Οι μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες, όπως η Fed και η ΕΚΤ, η ΒοΕ, για να διατηρήσουν την αξιοπιστία τους πρέπει να πείσουν τις χρηματαγορές ότι είναι σε θέση να επαναφέρουν την νομισματική πολιτική τους στα φυσιολογικά πλαίσια, ήτοι να αποσύρουν την νομισματική υπερ-χαλάρωση που έχουν εφαρμόσει από το 2008 και ειδικά το 2020.
Σ΄ αυτή την «υποχρέωση» προσπάθησε να ανταποκριθεί ο κ. Πάουελ την Παρασκευή στο Jackson Hole. Και ο τρόπος που ανταποκρίθηκε άρεσε στις αγορές, καθώς είπε ότι θα το κάνει, αλλά χωρίς να …βιάζεται. Με άλλα λόγια η αντίστροφη μέτρηση για την αλλαγή πορείας όσο αφορά στο «πραγματικό» κόστος του χρήματος θα αρχίσει, κάπου πριν από το τέλος του 2021. Αλλά… με προϋποθέσεις, ήτοι την ενίσχυση της απασχόλησης σε επαρκή επίπεδα και με τον πληθωρισμό να αυξάνεται μεν, αλλά …προσωρινά. Με άλλα λόγια θα το κάνουμε μεν αλλά δεν βιαζόμαστε δε.
Είναι σε θέση η ΕΚΤ να ακολουθήσει με τον ίδιο τρόπο και μέθοδο; Για την ΕΚΤ ήδη υπάρχει ένα οριοθετημένο σημείο, ο Μάρτιος του 2022. Τότε θα πρέπει να λήξει η θητεία του PEPP, ήτοι του πλέον παρεμβατικού εργαλείου της ΕΚΤ, μαζί με τα προγράμματα των TLTROs (τα επιδοτούμενα δάνεια στις τράπεζες), μέσω του οποίου έχει εξασφαλισθεί η χρηματοδότηση των προϋπολογισμών στην Ευρώπη και των επιχειρήσεων.
Είναι σε θέση η ΕΚΤ να ξεκινήσει την αντίστροφη μέτρηση; Οι κεντρικές τράπεζες της Γερμανίας και του Βελγίου απαιτούν ήδη άμεση δράση. Στην συνάντηση του Συμβουλίου του Σεπτέμβρη η κα Λαγκάρντ θα πρέπει να επιχειρήσει να κάνει το ίδιο με τον κ. Πάουελ, δηλαδή να πείσει για την ικανότητα της ΕΚΤ να επαναφέρει την νομισματική της πολιτική σε κανονικές συνθήκες, αλλά με τρόπο που να μη προκαλέσει σεισμό στις χρηματαγορές και στις οικονομίες της Ευρωζώνης.
Το ελληνικό «θέμα» της κας Λαγκάρντ
Για την Ελλάδα το πως θα γίνει αυτή η «κίνηση» έχει καθοριστική σημασία γιατί η προστασία της από την ΕΚΤ, περιορίζεται στα χρονικά όρια λειτουργίας του PEPP, στο οποίο κατ’ εξαίρεση έχουν κριθεί ως επιλέξιμα και τα ελληνικά non investment grade ομόλογα.
Χάρη σ’ αυτή την κατ’ εξαίρεση επιλεξιμότητα κατά βάση και με τη υποστήριξη της «τακτικής» που έχει υιοθετήσει ο ΟΔΔΗΧ, όσο αφορά στην μικρή διαθεσιμότητα ελληνικών ομολόγων στην αγορά, οι αποδόσεις τους έχουν φτάσει να είναι αρνητικές, ενώ τα spreads τριγυρίζουν στην μία μονάδα.
