Ένα σενάριο το οποίο πριν από λίγους μήνες ακόμη και οι γνωρίζοντες το θεωρούσαν ως ιστορία «επιστημονικής φαντασίας», τείνει πλέον να «πάρει σάρκα και οστά». Η ελληνική κυβέρνηση δρομολογεί την πώληση μονάδων της ΔΕΗ, πραγματοποιώντας κάτι το οποίο είχαν επιχειρήσει -με διαφορετικούς τρόπους- όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Τι σημαίνει όμως η πώληση μονάδων της ΔΕΗ για τη χώρα, την οικονομία, τους καταναλωτές αλλά και την ίδια τη ΔΕΗ; Το insider.gr απαντά σε 10 καίρια ερωτήματα για τη ΔΕΗ.
1) Οι μονάδες της ΔΕΗ και το πακέτο που προορίζεται για πώληση;
Η ελληνική πλευρά επιδιώκει σε πρώτη φάση να διατεθούν μόνο λιγνιτικές μονάδες και σε δεύτερη φάση τα υδροηλεκτρικά. Ωστόσο όλα θα κριθούν στο market test του Σεπτεμβρίου οπότε θα διερευνηθεί και το ξένο επενδυτικό ενδιαφέρον. Πάντως, το 2012 όταν η Ευρωπαίκή Επιτροπή είχε κάνει αντίστοιχο market test, το feedback που είχε λάβει ήταν ότι ενδιαφέρον θα υπήρχε μόνο αν στο τελικό πακέτο συμμετάσχουν και τα υδροηλεκτρικά.
Από τις 14 εν λειτουργία λιγνιτικές μονάδες που ανήκουν σε πέντε Ατμοηλεκτρικούς Σταθμούς (ΑΗΣ) συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 4.027 MW, όπως σημειώνουν παράγοντες της εταιρείας, οι διαθέσιμες προς πώληση είναι οκτώ εκ των οποίων θα γίνει η επιλογή.
Από τα συνολικά 4.027 MW, το 40% που πρέπει να πουληθεί αντιστοιχεί σε 1.610 MW εγκατεστημένης λιγνιτικής ισχύος.
Οι πρώτες σκέψεις είναι για πώληση μονάδων οι οποίες βαίνουν προς απόσυρση την διετία 2018-2020 όπως είναι το ο Αμύνταιο 1&2 και η Καρδιά 1, 2, 3, και 4.
Ωστόσο, είναι αμφίβολο αν αυτή η «γραμμή» θα καταφέρει να περάσει από το «κόσκινο» των Θεσμών οι οποίοι ζητούν πιο σύγχρονες μονάδες όπως είναι το υδροηλεκτρικό του Νέστου, η μονάδα φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη και η λιγνιτική Μελίτη 1 στη Φλώρινα.
Στο τραπέζι «έχει πέσει» από την ελληνική πλευρά και το φράγμα της Μεσοχώρας, το οποίο ακόμη δεν έχει τεθεί σε λειτουργία.
Σε κάθε περίπτωση, δεδομένου ότι πρόκειται για πολύπλοκη διαδικασία, το τελικό πακέτο θα διαμορφωθεί σε βάθος εξαμήνου.
2)Τι ποσοστό αναμένεται να πουληθεί και πως θα επηρεάσει αυτό το δημόσιο χαρακτήρα της ΔΕΗ;
Το ποσοστό που συζητείται να διατεθεί προς πώληση είναι έως 40% του παραγωγικού δυναμικού της επιχείρησης. Η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της επιχείρησης έγκειται στη επιδίωξη το 51% του μετοχικού κεφαλαίου να παραμείνει στο δημόσιο.
Σημειώνεται ότι αυτή τη στιγμή το ελληνικό Δημόσιο κατέχει το 34,12%, το ΤΑΙΠΕΔ το 17%, ο πρώην ΟΑΠ (ΙΚΑ, ΕΤΑΜ/ΤΑΠ-ΔΕΗ, ΤΑΥΤΕΚΩ/ΤΑΠΑΠ-ΔΕΗ) το 3,81% κα το ευρύ επενδυτικό κοινό και οι θεσμικοί επενδυτές το 45,7%.
