Ένα «εφιαλτικό πρώτο τρίμηνο» με ύφεση της ελληνικής οικονομίας κατά 10,4% «βλέπει» το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) στην τετραμηνιαία έκθεση «Οικονομικές Εξελίξεις, και αναμένει επιστροφή της ανάπτυξης από το δεύτερο τρίμηνο του έτους με ρυθμό 3%.
Για το 2020 το ΚΕΠΕ εκτιμά πως το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε κατά 9,9%, υπό το βάρος των μέτρων που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση του κορονοϊού πλήττοντας τον τουρισμό, το λιανεμπόριο και το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών.
Οι προβλέψεις του α' εξαμήνου του 2021 περιβάλλονται από αβεβαιότητα, με το ΚΕΠΕ να επισημαίνει πως η «προβλεπόμενη πορεία του πραγματικού ΑΕΠ κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021, και συνεπώς, οι συνολικές οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα, μπορεί να εξελιχθούν σύμφωνα με ένα περισσότερο ή λιγότερο ευνοϊκό σενάριο από το εκτιμώμενο, σε εξάρτηση από τις επιδράσεις μιας σειράς σημαντικών παραγόντων, αρκετοί από τους οποίους συνδέονται άμεσα με την εξέλιξη της πανδημίας».
Στους πιθανούς θετικούς καταλύτες περιλαμβάνει την ανακοπή της πορείας της πανδημίας με την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου των εμβολιασμών, τη συνέχιση της εφαρμογής εξειδικευμένων αντισταθμιστικών μέτρων στήριξης νοικοκυριών κι επιχειρήσεων, τη συνέχιση της παροχής των εργαλείων στήριξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και την απαρέγκλιτη εφαρμογή των αναγκαίων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Στις αντίρροπες δυνάμεις συγκαταλέγει το τρίτο κύμα πανδημίας, την αδυναμία πρόβλεψης της πορείας της τους επόμενους μήνες αλλά και την τυχόν εντατικοποίηση των γεωπολιτικών εντάσεων.
Το κρίσιμο τουριστικό γ' τρίμηνο και η σημασία των εμβολιασμών
Στην έκθεση υπογραμμίζεται η σημασία που θα έχει το εύρος των εμβολιασμών για την πορεία του τουριστικού προϊόντος το κρίσιμο γ' τρίμηνο του 2021.
«Αν όλα πάνε καλά, θα υπάρξει δυνατότητα κορύφωσης της ανάπτυξης στο τρίτο (τουριστικό) τρίμηνο του 2021 που πιθανότατα θα εξουδετερώσει τις όποιες αρνητικές εξελίξεις του πρώτου τριμήνου. Όμως, για να γίνει αυτό, θα πρέπει μέχρι τον προσεχή Ιούνιο, να έχουν εμβολιαστεί πάρα πολλοί άνθρωποι όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και αλλού. Μόνο έτσι θα αρχίσει να δημιουργείται κάποια ανοσία στον κορονοϊό. Το κλίμα θα βελτιωθεί αισθητά και οι μετακινήσεις θα ομαλοποιηθούν. Τότε λοιπόν, θα περιμένουμε στην Ελλάδα την επιστροφή των επισκεπτών μας. Δεν θα δούμε βέβαια τους τεράστιους αριθμούς που είχαμε δει το 2019, δηλαδή 31,4 εκατ. τουρίστες που δαπάνησαν γύρω στα 18 δισ. ευρώ. Όμως θα έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τη δυναμική αύξηση των τουριστικών αφίξεων. Εδώ όμως είναι που πρέπει η κυβέρνηση να δει τα πράγματα πιο προσεκτικά, έτσι ώστε να διορθώσει κάποιες χρόνιες στρεβλώσεις και να ενισχύσει στη χώρα μας κάποιες διεθνώς αναδυόμενες τάσεις.», σημειώνεται στην έκθεση.
«Ο τουρίστας δεν θα είναι ο ίδιος με το 2019»
Το ΚΕΠΕ κάνει ειδική αναφορά στα μέτρα για τον τουρισμό που θα πρέπει να ληφθούν από την κυβέρνηση, τονίζοντας πως «η κυβέρνηση να δει τα πράγματα πιο προσεκτικά, έτσι ώστε να διορθώσει κάποιες χρόνιες στρεβλώσεις και να ενισχύσει στη χώρα μας κάποιες διεθνώς αναδυόμενες τάσεις».
Τονίζει την ανάγκη να εμπλουτιστεί το τουριστικό προϊόν με την ιστορία, τις παραδόσεις, την κουλτούρα τη φύση και τις τοπικές μας συνήθειες διότι ο τουρίστας του καλοκαιριού 2021 δεν θα είναι ίδιος με τον τουρίστα του καλοκαιριού 2019.
Ακόμα, το Κέντρο αναφέρει πως «η κυβέρνηση οφείλει, μέσω του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης, να φροντίσει για τις βασικές και ψηφιακές υποδομές αλλά και για τις υποδομές υγείας και ασφάλειας και να δώσει κίνητρα για την προσφορά μοναδικών εμπειριών.
