Ο Θοδωρή Μουμτζίδης και η Σίλια Σίλλερ Μουμτζίδου είναι διακεκριμένοι οικονομολόγοι στη Νέα Υόρκη, ανώτατα στελέχη κορυφαίων εταιρειών. Την ίδια στιγμή, «τρέχουν» το Zero Stray Pawject, μια πρωτοβουλία που επιδιώκει να λύσει το πρόβλημα των αδέσποτων σκύλων στην Ελλάδα. Πώς; Αντιμετωπίζοντάς το ως ένα επιχειρηματικό και οικονομικό πρόβλημα.
Μάλιστα, η ιδέα τους δεν είναι θεωρητική αλλά εφαρμόζεται ήδη με εντυπωσιακά αποτελέσματα στην Αίγινα και φιλοδοξία τους είναι να επεκταθεί σε ολόκληρη την Ελλάδα.
«Το Zero Stray Pawject είναι μια διαφορετική προσέγγιση στο θέμα των αδέσποτων. Μια προσέγγιση στο θέμα ως επιχειρηματικό / οικονομικό πρόβλημα» εξηγούν στο insider.gr.
«Ο λόγος που έχουμε αδέσποτα στην Ελλάδα είναι ότι η ‘ετήσια παραγωγή’ νέων αδέσποτων είναι τόσο μεγάλη, που σήμερα η Ελλάδα έχει εκατοντάδες χιλιάδες αδέσποτα σκυλιά στους δρόμους. Με αυτά τα μεγέθη, όσο μεγάλο και αν γίνει το φιλοζωικό κίνημα στην Ελλάδα και όσο μεγάλη και αν είναι η συνεισφορά της πολιτείας, είναι αδύνατον να βρεθούν αρκετές οικογένειες να τα υιοθετήσουν ή δομές καταφυγίων να τα φιλοξενήσουν».
Έτσι, όπως εξηγούν, αφετηρία της πρωτοβουλίας είναι ότι «πρέπει να μειωθεί η ‘παραγωγή’ αδέσποτων σε αριθμούς που να μπορούν να απορροφηθούν από λογικές σε μέγεθος δομές (π.χ., καταφύγια), και από οικογένειες που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν έναν σκύλο».
Και αυτό, με δεδομένο ότι το 99% των αδέσποτων στον δρόμο προέρχονται από εγκατάλειψη δεσποζόμενου σκύλου, ή από μεταγενέστερη γέννα του εγκαταλελειμμένου σκύλου (το 1% από απώλειες σκύλου).
Μάλιστα, ο λόγος που επιτρέπει την εγκατάλειψη «είναι η έλλειψη επιπτώσεων στον ασυνείδητο ιδιοκτήτη. Ο λόγος της ανυπαρξίας επιπτώσεων, είναι ότι η εγκατάλειψη είναι ανώνυμη. Ο εγκαταλειμμένος σκύλος δεν μπορεί να μας πει ποιος ήταν ο ιδιοκτήτης του. Δεν έχει ούτε αριθμό πλαισίου, ούτε πινακίδα κυκλοφορίας, ούτε ΙΜΕΙ, ούτε δακτυλικό αποτύπωμα».
Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι η ηλεκτρονική σήμανση. Αυτό γίνεται με την τοποθέτηση από κτηνίατρο με υποδόρια ένεση ενός μικροτσίπ σε μέγεθος ενός κόκκου ρυζιού. Ο μοναδικός αριθμός που εκπέμπει το μικροτσίπ συσχετίζεται με τον ιδιοκτήτη σε βάση δεδομένων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Η ηλεκτρονική σήμανση είναι υποχρεωτική με νόμο του 2012 που επικαιροποιήθηκε το 2014. Είναι ανώδυνη και γίνεται σε δευτερόλεπτα. Ωστόσο, αφού δεν γίνονται έλεγχοι ούτε κατόπιν καταγγελίας, η ατιμωρησία των ασυνείδητων δημιουργεί ένα ολόκληρο φαινόμενο.
