Με ορίζοντα το τελευταίο τρίμηνο του 2022 προχωρά ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου για την προστασία των δικαιωμάτων του καταναλωτή, με το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων να δρομολογεί ένα μεταρρυθμιστικό έργο που στοχεύει στην ενίσχυση των θεσμών και των διοικητικών μηχανισμών προστασίας του καταναλωτή, την τόνωση του καταναλωτικού κινήματος, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα μέσω της επίτευξης συναίνεσης με τις επιχειρήσεις.
Ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων του κυβερνητικού σχεδιασμού βρίσκεται η αναμόρφωση και κωδικοποίηση της καταναλωτικής νομοθεσίας, μέσω ενός νέου συστήματος διαχείρισης καταγγελιών και μοντέλου ενεργειών συμμόρφωσης. Ειδικότερα, προβλέπεται εντός του τρίτου τριμήνου του 2022 η κωδικοποίηση της καταναλωτικής νομοθεσίας και η τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου για τη διαχείριση των καταγγελιών και του μοντέλου ενεργειών συμμόρφωσης σύμφωνα με το Ν.4512/2018, ώστε να ακολουθήσει στο τέταρτο τρίμηνο του έτους ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου της προστασίας του καταναλωτή.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο της προστασίας καταναλωτή βασίζεται κυρίως σε διατάξεις του ενωσιακού δικαίου που έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη. Εντούτοις, οι εθνικές επιλογές και οι διαδικασίες που αφορούν στην προστασία του καταναλωτή κρίνεται ότι πρέπει να εκσυγχρονιστούν προκειμένου αυτή να καταστεί αποτελεσματικότερη.
Ποιες ενωσιακές οδηγίες θα ενσωματωθούν στην ελληνική νομοθεσία
Επιπρόσθετα, αναμένεται η ενσωμάτωση νέων ενωσιακών Οδηγιών που επεκτείνουν ή επικαιροποιούν τα διαθέσιμα μέσα για την προστασία του καταναλωτή. Ειδικότερα, στόχος είναι μέσα στο πρώτο τρίμηνο της νέας χρονιάς να πραγματοποιηθεί η ενσωμάτωση της οδηγίας 2019/2161 (Omnibus) για την καλύτερη επιβολή και τον εκσυγχρονισμό των κανόνων της Ένωσης για την προστασία των καταναλωτών και ακολούθως στο τέταρτο τρίμηνο του 2022 η ενσωμάτωση της οδηγίας 2020/1828 σχετικά με τις αντιπροσωπευτικές αγωγές για την προστασία των συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών.
Ειδικότερα, καλύπτονται ζητήματα ασφάλειας, οικονομικά και νομικά ζητήματα στην αγορά, την πληροφόρηση και τη διαπαιδαγώγηση των καταναλωτών, την προαγωγή των οργανώσεών τους και τη συμβολή τους με άλλους συντελεστές στην ανάπτυξη της πολιτικής υπέρ των καταναλωτών.
Η επιτυχία του μεταρρυθμιστικού έργου, στο πεδίο αυτό, μπορεί να διασφαλιστεί μόνο εφόσον οι δράσεις του επικοινωνηθούν με σαφήνεια και επάρκεια στον μέσο καταναλωτή με σκοπό την επίτευξη της προστασίας των δικαιωμάτων του προληπτικά, δηλαδή ήδη από το χρόνο που διενεργούνται οι εμπορικές πράξεις, μέσα από τη διαμόρφωση μίας ορθής καταναλωτικής συμπεριφοράς.
Ενίσχυση καταναλωτικού κινήματος
Μια από τις βασικές προτεραιότητες στην κατεύθυνση της προστασίας του καταναλωτή είναι η ενίσχυση του καταναλωτικού κινήματος. Μέσα στους τρεις πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους προβλέπεται η χαρτογράφηση του τοπίου, ώστε στο δεύτερο τρίμηνο να εκδοθεί η σχετική υπουργική απόφαση που θα θεσπίζει επακριβώς τα νέα κριτήρια αξιολόγησης των ενώσεων καταναλωτών (που έχουν ενταχθεί στο Μητρώο Καταναλωτών του ν. 2251/1994) και στο τρίτο τρίμηνο να λάβουν χώρα η εξέταση και επιλογή των μεθόδων ενίσχυσης της δράσης των καταναλωτικών οργανώσεων.
