Μετά τη μεγάλη αποεπένδυση στα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων, οι ελληνικές τράπεζες «ξαναχτίζουν» σταδιακά την παρουσία τους στα Βαλκάνια, επιχειρώντας να αναβιώσουν τον ισχυρό περιφερειακό ρόλο που κατείχαν στο παρελθόν, χρηματοδοτώντας την εξωστρέφεια ελληνικών επιχειρήσεων και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των γειτονικών χωρών.
Η εξυγίανση των ισολογισμών τους από τα κόκκινα δάνεια, η υψηλή κερδοφορία, η ενισχυμένη ρευστότητα και η ικανοποιητική κεφαλαιακή επάρκεια που κατέκτησαν οι ελληνικές τράπεζες την τελευταία τριετία καθιστούν το εγχείρημα της «ελληνικής επιστροφής» στα Βαλκάνια και εν γένει στη Νοτιοανατολική Ευρώπη – συμπεριλαμβάνοντας τη δυναμική παρουσία που «χτίζουν» στην Κύπρο -, φιλόδοξο αλλά απολύτως ρεαλιστικό. Αυτό σηματοδοτούν οι κινήσεις που έγιναν μέσα στο 2023, αλλά και οι δηλώσεις των τραπεζιτών ότι η επέκταση στα Βαλκάνια και στο εξωτερικό εν γένει αποτελεί μέρος της στρατηγικής για το 2024, έχοντας στο στόχαστρο και πιθανές ευκαιρίες εξαγορών.
Σημειώνεται ότι η μέχρι στιγμής δραστηριοποίηση των ελληνικών συστημικών τραπεζών στο εξωτερικό (σ.σ. ο λόγος γίνεται για Eurobank, Alpha Bank και Εθνική Τράπεζα, καθώς η Τρ. Πειραιώς δεν έχει ανακτήσει ακόμη παρουσία εκτός Ελλάδος) τους απέδωσε κέρδη περίπου 300 εκατ. ευρώ το α' εξάμηνο, ποσό που αποτελεί το 1/6 των συνολικών καθαρών κερδών εξαμήνου.
Η Eurobank στη Βουλγαρία
Η Eurobank πρωταγωνιστεί στην εκτός Ελλάδος παρουσία, με ισχυρή θέση στα Βαλκάνια. Η Postbank (Eurobank Bulgaria) είναι μεταξύ των μεγαλύτερων τραπεζών στη Βουλγαρία και λειτουργεί με 192 καταστήματα και 3.014 εργαζόμενους. Η συνεισφορά της στην κερδοφορία α' εξαμήνου των διεθνών δραστηριοτήτων της Eurobank ήταν καταλυτική, καθώς συνεισέφερε σε ποσοστό 49%, με προσαρμοσμένα καθαρά κέρδη 101 εκατ. ευρώ, αυξημένα άνω του 100% σε ετήσια βάση. Τα βασικά προ προβλέψεων έσοδα της Postbank ανήλθαν το α΄ εξάμηνο σε 102 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 40,1% σε ετήσια βάση, τα καθαρά επιτοκιακά έσοδα αυξήθηκαν κατά 42,1%, στα 141 εκατ. ευρώ, τα έσοδα από προμήθειες ανήλθαν σε 37 εκατ. ευρώ (+2,2%), ενώ ο δείκτης κόστους προς έσοδα διαμορφώθηκε σε 42,7%.
Σημειώνεται ότι την 1η Ιουνίου 2023, η Eurobank ολοκλήρωσε την εξαγορά της BNP Paribas Personal Finance Bulgaria από την Postbank, ενισχύοντας περαιτέρω σημαντικά τη θυγατρική της τράπεζα στη Βουλγαρία. Η συναλλαγή ενίσχυσε τη θέση της Postbank στη λιανική τραπεζική της Βουλγαρίας, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες σταυροειδών πωλήσεων, δεδομένης της πελατειακής βάσης της BNP Paribas Personal Finance Bulgaria, που ξεπερνά τους 270 χιλιάδες πελάτες.
