αν προχωρήσει η πρόταση για την ίδρυση ενός Συνταγματικού Δικαστηρίου, πιστεύω ότι οι ανωτέρω προτάσεις καθίστανται όχι απλώς αναγκαίες αλλά απαραίτητες.
Επιμέλεια: Στέλλα Κεμανετζή
