Δημοψήφισμα για την αλλαγή του Συντάγματος διεξάγεται σήμερα στο Καζακστάν για το κλείσιμο της εποχής του πρώην προέδρου Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ και της οικογένειάς του, που κυβερνούσε τη χώρα επί 30 χρόνια, η εξουσία του οποίου όμως κλονίστηκε μετά τις ταραχές νωρίτερα φέτος.
Η πρώην σοβιετική δημοκρατία της κεντρικής Ασίας, πλούσια σε μέταλλα και υδρογονάνθρακες, συγκλονίστηκε τον Ιανουάριο από ταραχές στις οποίες σκοτώθηκαν περισσότεροι από 230 άνθρωποι.
Οι ταραχές αυτές, οι χειρότερες που έχουν σημειωθεί στη χώρα από την ανεξαρτησία της το 1991, ξεκίνησαν από ειρηνικές διαδηλώσεις κατά της αύξησης της τιμής των καυσίμων προτού εκτραχυνθούν σε συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων της τάξης και πολιτών.
Πριν τα επεισόδια αυτά ο νυν πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ- Τζομάρτ Τοκάγεφ, 69 ετών, θεωρούνται άνθρωπος του 81χρονου Ναζαρμπάγεφ, ο οποίος παραιτήθηκε το 2019, αλλά εξακολουθούσε να διαδραματίζει κεντρικό πολιτικό ρόλο από τα παρασκήνια.
Οι συγκρούσεις του Ιανουαρίου αποτελέσαν καμπή, με τον Τοκάγεφ να φαίνεται ότι εκμεταλλεύθηκε την κρίση για να ξεφύγει από την επιρροή του προκατόχου του.
“Ναι” στις μεταρρυθμίσεις
Τον Μάιο ο πρόεδρος του Καζακστάν ζήτησε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την αλλαγή του Συντάγματος της χώρας.
Βάσει των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων θα αλλάξει το ένα τρίτο των άρθρων του Συντάγματος και, κυρίως, θα αφαιρεθεί από τον Ναζαρμπάγεφ ο τίτλος “Ελμπασί”, “επικεφαλής του κράτους”, ένα καθεστώς που του προσέφερε σημαντικές εξουσίες.
Άλλη αλλαγή προβλέπει ότι οι συγγενείς αξιωματούχων δεν θα μπορούν να καταλαμβάνουν σημαντικές κυβερνητικές θέσεις, ένα μέτρο που φαίνεται να αφορά την οικογένεια Ναζαρμπάγεφ.
Σύμφωνα με τον Τοκάγεφ, με το δημοψήφισμα πρόκειται να εξαλειφθεί ένα “υπερ- προεδρικό” καθεστώς, το οποίο χαρακτηριζόταν επί χρόνια από μια κουλτούρα λατρείας προς το πρόσωπο του Ναζαρμπάγεφ.
Το “ναι” στις μεταρρυθμίσεις αναμένεται ότι θα κερδίσει. Για το “όχι” δεν πραγματοποιήθηκε εκστρατεία, σε ένα αυταρχικό κράτος όπου καταστέλλεται οποιαδήποτε φωνή αντιπολίτευσης.
Στο Αλμάτι, τη μεγαλύτερη πόλη του Καζακστάν, και τη Νουρ- Σουλτάν, πρωτεύουσα της χώρας, τα εκλογικά κέντρα άνοιξαν στις 07:00 τοπική ώρα (4:00 ώρα Ελλάδας) και θα κλείσουν στις 20:00 (17:00). Στο δυτικό τμήμα της χώρας η ψηφοφορία θα ολοκληρωθεί μία ώρα αργότερα.
Μάχη εξουσίας
Τα ακριβή αίτια των ταραχών του Ιανουαρίου παραμένουν ασαφή. Τα βίαια επεισόδια κατέστρεψαν το κέντρο του Αλμάτι, αλλά δεν σημειώθηκαν ταραχές στην Νουρ- Σουλτάν, πρώην Αστάνα η οποία άλλαξε όνομα το 2018 προς τιμή του πρώην προέδρου.
Ο πρόεδρος Τοκάγεφ κατηγόρησε “τρομοκράτες” ότι ήθελαν να καταλάβουν την εξουσία.
Η σύλληψη στις 8 Ιανουαρίου του Καρίμ Μασίμοφ, στενού συνεργάτη του Ναζαρμπάγεφ, τότε επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, τροφοδότησε τις εικασίες περί μιας μάχης εξουσίας.
Μετά την κρίση ο Τοκάγεφ επέκρινε δημοσίως τον προκάτοχό του, κατηγορώντας τον ότι προστάτευσε τους “πλούσιους”. Ένας ανιψιός του Ναζαρμπάγεφ, ο Καϊράτ Σατιμπάλντι συνελήφθη τον Μάρτιο με την κατηγορία της υπεξαίρεσης χρημάτων.
Ωστόσο ο Τοκάγεφ εξήρε και τα επιτεύγματα του Ναζαρμπάγεφ, ενός πρώην στελέχους του κομμουνιστικού κόμματος ο οποίος συνέβαλε στην ανάπτυξη της τεράστιας χώρας, που είναι καλυμμένη με στέπες, βασιζόμενος κυρίως στους υδρογονάνθρακες.
Ο Ναζαρμπάγεφ και ο Τοκάγεφ διατηρούν στενούς δεσμούς με τη Ρωσία, αλλά και σχέσεις με τη Δύση και την Κίνα.
Από τον Ιανουάριο ο Ναζαρμπάγεφ δεν έχει εμφανιστεί δημοσίως αλλά τη Δευτέρα παραχώρησε συνέντευξη στην οποία ζήτησε από τους πολίτες να ψηφίσουν υπέρ της μεταρρύθμισης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
