Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από όταν η Ελλάδα διόριζε τον κ. Ευθύμιο-Γεώργιο Κωστόπουλο νέο Πρέσβη της Ελλάδας στη Σενεγάλη και Ειδικό Απεσταλμένο του υπουργείου Εξωτερικών για θέματα Σαχέλ και ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσει την πρώτη του μεγάλη πολιτική κρίση, στο Τσαντ και τη Σομαλία. Οι δύο χώρες βουλιάζουν στην εμφύλια αντιπαράθεση, ενώ υπάρχει φόβος ότι θα αναζωπυρωθεί η ισχύς των εξτρεμιστικών, ισλαμικών αντάρτικων ομάδων που δρουν στην ευρύτερη περιοχή του Σαχέλ. Είναι περισσότερο από σαφές, ότι οι εξελίξεις στο Τσαντ και τη Σομαλία επιβεβαιώνουν το επιχείρημα ότι με την υποχώρηση του πολέμου στη Συρία, οι τζιχαντιστικές δυνάμεις της Αλ-Κάϊντα και του ISIS θα δημιουργούσαν ένα φαινόμενο «διασποράς» (cluster effect) σε νέα «πρόσφορα εδάφη» για την ανάπτυξη αντίστοιχων στρατών.
Η περιοχή Σαχέλ είναι μια από τις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη. Είναι το φυσικό σύνορο μεταξύ της ερήμου Σαχάρας και της αφρικανικής σαβάνας στο Σουδάν. Διατρέχει 10 χώρες αλλά πέντε είναι οι βασικές: Τσαντ, Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο, Μαυριτανία και Νίγηρας. Οι περιοχές αυτές υπήρξαν γαλλικές αποικίες και ενώ τις προηγούμενες δεκαετίες έχουν επισήμως αποχαρακτηριστεί και έχουν τυπικά κερδίσει την ανεξαρτησία τους, παραμένουν και σήμερα δεσμευμένες από τα γαλλικά συμφέροντα. Εξ ου και οι πάνω από 5000 Γάλλοι στρατιώτες που επιχειρούν στην περιοχή του Τσαντ.
Η κρίση στο Τσαντ
Το Τσαντ αντιμετωπίζει το πιο σοβαρό πρόβλημα αυτή τη στιγμή, όσον αφορά την εμφύλια ένοπλη σύγκρουση. Υπάρχουν στον βορρά της χώρας ένοπλες ομάδες που θέλουν να αυτονομηθούν, να ανατρέψουν τους επίσημους θεσμούς της χώρας και να τη θέσουν κάτω από ένα ιδιότυπο καθεστώς ισλαμικού νόμου, όπως μπορεί αυτός να γίνεται αντιληπτός στα πλαίσια τέτοιων οργανώσεων. Ο αντάρτικος στρατός FACT (Front for Change and Concord in Chad – Μέτωπο για Αλλαγή και Ομόνοια στο Τσαντ), ο οποίος υποστηρίζεται από τις λιβυκές δυνάμεις του στρατηγού Χαφτάρ και (φημολογούμενα) από τη Ρωσία, αποτελεί την πιο σημαντική αντάρτικη δύναμη στην περιοχή αυτή τη στιγμή.
Προσπαθώντας να υπερκεράσει τις διαμάχες που υπάρχουν μεταξύ των διάφορων φυλών που δρουν στην περιοχή και να τις ενοποιήσει κάτω από έναν συνδυασμό ριζοσπαστικού Ισλάμ και στρατιωτικής πυγμής, άρχισε να επελαύνει προς την πρωτεύουσα του Τσαντ την περασμένη Δευτέρα. Σε μια από τις μάχες, ο Πρόεδρος του Τσαντ τα τελευταία 30 χρόνια, ο Ίντρις Ντεμπύ, σκοτώθηκε οδηγώντας στρατεύματα του εθνικού στρατού του Τσαντ.
Ο στρατός του Τσαντ ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι καταλαμβάνει την εξουσία, λόγων της κρισιμότητας της κατάστασης και διορίζει αρχηγό του κράτους τον 34χρονο γιο του Ντεμπύ, τον Μαχάματ. Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Ζαν-Υβ Λε Ντριάν, δικαιολόγησε την ανάληψη της εξουσίας από τον στρατό με την αιτιολογία ότι προέχει η σταθερότητα και η ασφάλεια στο Τσαντ, ενώ οι αντίπαλοι του Ντεμπύ και οι αντάρτες χαρακτήρισαν την κίνηση αυτή ως πραξικόπημα.