3)Τι εννοούμε όταν λέμε ότι η ΔΕΗ θα λειτουργήσει με όρους ιδιωτικής εταιρείας;
Η ΔΕΗ, όπως έχει αναφέρει και ο πρόεδρος της επιχείρησης, Μανώλης Παναγιωτάκης, στρέφεται σε μια εξωστρεφή στρατηγική, με «άνοιγμα» σε νέες αγορές, νέες υποδομές και στρατηγικές συνεργασίες με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί και μέσω του μοντελου swapping όπου ένα asset, νοικιάζεται σε κάποιον και αυτός (μια ξένη επιχείρηση) νοικιάζει κάτι άλλο (π.χ στη ΔΕΗ). Για παράδειγμα, σε ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, έχουμε ένα deal π.χ με τους Αυστριακούς που ξέρουν να δουλεύουν υδροηλεκτρικά , χωρίς να αλλάζει η ιδιοκτησία και το εργασιακό. Απλώς φέρνουν άτομα, έχουν γραφεία και εξοπλισμό και εμπορεύονται την παραγωγή του asset. Οι Αυστριακοί το κάνουν αυτό για δύο χρόνια και π.χ η ελληνική επιχείρηση κάνει από την πλευρά της το ίδιο σε ένα asset δικό τους π.χ οι άνθρωποι της ΔΕΗ αναλαμβάνουν τη λειτουργία ενός υδροηλεκτρικού εργοστασίου εκεί. Γίνεται ένα είδος ανταλλαγής, αυτόματα ανοίγει η αγορά.
4) Η πώληση μονάδων αποτελεί επαρκές μέτρο για το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας;
Εξαρτάται από το τελικό «καλάθι» που θα τεθεί προς πώληση. Αν για παράδειγμα διατεθούν μόνο παλιές λιγνιτικές μονάδες αυτές θα φέρουν κάποια έσοδα αλλά θα χρειαστεί να γίνουν και επενδύσεις. Αν πωληθεί μεγάλο μέρος των «φιλέτων» (π.χ υδροηλεκρικά) η ΔΕΗ θα χάσει έναν μεγάλο «άσο» από το μανίκι της. Η πώληση μονάδων θα επιτρέψει την είσοδο νέων «παιχτών» στην αγορά και συνδυαστικά με τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ πιθανολογείται ότι θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά το μερίδιο της ΔΕΗ.
5)Τα εναλλακτικά σενάρια για τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας;
Κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί διάφορες προτάσεις για το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας. Οι πιο «δημοφιλείς» ήταν:
-η δημιουργία θυγατρικών και πώληση του πελατολογίου στον ανταγωνισμό στην οποία θα μπορούσε να συμμετάσχει η ΔΕΗ ως παθητικός μέτοχος
-οι δημοπρασίες ΝΟΜΕ για τη διάθεση ηλεκτρικής ενέργειας στους εναλλακτικούς παρόχους
- η ανταλλαγή ενέργειας από λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ στην Ελλάδα με ισόποση από εταιρείες ξένων χωρών στις αντίστοιχες αγορές, λύση που είχε προτείνει το 2010 η τότε κυβέρνηση με υπουργό την Τίνα Μπιρμπίλη.
-η ενοικίαση της χρήσης μονάδων, δηλαδή ουσιαστικά μια λύση που έμοιαζε με την τωρινή των NOME, καθώς τις μονάδες θα τις λειτουργούσε η ΔΕΗ και οι ενοικιαστές θα έπαιρναν το ρεύμα αποζημιώνοντας τη ΔΕΗ απλώς με το μεταβλητό κόστος της.
-η συνδυαστική λύση της πώλησης μονάδων δυναμικότητας περίπου 1100 MW και παράλληλα η διάθεση προς ενοικίαση με τη μέθοδο των drawing rights μονάδων δυναμικότητας περί τα 500 MW.
-η δημιουργία και πώληση της «μικρής ΔΕΗ», δηλαδή μιας εταιρείας στην οποία θα ανήκει το 30% των μονάδων, των ορυχείων, αλλά και των πελατών και των χρεών της ΔΕΗ.
6)Τι έχει γίνει σε αντίστοιχες αγορές του εξωτερικού που είχαν παρόμοια προβλήματα με την Ελλάδα;
Μια συνηθισμένη λύση που υιοθετήθηκε στο εξωτερικό είναι οι πολλές «μικρές ΔΕΗ»: η Ιταλία, η Τσεχία, η Σουηδία και η Σουηδία έχουν δύο "μικρές ΔΕΗ", το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο έχουν 4, η Ισπανία, η Ουγγαρία και η Σλοβενία έχουν 6. Η Κύπρος όπως και η Ελλάδα δεν έχει προχωρήσει ακόμη στο άνοιγμα της αγοράς.
7)Τι σημαίνει μεταφορά του 17% της ΔΕΗ στο Υπερταμείο;
Η μεταφορά του 17% της ΔΕΗ από το ΤΑΙΠΕΔ στο Υπερταμείο ουσιαστικά αποτρέπει την πώληση του ποσοστού αυτού. Όπως είναι γνωστό το ΤΑΙΠΕΔ έχει στόχο να πουλήσει και μάλιστα ό, τι πουλάει πηγαίνει για την απομείωση του ελληνικού χρέους. Με την μεταφορά του ποσοστού στο Υπερταμείο, κάτι που επιδιώκει διακαώς και η κυβέρνηση, δίνεται μια «ελευθερία» κινήσεων να το αξιοποιήσει όπως θέλει.
