«Καμπανάκι» για τον κίνδυνο αύξησης των πτωχεύσεων σε επιχειρήσεις κλάδων που πλήττονται περισσότερο από την τρέχουσα ενεργειακή κρίση και δεν έχουν ακόμη ανακάμψει πλήρως από τις επιπτώσεις της πανδημίας, χτυπά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην Έκθεσή της για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα που δημοσιεύτηκε χθες.
Εάν η οικονομική δραστηριότητα εκπλήξει αρνητικά με καθοδική πορεία και οι χρηματοοικονομικές συνθήκες σφίξουν περαιτέρω, η ΕΚΤ επισημαίνει ότι υψηλότερο κίνδυνο αφερεγγυότητας μπορεί να διατρέξουν επιπλέον οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στο επίκεντρο των κινδύνων βρίσκονται οι ενεργοβόρες επιχειρήσεις, καθώς η απότομη αύξηση των τιμών της ενέργειας μπορεί να θέσει προκλήσεις σε επιχειρηματικά μοντέλα και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ. Ήδη, η επιχειρηματική εμπιστοσύνη έχει αρχίσει να μειώνεται σε εκείνους τους τομείς που είναι πιο ενεργοβόροι, σημειώνει η ΕΚΤ.
Αν και μέχρι το τέλος του α΄ εξαμήνου στο οποίο αφορούν τα στοιχεία που έχει μελετήσει η ΕΚΤ στο Financial Stability Review Νοεμβρίου 2022, δεν σημειώνεται επιδείνωση στα οικονομικά δεδομένα των επιχειρήσεων και αντιθέτως, κάποια από αυτά ήταν απροσδόκητα καλά, η ΕΚΤ επισημαίνει ότι το κόστος του χρέους έχει αυξηθεί κατακόρυφα τους τελευταίους μήνες, ενώ και οι τράπεζες αναμένουν περαιτέρω αυστηροποίηση των πιστωτικών κριτηρίων στο μέλλον, αντανακλώντας τις αβέβαιες οικονομικές προοπτικές. Αυτό, όπως λέει η ΕΚΤ, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για την ομάδα των εταιρειών που βγήκαν από την πανδημία με υψηλότερα επίπεδα χρέους, υποτονικά κέρδη και χαμηλότερα αποθέματα ρευστότητας.
Μετά την απότομη ανάκαμψη και τα υψηλά κέρδη που παρατηρήθηκαν το περασμένο έτος, όπως αναφέρει η ΕΚΤ, οι εταιρείες της ζώνης του ευρώ αντιμετωπίζουν πλέον στασιμότητα της δραστηριότητας και αυστηρότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες.
Στο δεύτερο τρίμηνο του 2022 οι επιχειρήσεις παρουσίασαν απροσδόκητα ισχυρά μικτά κέρδη (8% πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα). Επιπλέον, τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης που εφαρμόστηκαν από τις κυβερνήσεις συνέβαλαν στον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19. Επιπρόσθετα, παρά τη συνολική αυστηροποίηση των οικονομικών συνθηκών, το χαμηλότερο χρέος και ο υψηλός δείκτης κάλυψης επιτοκίων διατήρησαν τις ευπάθειες των επιχειρήσεων κάτω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο τους.
Ωστόσο, οι εταιρείες αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις και οι εταιρικές ευπάθειες αναμένεται να αυξηθούν πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο τους τα επόμενα τρίμηνα λόγω της επιδείνωσης του δείκτη κάλυψης επιτοκίων, του υψηλότερου κόστους χρηματοδότησης, της εξασθένησης της δραστηριότητας και της υψηλότερης μόχλευσης. Επιπλέον, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις επωφελήθηκαν λιγότερο από την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, καθώς η κερδοφορία τους εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με τις μεγάλες εταιρείες. Αυτές οι εταιρείες ενδέχεται να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο αφερεγγυότητας εάν η οικονομική δραστηριότητα εκπλήξει αρνητικά με καθοδική πορεία και οι χρηματοοικονομικές συνθήκες σφίξουν περαιτέρω, λέει η ΕΚΤ.
Όπως προσθέτει, η απότομη αύξηση των τιμών της ενέργειας μπορεί να θέσει προκλήσεις σε ορισμένα επιχειρηματικά μοντέλα και να επηρεάσει αρνητικά την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ. Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη έχει αρχίσει να μειώνεται σε εκείνους τους τομείς που είναι πιο ενεργοβόροι.
Ταυτόχρονα, η έρευνα της ΕΚΤ για τον τραπεζικό δανεισμό και τα στοιχεία για τα τραπεζικά δάνεια δείχνουν ότι η ζήτηση δανείων έχει αυξηθεί σημαντικά για βραχυχρόνιες περιόδους, αντανακλώντας την αυξημένη ανάγκη των επιχειρήσεων να καλύψουν υψηλότερο κόστος παραγωγής.
