Σε μια σκανδαλώδη κίνηση, το νομοσχέδιο που επιτρέπει την παράταση της μίσθωσης για 18 λιμάνια της Τουρκίας που λειτουργούν από ιδιωτικές εταιρείες, ψηφίστηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα, αφαιρώντας την προοπτική να διεξαχθούν διαγωνισμοί για την ανάδειξη νέων αναδόχων.
Σύμφωνα με το Nordic Monitor, ως αποτέλεσμα, οι ευνοούμενες εταιρείες θα έχουν επιπλέον περίοδο έως και 19 ετών για τη λειτουργία των λιμανιών. Είναι ενδιαφέρον ότι ένας προηγούμενος νόμος που πρότεινε τους ίδιους όρους, ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο τον Αύγουστο του 2022 λόγω ανεπαρκών συνθηκών ανταγωνισμού και απώλειας κρατικών εσόδων.
Σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, η κυριότητα ενός θαλάσσιου λιμένα δεν μπορεί να μεταβιβαστεί σε ιδιωτική εταιρεία. Ένας ιδιωτικός φορέας μπορεί να αποκτήσει το δικαίωμα εκμετάλλευσης του λιμένα μόνο μέσω διαγωνισμού για μέγιστη διάρκεια 49 ετών.
Η τουρκική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ο νέος νόμος θα αποτρέψει τη διακοπή των υπηρεσιών θαλάσσιων λιμένων και θα παρέχει συνέχεια στις θαλάσσιες μεταφορές για 13 λιμένες που ανήκουν στην Turkish Maritime Enterprises Corporation και πέντε λιμένες που ανήκουν στους Τουρκικούς Κρατικούς Σιδηροδρόμους (TCDD). Για να επωφεληθούν οι εταιρείες από την παράταση των συμβάσεων, δεν πρέπει να έχουν οφειλές στο κράτος και θα πρέπει να αποσύρουν άνευ όρων οποιεσδήποτε αγωγές ή μηνύσεις έχουν καταθέσει κατά των δημοσίων αρχών.
Του στενού κύκλου
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι ιδιωτικές εταιρείες που θα επωφεληθούν από τον νέο νόμο ανήκουν σε επιχειρηματίες του στενού κύκλου του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος θα διεξαγάγει μια ταραχώδη προεκλογική εκστρατεία το 2023 διεκδικώντας μια ακόμη προεδρική θητεία. Ανάμεσά τους και πέντε επιχειρηματίες που αναφέρονται από τα κόμματα της αντιπολίτευσης ως «η Συμμορία των Πέντε». Αυτοί οι επιχειρηματίες είναι γνωστοί για τους μεγάλους διαγωνισμούς που κέρδισαν κατά τη διάρκεια της θητείας του Ερντογάν: Ο Μεχμέτ Σενγκίζ, πρόεδρος της Cengiz Holding. Ο διευθύνων σύμβουλος της Limak Holding, Νιχάτ Οζντεμίρ. Ο πρόεδρος της MNG Holding, Μεχμέτ Ναζίφ Γκουνάλ. Ο διευθύνων σύμβουλος της Kolin Construction, Νασί Κολόγκλου και ο πρόεδρος της κατασκευαστικής Kalyon Construction, Κεμάλ Καλιόντσου.
Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, αυτές οι πέντε εταιρείες στην Τουρκία συγκαταλέγονται στους 10 κορυφαίους ιδιώτες ανάδοχους δημοσίων έργων υποδομής στον κόσμο ανά επένδυση και περιφέρεια για τα έτη 1990 έως 2020. Οι συγκεκριμένες εταιρείες κέρδισαν διαγωνισμούς αξίας 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων για υποδομές έργα μεταξύ 2017 και 2021, που αποτελούν το 30% του συνόλου των διαγωνισμών που πραγματοποιήθηκαν για κρατικά έργα στην Τουρκία. Οι υπόλοιποι δημόσιοι διαγωνισμοί έχουν μοιραστεί σε 20.851 εταιρείες.
