Η παράδοση των εμπορικών σχέσεων μεταξύ Καζακστάν και Ελλάδας πάει πολύ πίσω, όταν ήδη από τον προηγούμενο αιώνα 10.000 απόδημοι Έλλήνες ζούσαν στην περιοχή. Ωστόσο, η εξαγωγική δραστηριότητα των ελληνικών προϊόντων στην μακρινή χώρα της κεντρικής Ασίας παρουσιάζει μεγάλα περιθώρια βελτίωσης, όπως τονίζει στο insider.gr ο υφυπουργός Εξωτερικών του Καζακστάν, Ρομάν Βασιλένκο.
Όπως μάλιστα διευκρινίζει, οι εξαγωγές δεν αποτελούν τον μοναδικό τομέα συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών. Οι σχέσεις Ελλάδας - Καζακστάν εκτός από καλές είναι και πολυεπίπεδες» αναφέρει σε συνέντευξή του στο insider.gr η οποία πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια αποστολής στην Expo 2017 που λαμβάνει χώρα στην Αστάνα. Πολλές μάλιστα συνεργασίες που περιλάμβανε το πρωτόκολλο που υπεγράφη μεταξύ των δύο χωρών πριν ένα περίπου χρόνο, έχουν ήδη προχωήσει, συμπληρώνει ο κ. Βασιλένκο.
Σε μια προσπάθεια να μας συστήσει μια από τις πιο καινούργιες πρωτεύουσες του κόσμου, το «Ντουμπάι της Στέπας» όπως την αποκαλούν μερικοί, λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης που παρουσιάζει, ο κ. Βασιλένκο, αναφέρει ότι η χώρα φιλοδοξεί να μετατραπεί σε hub ξένων επενδύσεων ενώ αποκαλύπτει και τα μυστικά που συνέβαλαν στην επιτυχημένη, έως τώρα, οικονομική πορεία της χώρας.
Όπως προκύπτει από την συζήτηση με τον ιδιαιτέρως φιλόξενο υπουργό που μας υποδέχεται στο γραφείο του προφέροντας άπταιστα το «Καλησπέρα», το ισχυρό όραμα της χώρας και η παρακαταθήκη στο μελλοντικό ενεργειακό αποτύπωμα που θα αφήσει η Expo 2017 «Future Energy» είναι μόνο δύο από τα «sucess stories» που έχει το Καζακστάν να μας διδάξει.
Πόσο έχει προχωρήσει η συνεργασία Ελλάδας - Καζακστάν ένα χρόνο περίπου μετά την επίσημη επίσκεψη του υφυπουργού Εξωτερικών, Δημήτρη Μάρδα στην Αστάνα, όπου και υπεγράφη το σχετικό πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών;
Η συνεργασία έχει προχωρήσει σε αρκετούς τομείς κι αυτό οφείλεται κυρίως στους ισχυρούς δεσμούς που διατηρεί το Καζακστάν με την Ελλάδα, ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Ο λόγος; Οι έλληνες του Πόντου που απελάθηκαν στην περιοχή κατά την εποχή του Στάλιν οι οποίοι κάποτε αριθμούσαν τους 10.000. Μετά την ανεξαρτησία του Καζακστάν πολλοί από αυτούς ή οι απόγονοί τους, επέστρεψαν στην Ελλάδα χωρίς να διακόψουν την επαφή.
Για να κατανοήσετε το μέγεθος της ελληνικής κοινότητας του Καζακστάν αρκεί να σας πω ότι στην τάξη μου στο σχολείο από τα 28 παιδιά που είχαμε τρεις ήταν Έλληνες. Θα πρέπει να γνωρίζεται ωστόσο πως την ταυτότητα της χώρας συνθέτουν πολλές εθνικότητες που έζησαν ανά τους αιώνες στην περιοχή. Για παράδειγμα στην τάξη υπήρχαν Ρώσοι, Κορεάτες Ουζμπέκοι, Εβραίοι και άλλοι, αντίστοιχο είναι και το πολιτιστικό μείγμα όλου του Καζακστάν. Ο πατέρας μου είχε πολλούς φίλους Έλληνες τους οποίους συνήθιζε να παινεύει για το «δαινόνιο επιχειρηματικό τους πνεύμα» αλλά και για την ενασχόλησή τους με ενδιαφέροντα επαγγέλματα, ήταν όλοι επιχειρηματίες ή καλλιτέχνες ή φωτογράφοι ή μηχανικοί.