Αυτό αντικατοπτρίζεται επίσης από τη μεγαλύτερη αύξηση της μόχλευσης για τομείς με υψηλή έκθεση σε εμπορεύματα. Στο μέλλον, όπως λέει η ΕΚΤ, μπορεί να καταστεί δύσκολο να διατηρηθούν οι υψηλές τιμές παραγωγής, καθώς η οικονομική δραστηριότητα παραμένει στάσιμη ενώ οι πιέσεις στην προσφορά παραμένουν. Επιπλέον, καθώς η ζώνη του ευρώ είναι μεγάλος καθαρός εισαγωγέας ενέργειας, το τρέχον σοκ στις τιμές της ενέργειας –και ιδίως οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου στη ζώνη του ευρώ– επηρεάζει αρνητικά την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ. Ως εκ τούτου, οι παραγωγοί ενδέχεται να έχουν μικρότερη τιμολογιακή δύναμη από τους διεθνείς ανταγωνιστές τους για να μετακυλίσουν υψηλότερα κόστη και τιμές εισροών στους τελικούς χρήστες. Αυτό φέρνει ορισμένες εταιρείες σε ευάλωτη θέση, ιδιαίτερα εκείνες με αυξημένες ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους, υψηλή κατανάλωση ενέργειας και σταθερές συμβατικές υποχρεώσεις.
Η ΕΚΤ διαπιστώνει ότι οι αυστηρότεροι όροι χρηματοδότησης έχουν επηρεάσει το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των επιχειρήσεων και ενδέχεται να αυξήσουν τον πιστωτικό κίνδυνο για πιο ευάλωτες επιχειρήσεις. Οι συνθήκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων έχουν επιδεινωθεί καθώς η νομισματική πολιτική έχει ομαλοποιηθεί (σ.σ. έχει επιστρέψει σε θετικά και ανοδικά επιτόκια) και τόσο οι αγορές όσο και οι τράπεζες έχουν επανεκτιμήσει τους κινδύνους που περιβάλλουν την εταιρική δραστηριότητα. Επιπλέον, η στροφή από τα τραπεζικά δάνεια προς τη χρηματοδότηση μέσω της αγοράς που παρατηρείται μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση συμβάλλει επί του παρόντος στο να διασφαλιστεί ότι οι αυστηρότεροι όροι χρηματοδότησης έχουν πιο άμεσο αντίκτυπο στους δείκτες εξυπηρέτησης του εταιρικού χρέους από ό,τι συνέβαινε πριν από μια δεκαετία. Ως αποτέλεσμα, το κόστος του χρέους έχει αυξηθεί κατακόρυφα τους τελευταίους μήνες, λέει η ΕΚΤ.
Όπως σημειώνει, πάντως, η ΕΚΤ, οι εταιρικοί ισολογισμοί στις περισσότερες χώρες της ζώνης του ευρώ είναι επί του παρόντος πιο υγιείς από ό,τι ήταν κατά τους προηγούμενους κύκλους αύξησης των επιτοκίων. Οι δείκτες κάλυψης του ακαθάριστου χρέους και των επιτοκίων έχουν βελτιωθεί, ιδίως για χώρες που ξεκίνησαν με υψηλότερα επίπεδα χρέους στον μη χρηματοπιστωτικό εταιρικό τομέα. Τα επίπεδα μη χρηματοπιστωτικού εταιρικού χρέους μειώθηκαν στο 150% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας το δεύτερο τρίμηνο του 2022, αλλά παραμένουν πάνω από το 148% της ΑΠΑ που είχε καταγραφεί πριν από την πανδημία.
Οι αφερεγγυότητες παρέμειναν πολύ κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδά τους, αν και έχουν αυξηθεί σε ορισμένους οικονομικούς τομείς. Οι αφερεγγυότητες παρέμειναν κάτω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο τους το δεύτερο τρίμηνο του 2022. Ταυτόχρονα, οι πτωχεύσεις σε εκείνους τους τομείς που επηρεάστηκαν περισσότερο από την πανδημία παραμένουν πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο τους. Επιπλέον, τα μελλοντικά μέτρα για τις αφερεγγυότητες σηματοδοτούν αυξημένο κίνδυνο αφερεγγυότητας για τους τομείς που επηρεάζονται από την τρέχουσα ενεργειακή κρίση, όπως οι μεταφορές και η βιομηχανία. Ως εκ τούτου, οι πτωχεύσεις θα μπορούσαν να αυξηθούν σε εκείνους τους τομείς που πλήττονται περισσότερο από την τρέχουσα ενεργειακή κρίση και δεν έχουν ακόμη ανακάμψει πλήρως από τις επιπτώσεις της πανδημίας, αναφέρεται στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της ΕΚΤ.
Συνολικά, καταλήγει η ΕΚΤ, οι ευπάθειες των επιχειρήσεων έχουν αυξηθεί δεδομένου ότι οι χρηματοοικονομικές συνθήκες γίνονται πιο αυστηρές, το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας παραμένει υψηλό και η οικονομική δραστηριότητα παραμένει στάσιμη. Διαρθρωτικοί παράγοντες μπορεί να σημαίνουν ότι η μέση επιχείρηση είναι σε καλύτερη υγεία από ό,τι κατά τη διάρκεια των προηγούμενων κύκλων, παρέχοντας στις εταιρείες κάποια ανθεκτικότητα να αντιμετωπίσουν την τρέχουσα σύσφιξη των οικονομικών συνθηκών. Ωστόσο, ο άνισος αντίκτυπος στις επιχειρήσεις, τόσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας όσο και της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, μπορεί να υποδηλώνει ότι μια οικονομική ύφεση θα μπορούσε να έχει σοβαρότερες συνέπειες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα από ό,τι υποδηλώνει αυτή η συνολική εικόνα. Ως εκ τούτου, οι χρεοκοπίες θα μπορούσαν να αυξηθούν στο μέλλον, με πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στους ισολογισμούς των τραπεζών και στις προοπτικές απασχόλησης των νοικοκυριών.
