Βροχή πέφτουν τα σκάνδαλα στη Λετονία τις τελευταίες ημέρες, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να δέχεται σφοδρή κριτική για την αδυναμία της να προλάβει την κρίση που κορυφώθηκε με την αναγκαστική χρεοκοπία της ABLV το περασμένο Σάββατο.
Τη «σκανδάλη» τράβηκε το Δίκτυο Καταπολέμησης Οικονομικού Εγκλήματος των ΗΠΑ (FinCEN) πριν από δύο εβδομάδες, όταν κατήγγειλε την ABLV για «θεσμικό ξέπλυμα χρήματος» και διευκόλυνση της χρηματοδότηση του πυρηνικού προγράμματος της Βόρειας Κορέας.
Οι περισσότεροι πελάτες της λετονικής τράπεζας είναι «συγκαλυμμένα επιχειρηματικά σχήματα με έδρα εκτός Λετονίας», αποκαλύπτει η έκθεση της αμερικανικής αρχής για την τρίτη μεγαλύτερη λετονική τράπεζα που διατηρεί και θυγατρική στο Λουξεμβούργο.
Οι ύποπτες δραστηριότητες των λετονικών αρχών δεν είναι καινούργιες στο Ευρωσύστημα. Οι εποπτικοί φορείς της ΕΚΤ είχαν επισημάνει επανειλημμένα τη σημαντική έκθεση των λετονικών τραπεζών σε πελάτες εκτός της χώρας, ωστόσο, οι αμερικανικές αρχές ήταν αυτές που προχώρησαν σε δραστικά μέτρα και, συγκεκριμένα, απαγορεύοντας στην ABLV τις συναλλαγές σε δολάρια.
Τα επόμενα 24ωρα οι καταθέτες της τράπεζας έσπευσαν να κάνουν μαζικές αναλήψεις, ζωντανεύοντας έναν από τους μεγαλύτερους εφιάλτες της λιανικής τραπεζικής, το λεγόμενο «bank run», παρά τις διαβεβαιώσεις των λετονικών αρχών ότι δεν κινδυνεύουν οι καταθέσεις τους. Πράγματι, οι διαβεβαιώσεις αυτές δεν επαληθεύτηκαν, αφού το λετονικό σύστημα εγγυάται τις καταθέσεις έως το ποσό των 100.000 ευρώ.
Μετά από αυτές τις εξελίξεις, η ΕΚΤ ανακήρυξε το περασμένο Σάββατο την ABLV σε καθεστώς χρεοκοπίας (failed or likely to fail), σύμφωνα τους κανονισμούς του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης, κρίνοντας ότι η τράπεζα δεν θα μπορεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις έναντι των καταθετών της.
Η ΕΚΤ ενημέρωσε σχετικά το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης (SRM), το οποίο αποφάσισε ότι η εκκαθάριση της τράπεζας –και της θυγατρικής της στο Λουξεμβούργο– έγκειται στην αρμοδιότητα των λετονικών αρχών και όχι των ευρωπαϊκών.
Η τελευταία αυτή κρίση, η οποία ανάγκασε την ΕΚΤ να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό εξυγίανσης για πρώτη φορά μετά το 2014, θέτει την κεντρική τράπεζα στο μάτι του κυκλώνα, καθώς κατηγορείται από πολλούς ότι «έκανε πολύ λίγα, πολύ αργά». Ουσιαστικά, αναφέρουν οι επικριτές της, περίμενε από τις αμερικανικές αρχές να καταγγείλουν εμπλοκή της ABLV με υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος για να λάβει μέτρα και δεν ενήργησε προληπτικά.
«Η ΕΚΤ θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση εάν διαπιστωθούν κενά στην αξιολόγηση καταλληλότητας των στελεχών της ABLV», αναφέρει στο Bloomberg ο Νίκολας Βερόν, ανώτατο στέλεχος του Peterson Institute for International Economics στις Βρυξέλλες. «Η ΕΚΤ στηρίζεται στα στοιχεία των αρχών των κρατών μελών, αλλά θα πρέπει να διαμορφώνει τη δική της γνώμη καθώς αυτή λαμβάνει την τελική απόφαση», τονίζει ο Βερόν.
Ο κεντρικός τραπεζίτης στο εδώλιο
Το ίδιο διάστημα, ένα δεύτερο σκάνδαλο ξέσπασε στη χώρα της Βαλτικής, όταν ο κεντρικός τραπεζίτης Ίλμαρς Ρίμσεβικς συνελήφθη στις 17 Φεβρουαρίου από την υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς κατηγορούμενος για δωροδοκία.
Αφού ανακρίθηκε επί επτά ώρες στα γραφεία της KNAB στη Ρίγα, ο διοικητής οδηγήθηκε κατά τη διάρκεια της νύχτας σε ένα άλλο σημείο, παρουσία του δικηγόρου του, Σαουλβέντις Βάρπινς και στελεχών της Υπηρεσίας, όπως ανέφερε ένας δημοσιογράφος του βαλτικού ειδησεογραφικού πρακτορείου BNS.
Δύο ημέρες αργότερα, ο Ρίμσεβικς αφέθη ελεύθερος ενώ συνεχίζεται η διερεύνηση της υπόθεσης που συνδέει τον κεντρικό τραπεζίτη με δωροδοκία ύψους 100.000 ευρώ «τουλάχιστον». Ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά τις κατηγορίες.
Υπό την πίεση μιας δραματικής εβδομάδας σκανδάλων, ο πρωθυπουργός της Λετονίας Μάρις Κουτσίνσκις παραδέχθηκε το σαββατοκύριακο ότι η χώρα του δεν έκανε όσα θα έπρεπε για να καταπολεμήσει το ξέπλυμα χρήματος και τις υπόλοιπες πρακτικές υψηλού ρίσκου.
Πώς ξετυλίγεται το κουβάρι για την Ελβετία της Ανατολής»
Το πρόβλημα δεν σταματά στην ABLV. Η Λετονία φιλοδοξούσε να γίνει η «Ελβετία της Ανατολής», προσφέροντας υπηρεσίες private banking σε εύπορους πελάτες πρώην σοβιετικών κρατών. Αυτός είναι και ο λόγος που η Λετονία βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στο μικροσκόπιο των εποπτικών αρχών υπό το βάρος κατηγοριών ότι εμπλέκεται σε ξέπλυμα χρήματος και αποτελεί φορολογικό παράδεισο για ιδιώτες και επιχειρήσεις από τη Ρωσία και αλλού.
Η υπουργός Οικονομικών της χώρας, Ντάνα Ράιζνιτσε-Οζόλα, προειδοποίησε ότι η αναγκαστική εκκαθάριση της ABLV κινδυνεύει να συμπαρασύρει τουλάχιστον 12 λετονικές τράπεζες που ειδικεύονται επίσης στην προσέλκυση ξένων καταθέσεων, σύμφωνα με το Reuters.
