Με όπλο την ισχυρή απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων - που έφτασε σε ποσοστό στο 57,7% στα μέσα Απριλίου του 2021, έναντι 53,89% στο τέλος του 2020 (σε όρους δημοσίων δαπανών) - αλλά και με την παράλληλη γρήγορη ωρίμανση νέων έργων που θα ενταχθούν στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, φιλοδοξεί η κυβέρνηση να διατηρήσει και να ενισχύσει έναν δεύτερο πυλώνα τόνωσης των επενδύσεων και των μέτρων στήριξης στην Ελλάδα. Και τούτο παράλληλα/συμπληρωματικά με το Ταμείο Ανάκαμψης το οποίο δρομολογείται με ταχύτητα και με την Ελλάδα να είναι το 2ο κράτος μέλος στην ΕΕ που κατέθεσε εθνικό Σχέδιο.
Στόχος μάλιστα είναι να εγκριθούν σχεδόν παράλληλα τα 2 εργαλεία επενδύσεων : το Σχέδιο Ανάκαμψης των 30,5 δις ευρώ, αλλά και το νέο ΕΣΠΑ των 26 δισ. ευρώ (σ.σ. το δεύτερο βεβαίως δεν είναι νέα χρήματα, αλλά η πλάγια επενδυτική χρηματοδότηση της ΕΕ, απολύτως αναγκαία όμως για να διασφαλισθεί η ανάκαμψη).
Την άλλη εβδομάδα στέλνεται το νέο Σχέδιο του ΕΣΠΑ με στόχο την έγκρισή του έως τον Ιούλιο.
Την προηγούμενη εβδομάδα εστάλη το τελικό σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης στις Βρυξέλλες. Με στόχο επίσης την ταχύτατη δυνατή έγκρισή του (σ.σ. αν και το πότε θα έρθουν τα πρώτα λεφτά στην Αθήνα, συνδέεται με την διαδικασία έγκρισης του συστήματος Ιδίων Πόρων ανά την ΕΕ) .
Η ανάγκη για αιτήσεις πληρωμών
Μία από τις διαφορές του ΕΣΠΑ από το Σχέδιο Ανάκαμψης είναι πως δεν υπάρχει «εξαίρεση» της Eurostat για το πως θα κριθεί δημοσιονομικά το πότε θα έρθουν τα λεφτά. Δηλαδή, δαπάνες και έσοδα δεν είναι δημοσιονομικά ουδέτερα στο ΕΣΠΑ. Παίζουν σπουδαίο ρόλο στα ελλείμματα/πλεονάσματα και άρα στα περιθώρια για μέτρα στήριξης.
Με στοιχεία έως τα μέσα Απριλίου, το ΕΣΠΑ «τρέχει» με απορρόφηση 57,7%. Με δημοπρατήσεις (ενεργοποίηση) στο 131,9% των ποσών που δικαιούται η Ελλάδα.
Υπάρχει μία πολύ σημαντική – ταμειακή και δημοσιονομική – διαφορά για το 2021-2027. Στη νέα προγραμματική περίοδο το ΕΣΠΑ έχει πολύ χαμηλή προκαταβολή.
Με βάση τους νέους κανονισμούς που ισχύουν ανά την ΕΕ, μόνο 0,5% του ποσού των 20 δις ευρώ της κοινοτικής συνδρομής, δηλαδή περίπου 100 εκατομμύρια ευρώ, μπορεί να έρθει «μπροστά». Εν αντιθέσει με τις πλουσιοπάροχες προχρηματοδοτήσεις των ΕΣΠΑ μέχρι σήμερα.
Αυτό δημιουργεί στις αρμόδιες υπηρεσίες ανά την ΕΕ την ανάγκη να τρέξουν γρήγορα έργα. Ώστε να γίνουν δαπάνες, «τιμολογήσεις» και αιτήσεις πληρωμών και να έρθουν κονδύλια το 2021. Όχι μόνο για ταμειακούς λόγους, αλλά και για δημοσιονομικούς (σ.σ. πρώτα γίνονται οι δαπάνες και μετά ζητάει η κυβέρνηση το ποσό από τις Βρυξέλλες, ενώ αν δεν έρθει έως μία συγκεκριμένη ημερομηνία καταλογίζονται στο επόμενο έτος σε δημοσιονομική βάση)
Για να γίνει εφικτή μία έγκαιρη ενεργοποίηση ,απαιτείται μία «μαγιά» ώριμων έργων. Εκτιμάται ότι θα υπάρχει τόσο από τα έργα του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα, όσο και από δράσεις που σχετίζονται με το Περιβάλλον και το σχετικό πρόγραμμα, αλλά και από πολλές άλλες δράσεις.