Καθώς η αγορά της Βουλγαρίας αποτελεί τη βασική αγορά της Eurobank εκτός Ελλάδος, μαζί με αυτήν της Κύπρου, η Eurobank προχώρησε φέτος και σε αναδιάταξη της παρουσίας της στα Βαλκάνια, αποχωρώντας από την αγορά της Σερβίας. Μετά την έξοδό της από την αγορά της Σερβίας τον Μάρτιο του 2023, με την πώληση της Eurobank Direktna στην AIK Banka Beograd, η Eurobank έχει αυτή τη στιγμή παρουσία στο εξωτερικό με 201 καταστήματα και 3.562 άτομα προσωπικό. Η έξοδος της Eurobank από τη Σερβία έγινε στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης των εκτός Ελλάδος δραστηριοτήτων της, με έμφαση στις άλλες και σε νέες αγορές. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και το μεγάλο άνοιγμα που πραγματοποιεί η Eurobank στην Κύπρο, αυξάνοντας μέσα στον Αύγουστο το ποσοστό της στην Ελληνική Τράπεζα μέχρι το 55,3%, με ορίζοντα περαιτέρω συγκέντρωση μετοχών και υποβολή δημόσιας προσφοράς στους λοιπούς μετόχους.
Συνολικά, το δίκτυο της Eurobank εκτός Ελλάδος περιλαμβάνει την Postbank (Eurobank Bulgaria) με 192 καταστήματα και 3.014 εργαζόμενους, τη Eurobank Κύπρου που λειτουργεί με 8 καταστήματα και 449 εργαζόμενους και τη Eurobank Λουξεμβούργου με 1 κατάστημα και 99 εργαζόμενους. Η Eurobank συνέχισε να καταγράφει ανοδικό σερί κερδοφορίας των διεθνών δραστηριοτήτων της και στο α' εξάμηνο του 2023, με τα προσαρμοσμένα καθαρά κέρδη να ενισχύονται σε 205 εκατ. ευρώ, από 97 εκατ. το α' εξάμηνο 2022. Τα οργανικά κέρδη προ προβλέψεων αυξήθηκαν κατά 79,6% και ανήλθαν σε 233 εκατ. ευρώ και τα οργανικά λειτουργικά κέρδη προ φόρων αυξήθηκαν κατά 71,5% σε 207εκατ. ευρώ. Το 44% των προσαρμοσμένων καθαρών κερδών προήλθε από τις δραστηριότητες στην Κύπρο (προσαρμοσμένα κέρδη 90 εκατ. ευρώ) και το 49% από αυτές στην Βουλγαρία (προσαρμοσμένα κέρδη 101 εκατ. ευρώ).
Η Alpha Bank στη Ρουμανία
Η Alpha Bank έχει ισχυρή παρουσία στα Βαλκάνια με την Alpha Bank Romania, η οποία συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 10 κορυφαία χρηματοοικονομικά ιδρύματα της χώρας, που παρέχουν ολοκληρωμένες τραπεζικές υπηρεσίες. Με παρουσία 30 ετών στη χώρα, η Alpha Bank Romania προσφέρει ευρύ φάσμα χρηματοοικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών σε ιδιώτες και επιχειρήσεις. Η Τράπεζα έχει πρωτοστατήσει στην εισαγωγή καινοτομιών στον τραπεζικό κλάδο, καθώς είναι η πρώτη που παρουσίασε στην αγορά της Ρουμανίας μια εφαρμογή που μεταμορφώνει κάθε Android mobile συσκευή σε τερματικό POS. Είναι επίσης η πρώτη τράπεζα που εξέδωσε καλυμμένη ομολογία στη Ρουμανία το 2019, ενώ επίσης πρώτη εισήγαγε στην αγορά την έννοια της στεγαστικής πίστης.