8)Τι σημαίνει για τη ΔΕΗ η πώληση μονάδων;
Οι υποστηρικτές της πώλησης μονάδων θεωρούν ότι με την παραχώρησή τους θα καταστεί πιο «ελέγξιμη» η διαχείριση της παραγωγής, των χρεών, της προμήθειας ενέργειας και ότι θα βελτιωθεί η ρευστότητα της επιχείρησης από τα κεφάλαια που θα εισρεύσουν σε αυτήν. Με την παραχώρηση μονάδων, κάποιοι θεωρούν ότι αίρονται τα εμπόδια προκειμένου η ΔΕΗ να λειτουργήσει με όρους ιδιωτικής εταιρείας και να επανέλθει σε βιώσιμη τροχιά.
Με τον τρόπο αυτό θεωρητικά εκπληρώνεται η υποχρέωση για πρόσβαση τρίτων στους λιγνίτες. Όπως είναι γνωστό, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, μετά από προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είχε εκδώσει καταδικαστική απόφαση σε βάρος της ΔΕΗ.
Συγκεκριμένα το Δικαστήριο είχε αποφασίσει ότι η εταιρεία κάνει κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης που έχει στη λιγνιτοπαραγωγή, ενώ ορθώνονται εμπόδια στην πρόσβαση τρίτων στα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα λιγνίτη. Αυτή η θέση αποτελεί και το επιχείρημα των Θεσμών, οι οποίοι το χρησιμοποιούν ως μοχλό πίεσης για πώληση μονάδων.
Από την άλλη, φορείς της αγοράς και πολιτικές δυνάμεις αντιδρούν στην πώληση των μονάδων σημειώνοντας ότι τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν στρατηγικής σημασίας περιουσιακά στοιχεία για μια χώρα. Υποστηρίζουν ότι πρέπει να διατηρηθεί ο δημόσιος χαρακτήρας της ΔΕΗ καθώς θεωρούν ότι με αυτό τον τρόπο θα ωφεληθούν οι καταναλωτές. Η είσοδος των ιδιωτών, αντιτείνουν, εξυπηρετεί επιχειρηματικά συμφέροντα λίγων και «φυλακίζει» το ενεργειακό σύστημα της χώρας στα χέρια τρίτων με την «υπογραφή των δανειστών», όπως σημειώνουν.
Όσον αφορά στους εργαζομένους, παραμένει αμφίβολο αν θα τεθεί όρος διασφάλισης των θέσεων εργασίας.
9) Τι σημαίνει για τους καταναλωτές η πώληση μονάδων;
Κάποιοι θεωρούν ότι η ιδιωτικοποίηση μονάδων της ΔΕΗ θα αυξήσει τον ανταγωνισμό καθώς θα εισέλθουν νέοι «παίχτες» στην αγορά και θα μειωθούν τα τιμολόγια για τους καταναλωτές.
Την άποψη αυτή δεν δείχνουν ωστόσο να τη συμμερίζονται όλοι καθώς και ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Γιάννης Τσιρώνης, εξέφρασε πρόσφατα την άποψη ότι η πώληση μονάδων θα επιφέρει μείωση των τιμών του ρεύματος για τους καταναλωτές. Προς την ίδια κατεύθυνση και ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ, Γιώργος Αδαμίδης, μιλώντας στο insider.gr είχε παρομοιάσει την περίπτωση της ΔΕΗ με εκείνη των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας. Όπως είπε, υπήρχε η προσδοκία για μείωση της τιμής από την αύξηση του ανταγωνισμού, ωστόσο, οι τιμές έφθασαν σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο και μετά δεν έπεφταν.
Μέχρι στιγμής, η πλειοψηφία των καταναλωτών δείχνει διστακτική ακόμη και να μεταβεί στους εναλλακτικούς παρόχους παρά το γεγονός ότι κάνουν πολύ ελκυστικές προφορές. Βασικός λόγος είναι το γεγονός ότι δεν έχουν συνηθίσει ακόμη την παρουσία τους στην αγορά, ένα εμπόδιο το οποίο με την πάροδο του χρόνου αναμένεται να αρθεί όπως συμβαίνει συνήθως κατά την πρώτη φάση του ανοίγματος μιας αγοράς.
Ανασταλτικά στη λήψη της απόφασης για μεταφορά σε άλλον πάροχο λειτουργούν τα ειδικά τιμολόγια που προσφέρει η ΔΕΗ (κοινωνικό τιμολόγιο, αγροτικό τιμολόγιο κλπ) αλλά και η ελαστικότητα που δείχνει η επιχείρηση στους «κακοπληρωτές».