Σε αυτό το πολύ σημαντικό κομμάτι της διασύνδεσης των δύο λαών λοιπόν, δουλεύουμε τον τελευταίο καιρό. Αυτή την περίοδο εργαζόμαστε ώστε να καταστούν διαθέσιμα τα ιστορικά αρχεία και οι φάκελοι των ελλήνων που έζησαν την εποχή εκείνη στη χώρα. Να μπορέσουν επιτέλους οι άνθρωποι να πληροφορηθούν για όσους από τους προγόνους τους εξορίστηκαν στο Καζακστάν. Μέσα στους επόμενους μήνες, το πολύ σε ένα χρόνο τα αρχεία που κρατούνταν κρυφά από την Σοβιετική Ένωση θα γίνουν διαθέσιμα, μετά από μακρόχρονες διαπραγματεύσεις με την ρωσική κυβέρνηση. Σε αυτή την περιοχή των δραστηριοτήτων μας είναι πολύ σημαντική και η συνεισφορά της πρεσβεία του Καζακστάν στην Αθήνα.
Μια άλλη συμφωνία που υπογράφηκε και προχώρησε σε μεγάλο βαθμό αφορά στην «εξαγωγή» επιστημονικού προσωπικού και κατάρτισης στον τομέα της ιατρικής. Έλληνες γιατροί προσέφεραν την τεχνογνωσία και την εμπειρία τους για την δημιουργία και στελέχωση του δημόσιου νοσοκομείου του Καζακστάν.
Τώρα, όσον αφορά στο εμπόριο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι κινείται σε ένα αξιοσέβαστο επίπεδο και μάλιστα με προοπτικές να πάει ακόμα καλύτερα. Σύμφωνα με τους αριθμούς, οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών άγγιξαν τα 2 δισ. δολάρια, το 2015 τα 1,2 δισ. δολάρια ενώ πέρυσι τα 880 εκατ. Η φθίνουσα αυτή πορεία που αποκαλύπτουν οι αριθμοί εξηγείται αν σκεφτεί κανείς το είδος των εξαγώμενων προϊόντων. Το Καζακστάν εξάγει στην Ελλάδα πετρέλαιο, φυσικό αέριο και βαρέα μέταλλα, αυτός είναι κι ο λόγος που τα νούμερα από τις εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών είναι τόσο μεγάλα αλλά και ο λόγος που ακολουθούν φθίνουσα πορεία τα τρία τελευταία χρόνια, εξαιτίας της πτώσης της τιμής του πετρελαίου.
Όσον αφορά στις εισαγωγές ωστόσο, υπάρχουν ακόμα μεγάλα περιθώρια βελτίωσης. Από την Ελλάδα εισάγουμε χημικά, ρούχα και παπούτσια, διάφορες ηλεκτρικές συσκευές ακόμα και ποδήλατα. Ωστόσο δεν εισάγουμε τρόφιμα, ένας κλάδος που η χώρα σας έχει λαμπρά προϊόντα να επιδείξει τα οποία θα είχαν μεγάλη απήχηη στο Καζακστάν. Όχι αποκλειστικά οι ελιές και το ελαιόλαδο αλλά και το τυρί, το κρασί και πολλά άλλα. Είναι σίγουρα μια περιοχή δραστηριοτήτων που συγκεντρώνει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης, γι αυτό και συζητήθηκε και με τον έλληνα υφυπουργό, Δημήτρη Μάρδα κατά την περσινή του επίσκεψη.
Δυνατή ωστόσο είναι και η περαιτέρω ενίσχυσης της συνεργασίας των δύο χωρών στον τομέα του τουρισμού όπου η Ελλάδα διαθέτει τεράστια με την ιστορία της τουριστικής της βιομηχανίας να πηγαίνει εκατοντάδες χρόνια πίσω.