Μέσα στον Αύγουστο, η Alpha Bank προχώρησε σε κίνηση – ματ στην αγορά της Ρουμανίας, ενισχύοντας την εκεί θυγατρική της με την εξαγορά του οικοσυστήματος υπηρεσιών για ιδιώτες της Orange Money Romania. Η Orange, ο κορυφαίος πάροχος τηλεπικοινωνιών στη Ρουμανία, παρουσίασε την πλατφόρμα Orange Money στην αγορά το 2016, ως μια 100% ψηφιακή εναλλακτική στις παραδοσιακές τραπεζικές υπηρεσίες. Η συναλλαγή μεταξύ Alpha Bank – Orange περιλαμβάνει τη μεταφορά στην Alpha Bank του οικοσυστήματος που έχει αναπτύξει η εταιρία στον τομέα λιανικής, δηλαδή του συνολικού χαρτοφυλακίου πελατών της Orange Money, καθώς και των κορυφαίων στην αγορά ψηφιακών προϊόντων (mobile εφαρμογή), του χαρτοφυλακίου πιστωτικών καρτών και των εργαζομένων της εταιρίας. Μέσω της συγκεκριμένης συναλλαγής, η Alpha Bank Romania θα ενισχύσει περαιτέρω την εξειδίκευση που διαθέτει και την έμφαση που δίνει στην καινοτομία, αξιοποιώντας την ολοκληρωμένη ψηφιακή εμπειρία και ευελιξία που διακρίνει τα προϊόντα της Orange Money Romania. Έτσι, θα έχει τη δυνατότητα να αναδειχθεί σε έναν από τους βασικούς παίκτες στην παροχή υπηρεσιών ψηφιακής τραπεζικής στη Ρουμανία. Επιπλέον, το δυναμικό της Alpha Bank Romania θα ενισχυθεί με τα εξειδικευμένα στελέχη της Orange Money, διαμορφώνοντας μια ισχυρή ομάδα ανάπτυξης και παροχής ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών.
Η συναλλαγή της Alpha Bank με την Orange Money (η οποία για την Alpha Bank Romania είναι κεφαλαιακά ουδέτερη) θα ενισχύσει τις προσπάθειες της Alpha Bank Romania για διεύρυνση των τραπεζικών υπηρεσιών, αυξάνοντας την προβλεπόμενη ετήσια παραγωγή σε ποσοστό σχεδόν 20% σε ορισμένους τομείς. Προβλέπεται ότι μεσοπρόθεσμα θα ενισχύσει επίσης τα ετήσια έσοδά της σε ποσοστό πλέον του 6%, ενώ, μακροπρόθεσμα, θα συμβάλει σε σημαντική βελτίωση του κύκλου εργασιών της. Εκτιμάται πως τα πρόσθετα ετήσια κέρδη που θα προκύψουν από τη συναλλαγή, θα ενισχύσουν τις προσπάθειες για τη δημιουργία αξίας, προσθέτοντας έως και 70 μονάδες βάσης στην απόδοση ιδίων κεφαλαίων για την Alpha Bank Ronania σε διάστημα 2 ετών, ενώ σημαντικά οφέλη αναμένονται και στη συνέχεια.
Σημειώνεται ότι η παρουσία της Alpha Bank εκτός Ελλάδος συνίσταται σε 146 καταστήματα και 2.448 άτομα προσωπικό. Πρόκειται για την Alpha Bank Ρουμανίας (133 καταστήματα και 1.947 εργαζόμενοι), την Alpha Bank Κύπρου (12 καταστήματα και 435 εργαζόμενοι) και την Alpha Bank Λονδίνου (1 κατάστημα, 66 εργαζόμενοι). Η τράπεζα –στο πλαίσιο του Project Tomorrow– αποχώρησε από την Αλβανία, πουλώντας την εκεί θυγατρική της (Project Riviera), ενώ αναθεώρησε και διατηρεί την θυγατρική της στο Λονδίνο ενδυναμώνοντας μάλιστα την παρουσία της. Οι θυγατρικές εξωτερικού της Alpha Bank απέφεραν το β' τρίμηνο 2023 καθαρά κέρδη μετά από φόρους 33 εκατ. ευρώ, από 27 εκατ. το προηγούμενο τρίμηνο και 20 εκατ. το β’ τρίμηνο 2022. Το καθαρό έσοδο τόκων αυξήθηκε κατά 10% το β’ τρίμηνο, ενώ τα καθαρά έσοδα από προμήθειες ενισχύθηκαν κατά 3%. Το α’ εξάμηνο 2023, τα προσαρμοσμένα καθαρά έσοδα μετά από φόρους ανήλθαν σε 61 εκατ. ευρώ από 21 εκατ. ευρώ το α’ εξάμηνο 2022.
