Μετά από χρόνια εργασιών η σιδηροδρομική γραμμή Αθήνα – Θεσσαλονίκη μπαίνει σε μια νέα εποχή, βάζοντας ξανά το τρένο στο προσκήνιο. Με την ολοκλήρωση της ηλεκτροκίνησης ανοίγει ο δρόμος για τα γρήγορα δρομολόγια των 4 ωρών, ενώ μέσα στο 2020 αναμένεται να μειωθεί ο χρόνος στις 3,5 ώρες.
Έτσι ο σιδηρόδρομος γίνεται και πάλι ανταγωνιστικός με τα άλλα μέσα μεταφοράς (ΚΤΕΛ, ιδιωτικά αυτοκίνητα και αεροπλάνα). Πέρα όμως από της επιβατικές μεταφορές η αναβάθμιση του δικτύου είναι σημαντική και για τις εμπορευματικές μεταφορές καθώς σιδηροδρομικός άξονας Πάτρα – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Ειδομένη / Προμαχώνας (ΠΑΘΕ/Π) είναι τμήμα του κεντρικού διευρωπαϊκού διαδρόμου Ανατολής / Ανατολικής Μεσογείου (ΟΕΜ Corridor) που ενώνει την Ελλάδα με τη Γερμανία.
Πώς φτάσαμε έως εδώ
Από τον Μάιο 2019 όλος ο άξονας Αθήνας-Θεσσαλονίκης, μήκους 510 χλμ., αποτελείται από διπλή ηλεκτροκινούμενη γραμμή, η οποία εναρμονίζεται πλήρως με τους κανόνες διαλειτουργικότητας.
Έτσι, από σήμερα μπορούν να πραγματοποιούνται δρομολόγια με ηλεκτροκίνητους συρμούς από τον Πειραιά και την Αθήνα έως τη Θεσσαλονίκη και ακολούθως ως το συνοριακό σταθμό της Ειδομένης. Τα δρομολόγια θα γίνονται χωρίς αλλαγές μηχανών, θα είναι ακριβέστερα, και θα διαρκούν λιγότερο από 4 ώρες.
Για να φθάσουμε όμως έως εδώ πραγματοποιήθηκαν και ακόμη υλοποιούνται διάφορα έργα. Σύμφωνα με το υπουργείο Υποδομών Τα κυριότερα έργα εκσυγχρονισμού του σιδηροδρομικού άξονα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί και επίσης αυτά για τα οποία έχουν τεθεί οι βάσεις ολοκλήρωσης στο πλαίσιο της τρέχουσας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 είναι, ανά τμήμα, τα εξής:
Τμήμα Πειραιάς – Αθήνα – Σιδηροδρομικό Κέντρο Αχαρνών (ΣΚΑ)
Από τον Ιανουάριο 2018 ολοκληρώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία η αναβαθμισμένη διπλή ηλεκτροκινούμενη σιδηροδρομική γραμμή στο τμήμα Σ.Σ. Πειραιά – Σ.Σ. Αθηνών. Η γραμμή αυτή χρησιμοποιείται τόσο για υπεραστικές όσο και προαστιακές διαδρομές.
Ολοκληρώθηκε το 2017 η Α’ φάση εκσυγχρονισμού του μητροπολιτικού σταθμού της Αθήνας με κατασκευή σύγχρονων αποβαθρών, ηλεκτροκινούμενων γραμμών και αναβάθμιση των προσβάσεων σε αυτόν.
Ανατέθηκε τον Νοέμβριο του 2018 το έργο της κατασκευής του τετραπλού σιδηροδρομικού διαδρόμου στο τμήμα από την έξοδο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Αθηνών έως τις Τρείς Γέφυρες με υπογειοποίηση της γραμμής στην περιοχή Σεπολίων.
Προετοιμάζεται για δημοπράτηση εντός του Ιουλίου του 2019 η Β’ φάση εκσυγχρονισμού του Σ.Σ. Αθηνών με την οποία κατασκευάζονται οι υπόλοιπες γραμμές και αποβάθρες του σταθμού, επεκτείνονται οι υπόγειες διαβάσεις για την επικοινωνία του συνόλου των αποβαθρών του σιδηροδρομικού σταθμού αλλά και γίνεται η σύνδεσή του με του Σταθμού «Λαρίσης» με το Μετρό. Επίσης το έργο περιλαμβάνει εργασίες στη νότια είσοδο του Σταθμού Αγίου Ιωάννη Ρέντη.
Τμήμα ΣΚΑ – Τιθορέα
Το 2018 ολοκληρώθηκε η ανάταξη της ηλεκτροκίνησης στο σύνολο του τμήματος. Έτσι, αποκαταστάθηκε ένα έργο σε μήκος 145 χλμ. που λόγω βανδαλισμών δεν μπόρεσε να χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα.
Βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη η εκπόνηση μελετών αναβάθμισης της υφιστάμενης διπλής γραμμής στο τμήμα ΣΚΑ – Οινόη, το οποίο συνιστά εξαιρετικής σημασίας τμήμα του άξονα. Η εν λόγω αναβάθμιση αποσκοπεί στη βελτίωση της υποδομής. Η ολοκλήρωση των μελετών εκτιμάται το β’ τρίμηνο του 2020 και θα ακολουθήσει η δημοπράτηση και κατασκευή των έργων.