Ιστορικά πρωτοφανή πράγματα δηλαδή…
Για όσο η ΕΚΤ κρατήσει το PEPP ανοικτό αυτά τα πρωτοφανή πράγματα θα συνεχίσουν να συμβαίνουν και το ελληνικό δημόσιο μαζί και ο ιδιωτικός τομέας – ειδικά οι τράπεζες – θα απολαμβάνουν κατά μία έννοια …τσάμπα χρήμα.
Οι δε τράπεζες με τα TLTROs «πληρώνονται» με 1% για να δανείζονται από την ΕΚΤ και μετά τα καταθέτουν σ’ αυτή με – 0,5% με αποτέλεσμα να κερδίζουν 0,5% για κεφάλαια που δεν έχουν!
Εξωπραγματικά πράγματα και όμως συμβαίνουν χάρη στην νομισματική πολιτική της ΕΚΤ ή οποία αγοράζει μέσω του PEPP, ότι εκδίδει η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα, κ.λ.π.
Στο χαρτοφυλάκιο των κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης – κυρίως όμως της ΤτΕ - αυτή την στιγμή αναπαύονται περί τα 26 – 27 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα. Και το ποσό αυτό θα συνεχίσει να αυξάνεται με νέες αγορές μέχρι και τον Μάρτιο του 2022.
Το θετικό στοιχείο είναι ότι ακόμα και μετά την λήξη του PEPP, μέχρι και τα τέλη του 2023 η ΕΚΤ θα συνεχίσει να επανεπενδύει ό,τι στο μεταξύ λήγει.
Που σημαίνει ότι μέσα στο 2022 που λήγουν περί τα 7 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα που έχουν οι κεντρικές τράπεζες θα τα ξανα-επενδύσουν – αν στο μεταξύ βέβαια δεν αλλάξει κάτι στην ΕΚΤ – σε ελληνικά ομόλογα, που σημαίνει ότι η ζήτηση θα συνεχισθεί ακόμα και αν έχει κλείσει τις επιπλέον νέες αγορές του το PEPP.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι το θα συμβεί στο μεσοδιάστημα μέχρι την αναβάθμιση του ελληνικού χρέους σε investment grade βαθμίδα ώστε να είναι επιλέξιμα στο κανονικό QE (APP).
Και αυτό είναι καθοριστικής σημασίας όχι τόσο για το κόστος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου που με την τελευταία αναδιάρθρωσή του (2018), έχει εξασφαλίσει σε κάθε περίπτωση χαμηλό κόστος εξυπηρέτησης και αναχρηματοδότησης, όσο για το κόστος δανεισμού του ιδιωτικού τομέα… Εκεί το ύψος των Npls και Npes παραμένει υψηλό και η τύχη του εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα απομειωθούν σε μονοψήφια ποσοστά.
Εδώ έρχεται ο από μηχανής… ημί-θεος, Ηρακλής Ι & ΙΙ, για την τιτλοποίησή των δανείων των τραπεζών, του οποίου όμως η «δύναμη» εξαρτάται από την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Που στο μεταξύ, αν δεν έχει ολοκληρώσει την δουλειά του ο Ηρακλής Ι & ΙΙ κινδυνεύει ξαναβρεθεί εκτός αγορών της ΕΚΤ αν στο μεταξύ δεν έχει αναβαθμιστεί σε investment grade.
Και το πλέον αξιοσημείωτο εδώ είναι ότι για να αναβαθμιστεί το ελληνικό χρέος βασικός όρος είναι η απομείωση των Npls σε χαμηλά μονοψήφια επίπεδα. Κάτι τέτοιο δεν έχει ξαναγίνει στις χρηματαγορές… σε διεθνές επίπεδο.
Με απλά λόγια το πως θα χειριστεί η ΕΚΤ μέσα στον Σεπτέμβριο τα επόμενα βήματα της νομισματικής της πολιτικής, είναι κάτι σαν ισοδύναμο με ωρολογιακή βόμβα ή ευλογία, για το ελληνικό χρέος και το εγχώριο τραπεζικό σύστημα…