Στην Ελλάδα καταγράφεται μεγάλος αριθμός καταναλωτικών ενώσεων ωστόσο παρουσιάζεται μειωμένη συμμετοχή των καταναλωτών. Η ενδυνάμωση των ενώσεων μέσω διεύρυνσης της συμμετοχής των καταναλωτών αλλά και την οικονομική ενίσχυσή τους μπορεί να αναστρέψει την κατάσταση αυτή.
Ποιες παραβιάσεις μπαίνουν πρώτες στο στόχαστρο
Σύμφωνα με το σχέδιο αξιοποίησης του Εθνικού Συμβουλίου Καταναλωτή και Αγοράς (ΕΣΚΑ), βασικός στόχος για την τρέχουσα χρονιά είναι η αντιμετώπιση των παραβιάσεων της καταναλωτικής νομοθεσίας σε ζητήματα χρεώσεων τραπεζικών και τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, καθώς και χρεώσεων στην αγορά της ενέργειας.
Ειδικότερα, προβλέπεται στο δεύτερο τρίμηνο του έτους να δρομολογηθεί η αντιμετώπιση των παραβιάσεων της καταναλωτικής νομοθεσίας σε ζητήματα χρεώσεων τραπεζικών υπηρεσιών, ώστε να ακολουθήσουν στο τρίτο τρίμηνο οι τηλεπικοινωνιακές χρεώσεις και εν συνεχεία, στο τέταρτο τρίμηνο του 2022, οι χρεώσεις στην αγορά της ενέργειας.
Εντατικοποιούνται οι έλεγχοι
Με αμείωτους ρυθμούς θα συνεχιστούν και φέτος οι έλεγχοι για την προστασία της επιχειρηματικότητας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Οι σχεδιασμοί του υπουργείου Ανάπτυξης προβλέπουν αύξηση των ελέγχων κατά 10% στο πρώτο τετράμηνο του έτους, σε σύγκριση με το πρώτο τετράμηνο του 2021, ενώ ενίσχυση των ελέγχων κατά 10% προβλέπεται και στο δεύτερο τετράμηνο του τρέχοντος έτους σε σχέση με πέρυσι. Ομοίως, για το τρίτο τετράμηνο του 2022 αναμένεται αύξηση των ελέγχων κατά 10%, συγκριτικά με το τρίτο τετράμηνο πέρυσι.
Ο ελεγκτικός μηχανισμός της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ) προβλέπεται να ενισχυθεί με εξοπλισμό, πόρους και εκπαίδευση ύψους περί τα 15 εκατ. ευρώ με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Εντός του δεύτερου τριμήνου του 2022 σχεδιάζεται η υλοποίηση της πρώτης εκπαιδευτικής σειράς, για να ακολουθήσει η δεύτερη εκπαιδευτική σειρά στο τρίτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Βασική στόχευση της εντατικοποίησης των ελέγχων θα είναι και η καταπολέμηση του φαινομένου του παραεμπορίου απομιμητικών προϊόντων που διατίθενται στην εσωτερική αγορά ή διέρχονται από τα σύνορα της χώρας, προκειμένου να διασφαλιστεί όχι μόνο η προστασία των δικαιωμάτων του καταναλωτή, αλλά και η προστασία της δημόσιας υγείας, των εσόδων του κράτους, της διανοητικής ιδιοκτησίας και της αποτροπής του αθέμιτου ανταγωνισμού. Οι έλεγχοι θα εντατικοποιηθούν, αλλά και θα διευρυνθούν και στο μέτωπο του ηλεκτρονικού εμπορίου. Παράλληλα, προβλέπεται ενίσχυση των συνεργειών με τον ιδιωτικό τομέα για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του φαινομένου του παραεμπορίου.
Τέλος και με γνώμονα το συνολικό πλάνο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας, προβλέπεται η περαιτέρω ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών για την προστασία του καταναλωτή.