Τα τελευταία χρόνια οι τιμές του πετρελαίου καταγράφουν πτωτική πορεία. Παρόλα αυτά, η οικονομική πολιτική του Καζακστάν υπήρξε υποστηρικτική της επιχειρηματικής δραστηριότητας χρηματοδοτώντας τις κατασκευές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ποιο είναι το μυστικό αυτής της επιτυχίας;
Από την πρώτη μέρα της ανεξαρτησίας μας γνωρίζαμε ότι είμαστε μια χώρα με μεγάλα αποθέματα πετρελαίου. Ταυτόχρονα βέβαια είχαμε και πολλά παραδείγματα χωρών που εξάντλησαν ή κακομεταχειρίστηκαν τα αποθέματα τους. Κάπως έτσι αποφασίσαμε, κι αυτό είναι ένα από τα «μυστικά» του Καζακστάν, μια συνετή διαχείριση της οικονομίας και των εσόδων του πετρελαίου ούτως ώστε να μην βιώσουμε την λεγόμενη «κατάρα του πετρελαίου» ( σ.σ oil curse ονομάζεται το παράδοξο γεγονός οι χώρες με μεγάλα αποθέματα φυσικών πόρων όπως μέταλλα πετρέλαιο αέριο κλπ να παρουσιάζουν μικρούς ρυθμούς ανάπτυξης, περιορισμένη δημοκρατία και χειρότερα οικονομικά αποτελέσματα από άλλες με λιγότερες πλουτοπαραγωγικές πηγές).
Το 2000 υπήρξε η χρονιά που ξεκινήσαμε ουσιαστικά να αναρρώνουμε από τα οικονομικά προβλήματα που συνόδεψαν την κατάρρευση της σοβιετικής ένωσης το 1991. Τότε ιδρύσαμε ένα κρατικό καταπιστευτικό λογαριασμό το οποίο θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «Ταμείο των μελλοντικών γενεών» , βασισμένο στο νορβηγικό μοντέλο(σ.σ . το κράτος εισπράττει και συγκεντρώνει σημαντικά έσοδα από την βιομηχανία πετρελαίου, τα οποία κατατίθενται σε ένα ταμείο για σκοπούς εξοικονόμησης και σταθεροποίησης). Εκεί αποθηκεύαμε τo πλεόνασμα από τα φορολογικά έσοδα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, τα οποία τις καλές χρονιές είναι αρκετά αυξημένα. Το ταμείο αυτό σήμερα συγκεντρώνει περί τα 80 δισ. δολάρια, παρότι δύο φορές σε περιόδους κρίσεων χρησιμοποιήθηκε μέρος των χρημάτων του. Την πρώτη φορά τις χρονιές 2008-2009 για να αντισταθμίσουμε την οικονομική κρίση που διαφαινόταν χρησιμοποιήσαμε 10 δισ. ενώ άλλα 10 δισ. ξοδεύτηκαν και το 2015-2016 για να υποστηρίξουμε τον τραπεζικό τομέα, την αγροτική οικονομία, τις κατασκευές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ένας εξίσου σημαντικός λόγος, όχι οικονομικός αλλά με πολιτική χροιά, που συμβάλλει στην ανάπτυξη της χώρας είναι και η διασφάλιση, τρόπον τινά, της εσωτερικής αρμονίας ήδη από τις πρώτες μέρες της ανεξαρτησίας μας. Όπως ανέφερα στην αρχή, είμαστε μια ποικιλόμορφη κοινωνία στην οποία συμβιώνουν 130 εθνικότητες και πολίτες που ασπάζονται 18 διαφορετικές θρησκείες. Έτσι κατανοήσαμε ότι ήταν εξίσου σημαντικό να εγκαταστήσουμε την σωστή ισορροπία που θα διασφαλίζει ότι οι πολίτες θα συμβιώνουν ειρηνικά κι αρμονικά μεταξύ τους. Ο συγκεκριμένος στόχος, ο οποίος έχει ήδη επιτευχθεί, ενισχύει σίγουρα την μακροημέρευση της οικονομίας.