Τα έργα που "περισσεύουν" θα μπορούν να «μετακομίσουν» στο νέο ΕΣΠΑ. Ούτως ώστε να αρχίσουν να «παράγουν» δαπάνες άμεσα, μόλις αυτά εγκριθούν.
Η εν λόγω «μετακόμιση» θα αποφασιστεί τους επόμενους μήνες. Μέσα από μία σημαντική αναθεώρηση του υφιστάμενου ΕΣΠΑ.
Το «σουντόκου» της εν λόγω αναθεώρησης είναι δύσκολο. Καθώς συνδέεται με το πόσες δαπάνες για μέτρα στήριξης θα ενταχθούν στην υφιστάμενη Προγραμματική Περίοδο.
Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας που κατέθεσε η Ελλάδα στις Βρυξέλλες προ ημερών με βάση τη σχετική υποχρέωση που έχει από την ΕΕ, υπολογίζεται ότι από το σύνολο των δαπανών για μέτρα στήριξης από την πανδημία, τα 5,1 δις ευρώ προέρχονται από κονδύλια της ΕΕ. Είτε άμεσα από το ΕΣΠΑ, είτε από ένα άλλο εργαλείο, το React EU.
Το React EU θα ενταχθεί και αυτό στο υφιστάμενο ΕΣΠΑ ως νέος άξονας. Η σημασία του είναι μεγάλη. Γιατί θα καλύψει δαπάνες για μέτρα στήριξης. Επιπλέον, γιατί με την αναθεώρησή του ως νέος άξονας στο επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα θα μειώσει τη δέσμευση κονδυλίων που αυτή τη στιγμή βαραίνει το εν λόγω πρόγραμμα (θα ελαφρυνθεί κατά 1,5 δις ευρώ το 2021 και κατά 1 ακόμη δις ευρώ περίπου το 2022).
Το ποσό θα καλύψει δαπάνες για μέτρα στήριξης. Δίνοντας «χώρο» πληρωμών για επενδύσεις και για αναπτυξιακά έργα που δεν μπορούν να μετακομίσουν στο νέο ΕΣΠΑ.
Το νέο ΕΣΠΑ
Μετά τις επιτυχείς διαπραγματεύσεις που έκανε ο αρμόδιος αναπληρωτής Υπουργός Ανάπτυξης Γ. Τσακίρης την προηγούμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες, δρομολογούνται οι διαδικασίες για την κατάθεση την επόμενη εβδομάδα του νέου ΕΣΠΑ. Στη συνέχεια ξεκινάει ένας μαραθώνιος διαβουλεύσεων. Με στόχο την οριστική του έγκριση του Ιούλιο.
Το πιο σημαντικό ζήτημα όμως είναι ότι παράλληλα πρέπει να ωριμάζουν – σε συνεννόηση με την Κομισιόν - τα επιμέρους Επιχειρησιακά Προγράμματα (υπουργείων και περιφερειών) του νέου ΕΣΠΑ. Ούτως ώστε, μόλις εγκριθεί το κεντρικό σχέδιο, να μπορέσουν να εγκριθούν και αυτά από το Κολέγιο των Επιτροπών το ταχύτερο δυνατό.
Θεωρητικά η διαδικασία θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως τον Οκτώβριο. Ούτως ώστε να μπορεί να έρθει η προκαταβολή, αλλά και να γίνει εφικτή μία πρώτη αίτηση πληρωμών φέτος.
Αν το εν λόγω χρονοδιάγραμμα καταστεί εφικτό, αρμόδιες πηγές εξηγούν ότι θα πρόκειται για ένα μικρό άθλο. Διότι, υπό κανονικές συνθήκες, την προ πανδημίας εποχή, η διαδικασία έπαιρνε πολύ περισσότερο χρόνο. Και λόγω της μεγάλης προκαταβολής (που έδινε περιθώριο κινήσεων) και λόγω του γεγονότος πως πάντα τα ΕΣΠΑ στην αρχή της πορείας τους είχαν πολύ χαμηλό ρυθμό απορρόφησης (υπάρχει ο κανόνας Ν+3 και δεν ρισκάρει εύκολα κάποιος να εγκρίνει ανώριμο πρόγραμμα).
Παράλληλα - προφανώς - θα πρέπει να εξυγιανθεί και να κλείσει χωρίς απώλεια (και χωρίς υπερδεσμεύσεις που θα πρέπει να καλυφθούν από κρατικούς πόρους) το υφιστάμενο ΕΣΠΑ Το οποίο - προς το παρόν - έχει πάρα πολύ καλή πορεία υλοποίησης, αλλά και υπερβάσεις στόχων και λόγω της πανδημίας.