Η ιδέα που ήρθε από «ατύχημα»
Για τον Θοδωρή και τη Σίλια Μουμτζίδου η ιδέα δεν ήρθε «εν μία νυκτί» αλλά είναι προϊόν αρκετών χρόνων ενασχόλησης με το πρόβλημα στην Ελλάδα, μολονότι, όπως εξηγούν η σχέση τους με τα αδέσποτα προέκυψε… από ατύχημα. «Η πρώτη μας επαφή με φιλόζωους στην Ελλάδα ξεκίνησε όταν υιοθετήσαμε τον δικό μας σκύλο που ήταν αδέσποτος. Η σχέση μας αυτή ήταν αρχικά μια σχέση περιστασιακή και κοινωνική. Σιγά-σιγά, χωρίς να το καταλάβουμε ή να το επιδιώκουμε, καταλήξαμε να κάνουμε ταξίδια στην Ελλάδα για να τους βοηθήσουμε. Περνάγαμε μέρες σε καταφύγια κάνοντας ότι δουλειά μπορεί να φανταστεί κάνεις αντί να κάνουμε διακοπές. Βρίσκαμε οικογένειες για υιοθεσίες και συμμετείχαμε με άλλες φιλοζωικές σε δράσεις τους. Κάποια στιγμή είπαμε ‘το να βοηθάμε ένα-ένα όσα αδέσποτα μπορούμε δεν είναι συστηματική λύση. Ασχολούμαστε με το σύμπτωμα και όχι με την ριζά του κακού.’ Οπότε τα βάλαμε κάτω και το προσεγγίσαμε σαν επιχειρηματικό πρόβλημα. Το ερώτημα: Πως αποκτούμε μια Ελλάδα με Μηδέν Αδέσποτα;
Η αρχική κοινωνική σχέση κατέληξε στην χρηματοδότηση κατασκευής ενός καταφυγίου, σε γνωριμίες με άλλους φιλόζωους και πριν το καταλάβουμε είχαμε γίνει ένα μέρος αυτής της κοινωνίας των φιλοζωικών οργανώσεων στην Ελλάδα. Όπως σε κάθε κοινωνία υπάρχουν τα καλά και τα κακά κομμάτια. Εμείς επιδιώκουμε την συνεργασία με τα πολλά καλά κομμάτια ώστε να βάλουμε και εμείς το δικό μας λιθαράκι στο να αποκτήσουμε μια Ελλάδα με ΜΗΔΕΝ αδέσποτα».
Η εφαρμογή στην Αίγινα
Έχοντας αυτά ως δεδομένα, η προσέγγιση του Zero Stray Pawject έχει προσαρμοστεί σε ένα Δημοτικό Πρόγραμμα από-ανωνυμοποίησης σκύλων με την προώθηση της ηλεκτρονικής σήμανσης, και της δημιουργίας Δημοτικού Μητρώου Σκύλων.
Το Μητρώο αυτό εκτός από τα στοιχεία ηλεκτρονικής σήμανσης περιλαμβάνει και στοιχεία στείρωσης των σκύλων.
Το Δημοτικό Πρόγραμμα βρίσκεται σε πρώτη εφαρμογή στον Δήμο Αίγινας από τον Φεβρουάριου του 2018. Έχουν γίνει πολλαπλές δράσεις ενημέρωσης των Δημοτών (π.χ., με φυλλάδια στους λογαριασμούς ύδρευσης, ιστοσελίδα Δήμου και micro-site).
Μάλιστα, προκειμένου να υπάρχει και επιπλέον κίνητρο, έχει θεσμοθετηθεί και πρόγραμμα λοταρίας για όσους είναι εγγεγραμμένοι στο Δημοτικό Μητρώο Σκύλων. Μέχρι σήμερα 19 τυχεροί ιδιοκτήτες σκύλων έχουν κερδίσει από 200€.