Η Γαλλία είναι η δεύτερη φορά -μετά και το πραξικόπημα στο Μάλι- που προτιμά τη στρατιωτική δικτατορία από οποιαδήποτε εξέλιξη προϋποθέτει κάποια συναλλαγή με τζιχαντιστικές ανάρτικες ομάδες ενώ ταυτόχρονα, δηλώνει ότι πρέπει η παλιά γενιά αφρικανών πολιτικών να παραδώσει την εξουσία στους νεότερους. Είναι σαφές ότι η εξωτερική πολιτική της Γαλλίας βρίσκεται υπό σοβαρή κρίση νομιμοποίησης στις πρώην αποικίες και προκαλεί σημαντικά προβλήματα, τα οποία θα έχουν αντίκτυπο και στους συμμάχους της Γαλλίας, όπως είναι η Ελλάδα που θα έχει αναβαθμισμένο ρόλο στην περιοχή του Σαχέλ.
Η κρίση στη Σομαλία
Η Σομαλία βρίσκεται σε παρατεταμένη πολιτική κρίση τα τελευταία χρόνια, καθώς οι πολιτικές δυνάμεις αδυνατούν να συμφωνήσουν για τη διεξαγωγή εκλογών και το αποτέλεσμα είναι να παρατείνεται διαρκώς η θητεία του θητεία του Προέδρου Μοχάμεντ Αμπντουλάι.
Τελευταία φορά που συνέβη αυτό είναι σε μια συνεδρίαση εξπρές του κοινοβουλίου, στις 12 Απριλίου. Έκτοτε, η κατάσταση έχει εκτραπεί αρκετά με χρήση βίας από διάφορα αντιπαραθετικά στρατόπεδα και η αντιπολίτευση σκέφτεται να σχηματίσει παράλληλη κυβέρνηση.
Στην περιοχή έχουν μεταβεί για υποστήριξη και διαδικασίες που ελπίζουν να οδηγήσουν στην όσο πιο ομαλή διενέργεια εκλογών, η Αφρικανική Ένωση, οι ΗΠΑ, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο διοικητής των αμερικάνικων στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή, ο στρατηγός Στέφαν Τάουνσεντ, δήλωσε κατά τη διάρκεια ακροαματικής διαδικασίας στην επιτροπή Ένοπλων Δυνάμεων της Γερουσίας την Πέμπτη, ότι η απόσυρση των αμερικάνικων στρατευμάτων από τη Σομαλία έπαιξε ρόλο στην αναζωπύρωση των προβλημάτων και πώς θα έπρεπε οι ΗΠΑ να επανεξετάσουν τη μεταφορά του κέντρου επιχειρήσεων, η οποία έχει μείνει στη Μ. Ανατολή και να επεκταθούν ξανά προς τις χώρες της Αφρικής που βρίσκονται σε έκτακτη ανάγκη.
Ο κίνδυνος του τζιχαντισμού δεν τελείωσε στη Συρία
Είναι σαφές ότι αυτή τη στιγμή ο κίνδυνος ισχυροποίησης αποσχιστικών τάσεων και τζιχαντιστικών ομάδων στη ζώνη από το Σαχέλ ως τη Σομαλία είναι ισχυρότερος από ποτέ. Μια ενδυνάμωση του τζιχαντιστικού στοιχείου σε πιο «δύσκολες» περιοχές από αυτές της Μ. Ανατολής οι οποίες είναι πιο «αχαρτογράφητες» στρατιωτικά και με έντονη την εσωτερική αντιπαράθεση, θα δυσκολέψει την οποιαδήποτε αντιμετώπιση του φαινομένου.
Για την Ελλάδα, οι εξελίξεις στην περιοχή του Σαχέλ αποκτούν για πρώτη φορά βαρύτητα καθώς έχει δηλώσει ότι θα συνδράμει την Γαλλία στην αντιμετώπιση των αντάρτικων ομάδων. Συνεπώς, αυτή τη στιγμή είμαστε μπροστά σε ένα ντόμινο εξελίξεων που προέρχεται από επιλογές της προηγούμενης δεκαετίας (Γαλλία, ΗΠΑ) και περιλαμβάνει ταχείες διεργασίες πολιτικής αστάθειας από τις οποίες δύσκολα εξάγονται ασφαλή συμπεράσματα για την επόμενη ημέρα.