Το τουρκικό υπουργείο Εμπορίου χορήγησε πέρυσι 128 ειδικές φορολογικές απαλλαγές σε αυτές τις πέντε κατασκευαστικές εταιρείες, με τις φοροαπαλλαγές να εκτείνονται σε ένα διάστημα 10 ετών. Η αποκάλυψη αυτής της ευνοϊκής στάσης έναντι των συγκεκριμένων εταιρειών έγινε ύστερα από κοινοβουλευτική ερώτηση που έθεσε βουλευτής της αντιπολίτευσης.
Και το Κατάρ
Μια εταιρεία του Κατάρ είναι μεταξύ των εταιρειών που θα επωφεληθούν περισσότερο από τη νέα νομοθεσία. Η QTerminals, η οποία αγόρασε τα δικαιώματα λειτουργίας για το λιμάνι της Αττάλειας το 2021 για 140 εκατομμύρια δολάρια, επρόκειτο να λειτουργήσει το λιμάνι μέχρι το 2028. Τώρα, με τον νέο νόμο, αυτή η περίοδος θα παραταθεί για άλλα 19 χρόνια, έως το 2047. Οι εταιρείες που εξέταζαν το ενδεχόμενο υποβολής προσφορών για το εξαιρετικά κερδοφόρο και πολυσύχναστο λιμάνι της Αττάλειας- το συμβόλαιο του οποίου έληγε το 2028- βρέθηκαν προ εκπλήξεως.
Ο βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Τσετίν Οσμάν Μπουντάκ, δήλωσε ότι οι δικαιολογίες της κυβέρνησης για το νέο νομοσχέδιο δεν είναι ρεαλιστικές, προσθέτοντας ότι τα κέρδη και η στρατηγική σημασία των λιμένων έχουν αυξηθεί από την πανδημία. Υποστήριξε ότι ο λόγος που οι συμφωνίες επεκτείνονται τόσο βιαστικά, είναι για να διασφαλιστούν τα συμφέροντα των φιλο-Ερντογανικών επιχειρηματιών πριν από τις εκλογές.
Ο βουλευτής του αντιπολιτευόμενου Καλού Κόμματος (İYİ) Ερχάν Ούστα, ισχυρίστηκε ότι η υποβολή του ίδιου νομοσχεδίου στο κοινοβούλιο υπό το φως της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου δεν ήταν μια καλοπροαίρετη πρωτοβουλία.
Ένας άλλος βουλευτής, ο Ταχσίν Ταρχάν (CHP), ισχυρίστηκε ότι η μίσθωση των λιμένων οδήγησε το κράτος να χάσει τον έλεγχο της ασφάλειας των λιμανιών και άνοιξε το δρόμο για το εμπόριο ναρκωτικών.
Σύμφωνα με το Nordic Monitor, η Τουρκία έχει γίνει μια αναδυόμενη οδός για μεγάλης κλίμακας διακίνηση κοκαΐνης, ενώ αφήνει υπόνοιες ότι οι νέοι παίκτες που εμφανίστηκαν στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών μπορεί να έχουν ισχυρές πολιτικές διασυνδέσεις εντός της Τουρκίας, για να μεταφέρουν μεγάλες ποσότητες ναρκωτικών μέσω των τουρκικών λιμένων.
Τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν στην Τουρκία τον Ιούνιο του 2020, όταν η αστυνομία της Κολομβίας κατάσχεσε σχεδόν πέντε τόνους κοκαΐνης. Τα ναρκωτικά βρισκόντουσαν σε δύο κοντέινερ που επρόκειτο να ταξιδέψουν δια θαλάσσης από το λιμάνι της Μπουεναβεντούρα στην Τουρκία και είχαν αξία 265 εκατομμυρίων δολαρίων στην παράνομη αγορά.
Ο Σεντάτ Πεκέρ, το καταδικασμένο αφεντικό της τουρκικής μαφίας και πρώην σύμμαχος του Τούρκου προέδρου, που έχει διαφύγει στα ΗΑΕ, ισχυρίστηκε επίσης ότι ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι συμμετείχαν στο εμπόριο κοκαΐνης. Ο Πεκέρ κατονόμασε τον υπουργό Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού και τους συνεργάτες του ως άτομα με επιρροή που συμμετείχαν στη διευκόλυνση της διακίνησης κοκαΐνης μέσω της Τουρκίας. Ο Πεκέρ είχε συνεργαστεί με τον Σοϊλού για χρόνια στη διαχείριση εγκληματικών συνδικάτων.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