Η ιδιαιτερότητα της πρότασης είναι ότι εστιάζεται στην πηγή του προβλήματος: την ανεύθυνη ιδιοκτησία που καταλήγει στην εγκατάλειψη. Με απλά λόγια ασχολείται με τον δεσποζόμενο σκύλο ώστε να αποτρέψουμε να γίνει αδέσποτος.
Μια άλλη διαφορά, από πολλές άλλες προτάσεις, είναι ότι η πρόταση μας είναι Δήμο-κεντρική, γιατί θεωρούμε ότι το πρόβλημα των αδέσποτων λύνεται σε τοπικό επίπεδο από τον Δήμο και τις φιλοζωικές ομάδες/φιλόζωους δημότες της περιοχής σε συνεργασία με τους τοπικούς κτηνίατρους, το αστυνομικό τμήμα και άλλους τοπικούς φορείς. Βάζουμε τον Δήμο στο κέντρο, και τον ενδυναμώνουμε με το «Εμπλουτισμένο» Δημοτικό Μητρώο Σκύλων και τις πληροφορίες που αυτό περιέχει σχετικά με τον πληθυσμό των σκύλων, τους ιδιοκτήτες τους, στοιχεία στείρωσης, κλπ.
Γιατί επιλέχθηκε η Αίγινα
Αυτή τη στιγμή το Zero Stray Pawject βρίσκεται σε εφαρμογή στην Αίγινα, η οποία και επιλέχθηκε για δυο λόγους. Καταρχήν στην εκεί υπάρχει ένα καταφύγιο το οποίο βρίσκει οικογένειες για δεκάδες σκυλιά κάθε χρόνο. Αυτό του επιτρέπει να μαζεύει αλλά τόσα αδέσποτα από τον δρόμο κάθε χρόνο. Η ικανότητα αυτή «απορρόφησης» είναι δυστυχώς χαμηλότερη από την «παραγωγή» νέων αδέσποτων, αλλά δίνει την δυνατότητα να λυθεί το πρόβλημα αρκεί να μειωθεί η παραγωγή στα επίπεδα απορροφητικότητας του καταφυγίου.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ο Δήμος της Αίγινας, ο Δήμαρχος Δημήτρης Μούρτζης αλλά και πολλά στελέχη του Δήμου, με πρώτη την Επόπτρια Δημόσιας Υγείας κ. Σοφία Χατζίνα, αγκάλιασαν αυτήν την προσπάθεια. Συγκεκριμένα στην Αίγινα δημιουργήθηκε ένα Δημοτικό Μητρώο Σκύλων, στο οποίο καταχωρούνται όλοι οι δεσποζόμενοι σκύλοι των κάτοικων της Αίγινας όπως προβλέπει ο νόμος.
Μέχρι στιγμής, μέσα σε 9 μήνες έχουν εγγραφεί κοντά 150 σκυλιά. Τo 65% των σκύλων αυτών είναι και στειρωμένοι. Ένα σκυλί τσιπαρισμένο, δηλωμένο στο Δήμο, και στειρωμένο, αποκλείεται να «παράξει» αδέσποτο σκύλο είτε άμεσα είτε έμμεσα.
Τα επόμενα βήματα και τα προβλήματα
Με δεδομένη την επιτυχία του προγράμματος στην Αίγινα, επόμενος στόχος είναι να εφαρμοστεί και σε άλλες πόλεις. «Στόχος μας είναι να αποδείξουμε ότι απο-ανωνυμοποιώντας την σχέση ιδιοκτήτη-σκύλου, και χτίζοντας ένα ‘Εμπλουτισμένο’ Δημοτικό Μητρώο Σκύλων με επιπλέον στοιχεία για κάθε σκύλο, ένας Δήμος μπορεί να αναλάβει συμπληρωματικές δράσεις (π.χ., για στειρώσεις ιδιόκτητων σκύλων) ώστε σε βάθος 2-3 ετών να έχει μηδέν αδέσποτα στον δρόμο».
