Η αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα παλεύει να ανατρέψει τον πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο και η πολιτική κρίση στη χώρα της Λατινικής Αμερικής φαίνεται να φθάνει στο αποκορύφωμα.

Η Βενεζουέλα βιώνει εδώ και χρόνια την αυξανόμενη πολιτική δυσαρέσκεια που τροφοδοτείται περαιτέρω από τον υπερβολικό πληθωρισμό, τις διακοπές του ηλεκτρικού και την έλλειψη τροφίμων και φαρμάκων.

Περισσότεροι από τρία εκατομμύρια πολίτες της Βενεζουέλας έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τα τελευταία χρόνια.

Αλλά τι ακριβώς κρύβεται πίσω από την κρίση της Βενεζουέλας;

Ποιος είναι ο πρόεδρος

Αυτό θα ήταν ένα ασυνήθιστο ερώτημα στις περισσότερες χώρες, αλλά στη Βενεζουέλα πολλοί θέλουν να ξέρουν ακριβώς τι συμβαίνει μετά τα δραματικά γεγονότα της 23ης Ιανουαρίου.

Την ημέρα αυτή, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Χουάν Γκουάιδο, δήλωσε ότι ενεργεί ως προσωρινός πρόεδρος και δήλωσε ότι θα αναλάβει τις εξουσίες του εκτελεστικού κλάδου.

Η κίνηση ήταν μια άμεση πρόκληση στην εξουσία του προέδρου Νικολάς Μαδούρο, ο οποίος είχε ορκιστεί για μια δεύτερη εξαετή θητεία μόνο δύο εβδομάδες πριν.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Μαδούρο δεν δέχτηκε αδιαμαρτύρητα την κίνηση του αντιπάλου του, τον οποίο κατηγόρησε πως συνωμότησε με τις ΗΠΑ για να τον καθαιρέσει.

Είπε επίσης ότι ήταν ο συνταγματικός πρόεδρος και ότι θα παραμείνει.

Γιατί αμφισβητείται η Προεδρία του Μαδούρο

Ο Νικολάς Μαδούρο εκλέχτηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 2013 μετά τον θάνατο του σοσιαλιστή μέντορα και προκάτοχου του, Ούγκο Τσάβες. Τότε, κέρδισε με ένα μικρό περιθώριο 1,6 ποσοστιαίων μονάδων.

Κατά την πρώτη θητεία του, η οικονομία πήγε σε ελεύθερη πτώση και πολλοί πολίτες της Βενεζουέλα κατηγορούν τον ίδιο και τη σοσιαλιστική κυβέρνησή του για την παρακμή της χώρας.

Ο Μαδούρο επανεξελέγη σε δεύτερη θητεία έξι ετών σε εξαιρετικά αμφιλεγόμενες εκλογές τον Μάιο του 2018, τις οποίες τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης μποϊκόταραν.

Πολλοί υποψήφιοι της αντιπολίτευσης είχαν απαγορευτεί από το να συμμετέχουν στις εκλογές, ενώ άλλοι είχαν φυλακιστεί ή είχαν εγκαταλείψει τη χώρα από φόβο μήπως φυλακιστούν και τα κόμματα της αντιπολίτευσης υποστήριξαν ότι η ψηφοφορία δεν θα είναι ούτε ελεύθερη ούτε δίκαιη.

Η επανεκλογή του κ. Μαδούρο δεν αναγνωρίστηκε από την αντιπολίτευση της Βενεζουέλας.

Τι συνέβη τώρα

Αφού επανεξελέγη για μια δεύτερη θητεία στις πρόωρες εκλογές του Μαΐου 2018, ο κ. Μαδούρο ανακοίνωσε ότι θα υπηρετήσει την εναπομένουσα πρώτη θητεία του και μόνο τότε θα ορκιστεί για δεύτερη θητεία η οποία θα ξεκινούσε στις 10 Ιανουαρίου.

Μετά την τελετή ορκωμοσίας του η αντιπολίτευση έλαβε μια νέα ώθηση. Η Εθνοσυνέλευση υποστηρίζει ότι επειδή οι εκλογές δεν ήταν δίκαιες, ο κ. Μαδούρο είναι «σφετεριστής» και η προεδρία είναι κενή.

Αυτή είναι μια γραμμή που ωθείται ειδικότερα από τον νέο πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης, τον 35χρονο Χουάν Γκουάιδο.

Αναφερόμενος στα άρθρα 233 και 333 του Συντάγματος της Βενεζουέλας, ο Γκουάιδο υποστήριξε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις, ο επικεφαλής της Εθνοσυνέλευσης αναλαμβάνει ως προεδρεύων.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο δήλωσε τον εαυτό του πρόεδρο στις 23 Ιανουαρίου.

Ποιες ήταν οι αντιδράσεις

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αναγνώρισε επισήμως τον Χουάν Γκουάιδο ως τον νόμιμο πρόεδρο της Βενεζουέλας λίγα μόλις λεπτά μετά την ανακοίνωση του τελευταίου πως θα αναλάβει τις εκτελεστικές εξουσίες.