Η Εθνική Τράπεζα στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας
Η Εθνική Τράπεζα έχει την κύρια παρουσία της στο εξωτερικό, και εν προκειμένω στα Βαλκάνια, στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, με τη Stopanska Banka, η οποία λειτουργεί με 62 καταστήματα και 979 εργαζόμενους. Η Stopanska Banka είναι η πρώτη τράπεζα που ιδρύθηκε στη Βόρεια Μακεδονία. Η εξαγορά της από την ΕΤΕ έγινε το 2000 και θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα ιδιωτικοποιήσεων στη χώρα. Σήμερα η Stopanska Banka αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα εμπορικά σήματα στη Βόρεια Μακεδονία και είναι η μεγαλύτερη τράπεζα όσον αφορά στο δανειακό χαρτοφυλάκιο, ενώ είναι πλήρως αυτοχρηματοδοτούμενη από εγχώριες καταθέσεις. Με ηγετική θέση στη λιανική τραπεζική και αυξανόμενο μερίδιο στην εταιρική τραπεζική, η Stopanska Banka διακρίνεται ως η τράπεζα που εισήγαγε την πλειονότητα των χρηματοοικονομικών προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά της Βόρειας Μακεδονίας. Στόχος του Ομίλου της ΕΤΕ είναι να συνεχίσει η Stopanska Banka την ιδιαίτερα επιτυχημένη της πορεία ως ένα από τα σημαντικότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στη Βόρεια Μακεδονία, αποτελώντας πυλώνα στήριξης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών στη χώρα.
Στα υπόλοιπα Βαλκάνια, η επάνοδος της Εθνικής Τράπεζας δεν φαίνεται ότι θα γίνει μέσω εξαγορών τραπεζών, αλλά μέσω χαρτοφυλακίων εταιρικών χορηγήσεων, καθώς και μέσω χρηματοδότησης μεγάλων επενδυτικών σχεδίων από εγχώριες επιχειρήσεις ή από κοινοπραξίες, στις οποίες μετέχουν ελληνικές εταιρείες. Σημειώνεται ότι η Εθνική Τράπεζα ετοιμάζει ήδη από πέρυσι ομάδα στελεχών εταιρικών χορηγήσεων που θα επιφορτιστούν με τις εκδόσεις εξωτερικού, κυρίως για επενδύσεις σε γειτονικές βαλκανικές αγορές. Στο παραπάνω πλαίσιο, Εθνική Τράπεζα και Stopanska βρίσκονται σε συζητήσεις, με τη ΔEΗ και την κρατική Elektranina Severna Makedonija (ESM) για τη χρηματοδότηση έργου τριών υδροηλεκτρικών φραγμάτων, συνολικής δυναμικότητας 333 MW στον ποταμό Crna Reka (project Cebren).
Την παρουσία της ΕΤΕ στο εξωτερικό απαρτίζουν 65 καταστήματα που απασχολούν 1.123 εργαζόμενους. Όπως προαναφέρθηκε, η Τράπεζα έχει την κύρια παρουσία της στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, με τη Stopanska Banka (62 καταστήματα και 979 εργαζόμενοι), καθώς και παρουσία με θυγατρικές στην Κύπρο (2 καταστήματα και 115 εργαζόμενοι) και στη Μάλτα (1 κατάστημα, 29 εργαζόμενοι). Σε επίπεδο α' εξαμήνου, τα κέρδη διεθνών δραστηριοτήτων μετά από φόρους αναλογούντα σε μετόχους της Τράπεζας ανήλθαν σε 26 εκατ. ευρώ από 16 εκατ. το α’ εξάμηνο 2022.
Σημειώνεται ότι στο τέλος του 2022 (στοιχεία ΤτΕ), το ενεργητικό των ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό ανήλθε σε 35 δισ. ευρώ (+2,4% από τον Δεκέμβριο 2021) και το μερίδιο των διεθνών δραστηριοτήτων στο συνολικό ενεργητικό σε ενοποιημένη βάση αυξήθηκε στο 10,8% από 10,6%.