Εντούτοις, η εφαρμογή του πλάνου «σκοντάφτει» σε τρία σημαντικά εμπόδια, που σχετίζονται με την «Ελλάδα της κρίσης», τα οποία δρουν συνδυαστικά.
Το πρώτο είναι η τιμή της ηλεκτρονικής σήμανσης. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τους εμπνευστές της πρωτοβουλίας, η τιμή είναι ορισμένη στον κατάλογο τιμών του Πανελλήνιου Κτηνιατρικού Συλλόγου σε επίπεδο το οποίο είναι αποτρεπτικό για πολλούς ιδιοκτήτες σκύλων. «Οι περισσότεροι κτηνίατροι χρεώνουν 40 ευρώ και έχουμε ακούσει ακόμα και τιμές στα 70 ευρώ. Οπωσδήποτε σε μια ελεύθερη αγορά ο καθένας μπορεί να τιμολογεί ελεύθερα τις υπηρεσίες του, αλλά εδώ έχουμε μια πλασματικά επιβεβλημένη ελάχιστη τιμή. Ξεπερνώντας το γεγονός ότι το price fixing μας βρίσκει κάθετα αντίθετους σαν οικονομολόγους (γνωρίζοντας ότι το κόστος του υλικού είναι μερικά ευρώ, σίγουρα οι τιμές θα έπεφταν στα πλαίσια ενός ελεύθερου ανταγωνισμού), το κόστος δεν είναι αμελητέο στην Ελλάδα της κρίσης».
Το δεύτερο είναι ο μη εφοδιασμός της ΕΛ.ΑΣ. και του Λιμενικού Σώματος με ανιχνευτές μικροτσίπ. Ουσιαστικά, 6 χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου, δεν έχει διατεθεί ούτε ένας ανιχνευτής στις αρχές. Ως αποτέλεσμα δεν έχει εκδοθεί ούτε ένα πρόστιμο για μη συμμόρφωση με την υποχρεωτική ηλεκτρονική σήμανση. Στην Ελλάδα της κρίσης τα διαθέσιμα κονδύλια για κρατικές προμήθειες είναι περιορισμένα. Το γεγονός ότι ο νόμος ορίζει ότι η Διεύθυνση Πληροφορικής του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων -- και όχι το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη -- πρέπει να προμηθευτεί τους ανιχνευτές για τα σώματα ασφαλείας ενδεχομένως να έχει επηρεάσει την ταχύτητα των διαδικασιών. Οι ανιχνευτές στην διάθεση των αστυνομικών δεν βοηθούν ούτε την αγροτική ανάπτυξη ούτε την ασφάλεια των τροφίμων, οπότε είναι λογικό να είναι τελευταία προτεραιότητα για το συγκεκριμένο υπουργείο.
Τέλος, υπάρχει ο φόβος της φορολόγησης των ζώων συντροφιάς. Δηλώσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς από πολιτικά πρόσωπα και ο γενικός φόβος στην Ελλάδα της κρίσης ότι το κράτος ψάχνει παντού φορολογητέα ύλη, έχουν δημιουργήσει μια φοβία σε πολλούς ιδιοκτήτες σκύλων ότι αν τα δηλώσουν σήμερα μπορεί αύριο να βρεθούν αντιμέτωποι με έναν επιπλέον φόρο.
Συνεπώς, όπως εξηγούν, με υψηλό κόστος σήμανσης, χωρίς φόβο για πρόστιμο από μη συμμόρφωση με τον νόμο, αλλά με φόβο μελλοντικής φορολόγησης των σκύλων, η ηλεκτρονική σήμανση επαφίεται στον «πατριωτισμό των Ελλήνων».
