Με χαμηλές προσδοκίες, αναφορικά με την αποσαφήνιση της ευρωπαϊκής στάσης στο αίτημα της Gazprom για πληρωμή σε ρούβλι, διεξάγεται η σημερινή έκτακτη σύνοδος των υπουργών Ενέργειας, την οποία συγκάλεσε η γαλλική προεδρία. Παρόλο που το θέμα θα τεθεί από ελληνικής πλευράς, όπως σημείωσε την προηγούμενη εβδομάδα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, θεωρείται αμφίβολο ότι σήμερα θα υπάρξει ομόφωνη απόφαση για το κατά πόσο η «φόρμουλα» της ρωσικής εταιρείας συνάδει ή όχι με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Την ίδια στιγμή, αντίθετος σε πανευρωπαϊκή παρέμβαση στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό τον περιορισμό των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, είναι ο Οργανισμός της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), στην τελική του έκθεση για την αξιολόγηση του υφιστάμενου σχεδιασμού του Target Model και στην προοπτική βραχυπρόθεσμων μεταρρυθμίσεων για την αποσόβηση της ενεργειακής κρίσης.
Η έκθεση εκπονήθηκε για λογαριασμό της Κομισιόν, η οποία ζήτησε τον Οκτώβριο από τον ACER να μελετήσει τα πλεονεκτήματα και τις πιθανές αδυναμίες του υφιστάμενου μοντέλου, και να εισηγηθεί πιθανές μεταρρυθμίσεις. Έτσι, όπως συνέβη και στο προκαταρκτικό report του Οργανισμού, το οποίο παραδόθηκε στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Οργανισμός συμπεραίνει πως ο τρόπος με τον οποίο καθορίζονται οι τιμές αποτελεί την καλύτερη επιλογή.
Σημείο εκκίνησης για την Κομισιόν
Τα πορίσματα του ACER πρόκειται να ληφθούν υπόψη από την Κομισιόν, στην εξέταση που του ζήτησαν να πραγματοποιήσει οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατά την προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής, στα τέλη Μαρτίου, για πιθανές έκτακτες παρεμβάσεις στη χονδρεμπορική, με σκοπό την ανάσχεση των ανατιμητικών πιέσεων.
Επομένως, με δεδομένο ότι ο Οργανισμός κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν χρειάζονται αλλαγές στο τρέχον μοντέλο, πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι και η Επιτροπή θα ανάψει «απαγορευτικό» στο ενδεχόμενο πανευρωπαϊκών παρεμβάσεων στο Target Model. Κάτι που σημαίνει πως οι όποιες αλλαγές θα μπορούν να γίνουν αποκλειστικά από τα κράτη-μέλη μονομερώς, όπως έχουν κάνει ήδη Ισπανία και Πορτογαλία, με την Ελλάδα να επεξεργάζεται μία ανάλογη «εθνική λύση» για την αποκλιμάκωση των τιμών χονδρικής.
Μετριασμός των συνεπειών της κρίσης
Σύμφωνα με τον ACER, ο υφιστάμενος σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας δεν ευθύνεται για την τρέχουσα κρίση, αν και όπως παραδέχεται οι τρέχουσες συνθήκες απέχουν πολύ από το φυσιολογικό. Μάλιστα, η έκθεση συμπεραίνει πως το υφιστάμενο μοντέλο συνέβαλε στο να μετριαστούν σε κάποιο βαθμό οι συνέπειες της ενεργειακής κρίσης, αποτρέποντας περικοπές της ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο Οργανισμός επισημαίνει επίσης ότι η ολοκληρωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ έχει συμβάλει στην άμβλυνση των τιμών της ενέργειας, αποφέροντας οφέλη που υπολογίζονται σε 34 δισ. ευρώ ετησίως. Τα οφέλη αυτά οφείλονται στη δομή της χονδρικής αγοράς ενέργειας, που επιτρέπει το διασυνοριακό εμπόριο μεταξύ των κρατών-μελών και τη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού.
«Ο σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας διευκολύνει επίσης την ενίσχυση της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η επιτάχυνση της οποίας είναι πιθανό να αποδειχθεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών ρύπων», σημειώνεται στην έκθεση.
Αποσύνδεση των τιμών ρεύματος και αερίου
Σε αντίθεση με το πόρισμα του ACER, πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν υποστηρίξει ότι χρειάζεται αλλαγή του τρόπου με τον οποίο αποζημιώνονται οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από τη χονδρεμπορική αγορά, ώστε οι τιμές του ρεύματος να αποσυνδεθούν από αυτές του φυσικού αερίου. Στο στόχαστρο έχει βρεθεί η φόρμουλα αμοιβής («pay as cleared»), η οποία καθορίζει ότι όλες οι μονάδες αμείβονται με την υψηλότερη προσφορά σταθμού που εντάχθηκε στο σύστημα, η οποία αποτελεί και την τιμή στην οποία «κλείνει» η αγορά (Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς).
Αυτό σημαίνει ότι με δεδομένο ότι στη τρέχουσα συγκυρία ακριβότερες είναι οι μονάδες αερίου, λόγω του κόστους του καυσίμου, η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος δεν πρόκειται να αποκλιμακωθεί αν δεν μειωθεί το κόστος του αερίου. Επομένως, χώρες όπως και η Ελλάδα είχαν ζητήσει να αλλάξει παροδικά ο τρόπος υπολογισμού της χονδρεμπορικής τιμής, ώστε να αντικατοπτρίζει το μέσο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με βάση το ποσοστό στο οποίο κάθε τεχνολογία συμμετέχει στο μίγμα.
Αποσύνδεση των τιμών ρεύματος και φυσικού αερίου επιτυγχάνει και η «εθνική λύση» που προωθεί η Ελλάδα, στην περίπτωση που δεν υπάρξει πανευρωπαϊκός περιορισμός. Στη βασική υποψήφια εκδοχή αυτής της λύσης, αυτό γίνεται με την επιβολή πλαφόν στα έσοδα που μπορεί η μονάδα κάθε τεχνολογίας να αποκομίσει από την αγορά. Όπως έχει γράψει το Insider.gr, στην περίπτωση των μονάδων αερίου και λιγνίτη, το πλαφόν αυτό δεν θα καλύπτει το σύνολο του λειτουργικού τους κόστους, με συνέπεια να προβλέπεται η αποζημίωσή τους ώστε να συνεχίζουν να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια.