Όπως αναμένονταν, αυτό συνάντησε μια γρήγορη απάντηση από τον Νικολάς Μαδούρο, ο οποίος έχει από καιρό πει ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται πίσω από τις προσπάθειες να τον απομακρύνουν από το αξίωμα.

Ο κ. Μαδούρο διέκοψε τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και έδωσε στους διπλωμάτες των ΗΠΑ 72 ώρες για να εγκαταλείψουν τη Βενεζουέλα, κάτι που στη συνέχεια πήρε πίσω σημειώνοντας πως αφήνει ανοιχτό ένα παράθυρο 30 ημερών για διαπραγματεύσεις με τις αμερικανικές αρχές.

Μέσα στη Βενεζουέλα, όσοι αντιτάχθηκαν στην κυβέρνηση, γιόρτασαν την κίνηση του Γκουάιδο, ενώ κυβερνητικοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι θα προστατεύσουν τον πρόεδρο από «ιμπεριαλιστικές απειλές».

Τι θα συμβεί στη συνέχεια

Ο Χουάν Γκουάιδο κάλεσε όλους όσους αντιτάσσονται στον πρόεδρο Μαδούρο και την κυβέρνησή του να συνεχίσουν να διαμαρτύρονται «μέχρις ότου απελευθερωθεί η Βενεζουέλα».

Ενώ ο Γκουάιδο βασίζεται στην υποστήριξη των ΗΠΑ, ορισμένων λατινοαμερικανικών χωρών και άλλων διεθνών ηγετών, δεν έχει μεγάλη ισχύ από πρακτική άποψη.

Είναι ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης, αλλά αυτό το νομοθετικό όργανο έγινε σε μεγάλο βαθμό ανίσχυρο από τη δημιουργία της Εθνικής Συντακτικής Συνέλευσης το 2017, η οποία αποτελείται αποκλειστικά από κυβερνητικούς αξιωματούχους.

Η εθνοσυνέλευση που ελέγχεται από την αντιπολίτευση συνέχισε να συνεδριάζει, αλλά οι αποφάσεις της αγνοούνταν από τον πρόεδρο Μαδούρο υπέρ αυτών που έλαβε η Εθνική Συντακτική Συνέλευση.

Ποιος μπορεί να σπάσει το αδιέξοδο

Οι δυνάμεις ασφαλείας θεωρούνται ως ο βασικός παράγοντας αυτής της κρίσης. Μέχρι στιγμής, είναι πιστές στον Μαδούρο, ο οποίος τους ανταμείβει με συχνές αυξήσεις των αμοιβών και διορίζει υψηλόβαθμους στρατιωτικούς για να ελέγχουν βασικά πόστα και βιομηχανίες.

Μετά τα γεγονότα της 23ης Ιανουαρίου, κορυφαίοι στρατιωτικοί διοικητές ανέφεραν στα κοινωνικά μέσα την υποστήριξή τους για τον Μαδούρο, αλλά κάποια βίντεο που δημοσιεύθηκαν στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης έδειξαν επίσης μέλη της Εθνικής Φρουράς να κάνουν στην άκρη για να περάσουν άνθρωποι που διαμαρτύρονταν.

Ο Γκουάιδο έχει υποσχεθεί σε όλα τα μέλη των δυνάμεων ασφαλείας αμνηστία αν εγκαταλείψουν τον πρόεδρο Μαδούρο.

Πώς έφτασε η Βενεζουέλα ως εδώ

Μερικά από τα προβλήματα ξεκίνησαν εδώ και πολύ καιρό. Ωστόσο, είναι ο πρόεδρος Μαδούρο και ο προκάτοχός του, ο πρόεδρος Ούγκο Τσάβες, που βρίσκονται στο επίκεντρο μεγάλου μέρους του τρέχοντος θυμού.

Οι αριστερές κυβερνήσεις τους βρίσκονται στην εξουσία από το 1999, αναλαμβάνοντας τη χώρα σε μια εποχή που η Βενεζουέλα είχε τεράστια ανισότητα.

Αλλά οι σοσιαλιστικές πολιτικές που επιδιώκουν να βοηθήσουν τους φτωχούς απέτυχαν. Πάρτε, για παράδειγμα τους ελέγχους των τιμών. Εισήχθησαν από τον Πρόεδρο Τσάβες για να καταστήσουν τα βασικά αγαθά πιο προσιτά στους φτωχούς, περιορίζοντας την τιμή του αλευριού, του μαγειρικού ελαίου και των καλλυντικών.

Αλλά αυτό σήμαινε ότι οι λίγες επιχειρήσεις της Βενεζουέλα που παράγουν αυτά τα αντικείμενα δεν ήταν πλέον κερδοφόρες, οπότε δεν έβρισκαν νόημα να συνεχίζουν να παράγουν.