Δεδομένου ότι το Καζακστάν παράγει πάνω από το 50% του ΑΕΠ της Κεντρικής Ασίας, μπορείτε να μας πείτε πώς η χώρα σας κατάφερε να επιτύχει τόσο ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης μέσα σε μόνο 25 χρόνια ζωής καθώς και ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;
Η χώρα μας είχε και έχει καθαρό αναπτυξιακό όραμα. Έξι χρόνια μόνο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής ένωσης, το 1997, ο πρόεδρος ανέπτυξε τον οδικό χάρτη «Καζακστάν 2030» ο οποίος περιέγραφε ευκρινώς τις προτεραιότητες της χώρας με στόχο την μελλοντική ανάπτυξη. Μέχρι το 2012 οι βασικοί στόχοι είχαν επιτευχθεί και το Καζακστάν αποτελούσε μια από τις πιο ισχυρές και δυναμικά αναπτυσσόμενες χώρες της Κεντρικής Ασίας. Έτσι εκείνη τη χρονιά σχεδιάστηκε η επόμενη μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή στρατηγική υπό τον τίτλο «Καζακστάν 2050», η οποία προβλέπει ότι μέχρι το 2050 το Καζακστάν θα πρέπει να ανήκει στα 30 πιο ανεπτυγμένα κράτη του κόσμου. Σήμερα βρίσκεται στην πρώτη 50αδα κι αυτό από μόνο του είναι τεράστιο επίτευγμα ειδικά όταν μιλάμε για μια χώρα που η κοινή γνώμη πίστεψε πως δεν θα καταφέρει να επιβιώσει μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Καταλαβαίνουμε τι πρέπει να γίνει από άποψη οικονομικής ανάπτυξης και διαφοροποίησης ούτως ώστε να δημιουργήσουμε τις πιο ευνοϊκές συνθήκες για να προσελκύσουμε ξένες επενδύσεις» (σ.σ. Αξίζει να σημειωθεί πως η τελευταία φορά που ο «ασιατικός τίγρης» βρέθηκε σε ύφεση ήταν το 1998. Έκτοτε και για μερικά χρόνια παρουσίαζε διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης. Από το 13% της προηγούμενης δεκαετίας ο ρυθμός ανάπτυξης έπεσε πριν από δύο χρόνια στο 1,5% με τις προοπτικές για φέτος να κάνουν λόγο για αύξηση στα επίπεδα του 5%). Κάπως έτσι το Καζακστάν μετατράπηκε στον ισχυρότερο επενδυτικό προορισμό της περιοχής. Μέχρι στιγμής έχουμε προσελκύσει 260 δισ. δολάρια σε επενδύσεις στην περιοχή και αυτό δημιουργεί το πιο υψηλό κατά κεφαλή εισόδημα από κάθε άλλη περιοχή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ακόμα κι από την Ρωσία αφού ο πληθυσμός της χώρας είναι πολύ μικρότερος από αυτόν της γειτονικής χώρας». (σ.σ σύμφωνα με την τελευταία απογραφή στην ένατη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο από άποψη έκτασης, 2.724.900 τ.χλμ.ζουν μόνο 18 εκατ άνθρωποι)
Ο μικρός πληθυσμός της χώρας ωστόσο συνιστά πρόβλημα σύμφωνα με τον υφυπουργό. «Δυστυχώς ζήσαμε μια μεγάλη μείωση του πληθυσμού. Από 17,5 εκατ. το 1991 πέσαμε στα 14,9 εκατ. κυρίως εξαιτίας της μετανάστευσης Ρώσων, Λευκορώσων, Γερμανών και άλλων μειονοτήτων της χώρας στις πατρίδες τους, Σήμερα έχει επιστρέψει στα 18 εκατομμύρια, επίπεδα υψηλότερα από την στιγμή ίδρυσης του κράτους, 25 χρόνια πριν. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Καζακστάν ζούσαν 1,5 εκατ. Ρώσοι και Λευκορώσοι που μετά την ανεξαρτησία της χώρας επέστρεψαν στη Ρωσία. Στην ουσία πρόκειται για μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς, απόγονοι όσων ήρθαν στην χώρα την δεκαετία του 1950 με το πρόγραμμα Virgin Lands Campaign (σ.σ. ένα πρόγραμμα που δημιούργησε η ρωσική κυβέρνηση και συγκεκριμένα ο Khrushchev με στόχο την ενίσχυση των σιτηρών. Σε αυτό το πλαίσιο Ρώσοι πολίτες κι όχι μόνο στέλνονταν στην παρθένα γη του Τσελινογκράντ, όπως λεγόταν τότε η περιοχή, με στόχο την καλλιέργεια μεγάλων εκτάσεων. Τα προηγούμενα χρόνια ωστόσο στην περιοχή είχαν αποπεμφθεί διάφορες εθνικότητες κυρίως από την περιοχή του Βόλγα επειδή θεωρήθηκαν εχθροί του σταλινικού καθεστώτος).