Προγραμματίζεται άμεσα η κατασκευή νέας στάσης στο Κρυονέρι Αττικής
Έχει ολοκληρωθεί η εκπόνηση μελετών της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής για τη σύνδεση του Κέντρου Αχαρνών (ΣΚΑ) με την κύρια γραμμή του ΟΣΕ προς Β. Ελλάδα με παράκαμψη του Δήμου Αχαρνών στην οποία περιλαμβάνεται η σήραγγα Αχαρνών μήκους 800 μ. περίπου. Ένα μικρό τμήμα των μελετών που απομένει, θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2019. Μετά την ένταξη του έργου σε πρόγραμμα χρηματοδότησης θα προκηρυχθεί άμεσα η κατασκευή του.
Στο τμήμα Οινόη – Χαλκίδα που σήμερα λειτουργεί μονή γραμμή με ηλεκτροκίνηση έχουν δρομολογηθεί οι αναγκαίες εργασίες ολοκλήρωσης των συστημάτων σηματοδότησης με εκτιμώμενη περαίωση τους επόμενους 4 μήνες.
Τμήμα Τιθορέα – Δομοκός
Κατασκευή νέας διπλής γραμμής με σηματοδότηση, τηλεδιοίκηση, ETCS level 1, τηλεπικοινωνίες και ηλεκτροκίνηση στο τμήμα Τιθορέα-Δομοκός, μήκους 106 χλμ. σε αντικατάσταση της παλαιάς μονής γραμμής, φτωχών γεωμετρικών χαρακτηριστικών, μήκους 122 χιλιομέτρων. Πρόκειται για το κυριότερο έργο στον σιδηροδρομικό άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη.
Στο τμήμα περιλαμβάνονται οι σήραγγες Καλλιδρόμου, η μεγαλύτερη σιδηροδρομική σήραγγα των Βαλκανίων (δίδυμη σήραγγα μήκους 9 χλμ), και Όθρυος (δίδυμη σήραγγα μήκους 6 χλμ), 12 μικρότερες σήραγγες συνολικού μήκους 8,6 χλμ., 49 σιδηροδρομικές γέφυρες συνολικού μήκους 6 χλμ., 32 ανισόπεδες διαβάσεις κ.α.
Ξεχωρίζει επίσης η σιδηροδρομική γέφυρα στην Εκκάρα Δομοκού, συνολικού μήκους 404,80 μ, η οποία αποτελεί σύμμικτη τοξωτή κατασκευή. Το έργο παραδόθηκε σταδιακά στην κυκλοφορία, αρχικά με ντηζελοκίνητους συρμούς από τον Ιανουάριο του 2018 και σήμερα ολοκληρώνεται η απόδοσή του ως πλήρως λειτουργικό τμήμα γραμμής με ηλεκτροκίνηση.
Τμήμα Δομοκός – Θεσσαλονίκη
Μέσα στο καλοκαίρι δημοπρατείται η κατασκευή της νέας σιδηροδρομικής στάσης στον Ν. Παντελεήμονα.
Εντός του μήνα υπογράφεται η σύμβαση για την κατασκευή νέας γέφυρας στον Γαλλικό ποταμό για την αντικατάσταση παλαιάς υφιστάμενης μεταλλικής.
Προγραμματίζεται η αξιοποίηση μέσω ανάπλασης των κτιρίων του παλαιού Σ.Σ. Πλαταμώνα και η διαμόρφωση του διαδρόμου μίας εκ των γραμμών του σε οδό ήπιας κυκλοφορίας.
Για την αντιμετώπιση των θεμάτων ασφαλούς κυκλοφορίας που προκύπτουν στην πόλη της Λάρισας δρομολογηθεί, η εκπόνηση ειδικής μελέτης σκοπιμότητας για τη διερεύνηση εναλλακτικών σεναρίων για τη διέλευση της σιδηροδρομικής γραμμής από την πόλη.
Περιοχή της Θεσσαλονίκης
Τον Νοέμβριο 2018 ολοκληρώθηκε και αποδόθηκε σε χρήση η κάτω διάβαση σιδηροδρομικών γραμμών της οδού Αγ. Παρασκευής - Ν. Μενεμένη Θεσσαλονίκης για την κατάργηση της υφιστάμενης ισόπεδης διάβασης.
Σε φάση προετοιμασίας για δημοπράτηση βρίσκεται εργολαβία για την εγκατάσταση σύγχρονης αυτόματης σηματοδότησης στη μονή γραμμή Θεσσαλονίκη – Ειδομένη, μέσω της νέας παραλλαγής που ολοκληρώνεται εντός του 2019 στο τμήμα Πολύκαστρο – Ειδομένη.
Επίσης, στην περιοχή της Θεσσαλονίκης προγραμματίζονται τα εξής νέα έργα για τα οποία οι μελέτες ωρίμανσης έχουν δημοπρατηθεί και αναμένεται να ανατεθούν εντός του 2019 η κατασκευή νέας Σιδηροδρομικής Σύνδεσης με τον 6ο προβλήτα Λιμένα Θεσσαλονίκης και η ανάπτυξη του Προαστιακού Δυτικής Θεσσαλονίκης.
Πότε θα ξεκινήσουν τα δρομολόγια των 3,5 ωρών
Αυτή τη στιγμή στον σιδηροδρομικό άξονα ΠΑΘΕ/Π βρίσκεται σε εξέλιξη η εγκατάσταση σύγχρονων σιδηροδρομικών συστημάτων τηλεδιοίκησης. Τα έργα αυτά αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσα στο 2020. Αν όλα πάνε βάσει προγραμματισμού τότε τα δρομολόγια των 3,5 ωρών μπορούν να ξεκινήσουν μέσα στο δεύτερο μισό της επόμενης χρονιάς.
Χρηματοδότηση των έργων
Οι ανωτέρω παρεμβάσεις χρηματοδοτούνται για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020 από κοινοτικούς πόρους στο πλαίσιο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α.), του Περιφερειακού «Θεσσαλία» και του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» - CEF 2014-2020.