Οι επικριτές κατηγορούν επίσης τους ελέγχους ξένου νομίσματος που έφερε ο πρόεδρος Τσάβες το 2003, σημειώνοντας πως είχε ως αποτέλεσμα να ανθίσει η μαύρη αγορά σε δολάρια.

Από τότε, οι Βενεζουέλας που επιθυμούν να ανταλλάξουν μπόλιβαρς για δολάρια χρειάζονται να υποβάλουν αίτηση σε κυβερνητικό οργανισμό νομισμάτων. Μόνο όσοι θεωρούνται ότι έχουν βάσιμους λόγους για να αγοράσουν δολάρια, για παράδειγμα για την εισαγωγή αγαθών, έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τους μπόλιβαρς τους με το σταθερό επιτόκιο που ορίζει η κυβέρνηση.

Με πολλούς Βενεζουέλας ανίκανους να αγοράσουν δολάρια ελεύθερα, στράφηκαν στη μαύρη αγορά.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις

Αναμφίβολα, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν στη Βενεζουέλα στην καθημερινή τους ζωή είναι ο υπερπληθωρισμός. Ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού ανήλθε σε 1.300.000% στους 12 μήνες έως τον Νοέμβριο του 2018, σύμφωνα με μελέτη της ελεγχόμενης από την αντιπολίτευση Εθνικής Συνέλευσης.

Μέχρι το τέλος του 2018, οι τιμές διπλασιάζονταν κάθε 19 μέρες κατά μέσο όρο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί Βενεζουέλας να αγωνίζονται για να αποκτήσουν βασικά είδη όπως τρόφιμα και προϊόντα περιποίησης.

Η τιμή ενός φλιτζανιού καφέ στην πρωτεύουσα Καράκας διπλασιάστηκε σε 400 μπόλιβαρς (0,62 δολάρια, 0,54 ευρώ) για μόλις μια εβδομάδα τον περασμένο Δεκέμβριο, σύμφωνα με το Bloomberg.

Τι κάνει η κυβέρνηση γι 'αυτό

Τον Αύγουστο, η κυβέρνηση έριξε πέντε μηδενικά από το παλιό «ισχυρό μπόλιβαρ» και του έδωσε ένα νέο όνομα - το «κυρίαρχο μπόλιβαρ». Αυτό σήμαινε ότι οι άνθρωποι δεν έπρεπε πλέον να κουβαλούν τέτοια τεράστια ποσά μετρητών.

Επίσης άρχισαν να κυκλοφορούν οκτώ νέα τραπεζογραμμάτια αξίας 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200 και 500 κυρίαρχων μπόλιβαρ και δύο νέα κέρματα.

Το νέο νόμισμα αποτελεί μέρος μιας «οικονομικής δέσμης» μέτρων που η κυβέρνηση λέει ότι είναι η «μαγική φόρμουλα» για να βοηθήσει την κακοποιημένη οικονομία της Βενεζουέλας να ανακάμψει.

Μεταξύ των μέτρων ήταν:

  • Αύξηση του κατώτατου μισθού 34 φορές πάνω από το προηγούμενο επίπεδο από την 1η Σεπτεμβρίου
  • Η αγκυροβόληση του κυρίαρχου μπόλιβαρ στο πετρο, ένα εικονικό νόμισμα που λέει η κυβέρνηση πως συνδέεται με τα αποθέματα πετρελαίου της Βενεζουέλας
  • Περιορισμός των γενναιόδωρων επιδοτήσεων καυσίμων της Βενεζουέλας για όσους δεν έχουν στην κατοχή τους «δήλωση πατρίδας»
  • Η αύξηση του ΦΠΑ κατά 4% σε 16%

Ωστόσο, το νόμισμα εξακολούθησε να μειώνεται από τότε που κυκλοφόρησε και χρειάστηκε να αυξηθεί κι άλλο ο κατώτατος μισθός, οδηγώντας σε ερωτήσεις σχετικά με το πόσο αποτελεσματική ήταν η κίνηση.

Πώς αντιδρούν οι Βενεζουέλας

Πολλοί άνθρωποι εγκαταλείπουν τη Βενεζουέλα. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, τρία εκατομμύρια Βενεζουέλας έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από το 2014, όταν άρχισε να διογκώνεται η οικονομική κρίση.

Ωστόσο, η αντιπρόεδρος Ντέλσι Ροντρίγκεζ αμφισβήτησε τα στοιχεία, λέγοντας ότι είναι φουσκωμένα από τις «εχθρικές χώρες» που προσπαθούν να δικαιολογήσουν μια στρατιωτική παρέμβαση.

Η πλειοψηφία αυτών που έφυγαν έχουν περάσει στη γειτονική Κολομβία, μερικοί κινούνται προς τον Εκουαδόρ, το Περού και τη Χιλή. Άλλοι πήγαν νότια στη Βραζιλία.

Η μαζική μετανάστευση είναι μια από τις μεγαλύτερες εξαναγκαστικές μετακινήσεις στο δυτικό ημισφαίριο.

Πηγή: BBC.co.uk