Φέτος πραγματοποιείται με μεγάλη επιτυχία στη χώρα σας η διεθνής έκθεση EXPO-2017, με θέμα την «μελλοντική ενέργεια». Ως 9η χώρα στον κόσμο σε αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου, με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι η «πράσινη ενέργεια» θα μπορούσε να συμβάλλει στην ήδη ανερχόμενη πορεία του Κασακστάν και τι παρακαταθήκη θα αφήσει η έκθεση για το ενεργειακό μας μέλλον;
Αρχικά θα έλεγα ότι η οικονομία του Καζακστάν είναι αρκετά «καφέ» αντί για «πράσινη». Μόνο το 1% της ενέργειας που καταναλώνουμε προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Το άλλο 99% προέρχεται από παραδοσιακό κάρβουνο, ντίζελ και άλλους παλιομοδίτικους πόρους. Η συγκεκριμένη έκθεση αναμένεται να βοηθήσει αισθητά στο να διαδοθεί η γνώση όχι μόνο στο Καζακστάν αλλά και στην ευρύτερη περιοχή για τις νέες τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που θα αναπτυχθούν στο μέλλον.
Αξίζει δε να αναφέρω ότι και σε αυτόν τον τομέα η χώρα έχει χαράξει ένα συγκεκριμένο πλάνο «Το πλάνο για την πράσινη οικονομία» (Green Economy Concept) το οποίο προβλέπει μέχρι το 2050 να παράγουμε το 50% της ενέργειάς μας από ανανεώσιμες πηγές. Η περιοχή έχει πολλές δυνατότητες σε ηλιακή, αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια και σίγουρα αυτές είναι τεχνολογίες στις οποίες θα επενδύσουμε στο μέλλον. Ήδη κοντά στην Αστάνα έχει δημιουργηθεί ένα αιολικό πάρκο από την εθνική εταιρεία ενέργειας σε συνεργασία με την αμερικανική Chevron.
Οι κληρονομίες της έκθεσης όμως είναι πολύ περισσότερες . Οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της Expo 2017 θα φιλοξενήσουν μετά το πέρας της έκθεσης το Future Energy Center, υπό την επίβλεψη των Ηνωμένων Εθνών, σκοπός του οποίου θα είναι η προώθηση των πράσινων τεχνολογιών.
Στις ίδιες εγκαταστάσεις θα φιλοξενηθεί και το Astana Internation Financial Center, το οποίο στοχεύει να προσελκύσει ξένες εταιρείες που θέλουν να επενδύσουν στη χώρα. Για να δημιουργηθούν τα απαραίτητα κίνητρα, προχωρήσαμε και σε συνταγματική αναθεώρηση, ώστε εντός του συγκεκριμένου χώρου, να ισχύουν συγκεκριμένες ελκυστικές προϋποθέσεις όπως η χρήση Αγγλικού Δικαίου και η χρήση της αγγλικής γλώσσας ως επίσημη γλώσσα. Στόχος μας να βεβαιώσουμε τους επενδυτές ότι δεν θα συμβεί κάτι ενάντια στα συμφέροντά τους. Τέλος στο χώρο της έκθεσης θα δημιουργηθεί ένα διεθνές startup hub, με στόχο να προάγει αλλά και να εξάγει τεχνολογία. Τα θετικά αποτελέσματα της έκθεσης είναι ήδη αισθητά αν σκεφτεί κανείς ότι η Αστάνα έχει υποδεχτεί μεγαλύτερο αριθμό τουριστών από κάθε άλλη φορά, τα πσοστά δείχνουν τριψήφια αύξηση».
Η σύγχρονη πορεία της χώρας αποτελεί σίγουρα παράδειγμα προς μίμηση και το ταξίδι σε αυτή και ειδικά στις εγκαταστάσεις της Expo 2017 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οχι απλά μοναδική εμπειρία αλλά και ευκαιρία για ένα βιώσιμο μέλλον σε ένα πλανήτη που στερεύει από αποθέματα. Όπως άλλωστε σημειώνει κι ο φιλέλληνας υπουργός όταν του ζητάμε μια συμβουλή για τους Έλληνες επισκέπτες της χώρας: Οι Έλληνες που θα επισκεφτούν το Καζακστάν πρέπει να προετοιμάσουν τον εαυτό τους για κάτι τελείως διαφορετικό, άλλη κουλτούρα, ιδιαίτερες γαστριμαργικές εμπειρίες, ουρανοξύστες με θέα στις απέραντες στέπες αλλά και σημάδια μιας κοινής ιστορίας που οι δύο λαοί μοιράστηκαν στο παρελθόν.