Εάν το κάνει αυτό, θα καταφέρει να αναστρέψει στρεβλώσεις δεκαετιών όπου, για παράδειγμα, οι διανυκτερεύσεις των τουριστών και τα τουριστικά έσοδα είχαν μια συγκέντρωση πάνω από 80% σε πέντε μόνο περιφέρειες της χώρας (Νότιο Αιγαίο, Κρήτη, Κεντρική Μακεδονία, Αττική και Ιόνια νησιά) και αφορούσαν τέσσερις μόνο μήνες, από Ιούνιο μέχρι Σεπτέμβριο.
Δυστυχώς, όλα τα προηγούμενα χρόνια η τουριστική στρατηγική της Ελλάδας ήταν αποσπασματική, ουσιαστικά δεν υπήρχε. Είναι ευκαιρία, στη μετά κορονοϊό εποχή να διαμορφώσουμε μια νέα στρατηγική που θα βασίζεται στην ανθεκτικότητα, στη μακροχρόνια βιωσιμότητα, στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στις συνέργειες με τις τοπικές κοινωνίες, έτσι ώστε να ενισχυθεί η τοπική εφοδιαστική αλυσίδα του τουρισμού».
Στο δ' τρίμηνο τη σκυτάλη θα πάρουν οι επενδύσεις, αρκεί να μην αναβάλλουμε τις μεταρρυθμίσεις
Το ΚΕΠΕ εκτιμά πως στο δ' τρίμηνο του 2021 η πορεία της οικονομίας θα είναι καλύτερη, λόγω των ευρωπαϊκών πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, καλώντας παράλληλα την κυβέρνηση να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις.
«Όσο για το τελευταίο τρίμηνο, τη σκυτάλη αναμένεται να πάρουν οι επενδύσεις. Τότε, τα επιδημιολογικά δεδομένα θα βρίσκονται σε σημαντική ύφεση, το οικονομικό κλίμα θα έχει βελτιωθεί αισθητά, πολλά έργα θα έχουν ωριμάσει, τα πρώτα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχουν «πέσει» στην οικονομία.
Τότε θα πρέπει να δούμε μαζικά τις επενδύσεις να παίρνουν σάρκα και οστά. Ώστε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος της τελευταίας δεκαετίας όπου ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου –δηλαδή ο οικονομικός δείκτης που αποτυπώνει την συνολική πορεία των επενδύσεων– έχει "κολλήσει" στα 20-25 δισ. ευρώ τον χρόνο, αισθητά χαμηλότερα από τα 60,5 δισ. ευρώ το 2007.
Βασική προϋπόθεση για να γίνουν επενδύσεις είναι ότι, προηγουμένως, θα έχουμε κάνει όλα όσα πρέπει. Δηλαδή μεταρρυθμίσεις. Από την αλλαγή των όρων εισαγωγής στα ΑΕΙ και την ασφάλεια στα πανεπιστήμια, μέχρι τη μεταρρύθμιση στο ΕΣΥ. Από την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών των σχολικών μονάδων μέχρι την αναμόρφωση του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων και την απλοποίηση της αδειοδότησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που θα επιτρέψει την ανάπτυξη επενδυτικών σχεδίων και τη δημιουργία νέων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.
Από τις προωθούμενες αλλαγές στην αγορά εργασίας και στο ασφαλιστικό, μέχρι την επιτάχυνση του ρυθμού απονομής δικαιοσύνης. Από τη μείωση του κόστους εργασίας, όπως εισηγείται η έκθεση Πισσαρίδη, έως την περαιτέρω ψηφιοποίηση του Δημοσίου, τη μείωση του ενεργειακού κόστους για τη βιομηχανία, τη μείωση του μεγέθους του κράτους μέσω ιδιωτικοποιήσεων αλλά και τις συγχωνεύσεις οργανισμών που κάνουν παρόμοια πράγματα, επιβαρύνοντας τον Κρατικό Προϋπολογισμό και τους φορολογούμενους πολίτες.
Παράλληλα, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί από την κυβέρνηση ένα κοινωνικό δίχτυ για τους συμπατριώτες μας και τις οικογένειές τους, που θα πληγούν πιο άμεσα από την επικείμενη αναδιάρθρωση της οικονομίας. Αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Οι μεταρρυθμίσεις αποτελούν το εργαλείο για τη λύση προβλημάτων όπως τα παραπάνω, όχι το αντίστροφο. Όσο περισσότερο αναβάλλουμε τις μεταρρυθμίσεις, τόσο περισσότερο συσσωρεύουμε προβλήματα. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε» καταλήγει το ΚΕΠΕ.
Σημειώνεται πως το ΚΕΠΕ είναι το μεγαλύτερο ερευνητικό ίδρυμα για την οικονομική επιστήμη στην Ελλάδα και λειτουργεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.
