Έναν «γόρδιο δεσμό» μεταξύ της ανάγκης για την παροχή μίας έκτακτης ενίσχυσης στους πλέον ευάλωτους από την ενεργειακή κρίση (με ομάδες επίκεντρο συνταξιούχους με χαμηλά εισοδηματικά/περιουσιακά στοιχεία, ανέργους και χαμηλόμισθους) και της ανάγκης για τη δημιουργία ενός δημοσιονομικού «κουμπαρά» ο οποίος - σε ένα κακό σενάριο για τις τιμές φυσικού αερίου - θα πρέπει να τροφοδοτήσει το κόστος επιδότησης σε ρεύμα και αέριο αν «τελειώσουν» τα λεφτά από τις δημοπρασίες ρύπων, καλείται να επιλύσει η κυβέρνηση τις επόμενες εβδομάδες. Βασική προϋπόθεση για όλα αυτά, όπως ξεκαθάρισε ο Πρωθυπουργός είναι να υπάρχει το αναγκαίο δημοσιονομικό περιθώριο.
Όσο για το χρονικό ορόσημο, είναι ο Απρίλιος σύμφωνα με στελέχη του ΥΠΟΙΚ. Και τούτο προσδιορίζεται για 3 λόγους:
1. Το ΥΠΟΙΚ θα έχει καλύτερη εικόνα για τις παραμέτρους που επηρεάζουν τις δυνατότητες της οικονομίας, δηλαδή για την πορεία των φορολογικών εσόδων, την ανάπτυξη (η ΕΛΣΤΑΤ θα ανακοινώσει τα στοιχεία για το ΑΕΠ του 2021 τον Μάρτιο και θα υπάρχει καλύτερη εικόνα για τον τουρισμό), αλλά και για την πορεία της ενεργειακής κρίσης (και άρα αφενός την επίπτωση του πληθωρισμού στην οικονομία και αφετέρου την αποτίμηση των αναγκών που θα πρέπει να καλυφθούν).
2. Θα είναι πλέον γνωστές οι συστάσεις που θα δοθούν πανευρωπαϊκά από την Κομισιόν για τους προϋπολογισμούς του 2023. Αλλά και θα έχει φανεί αν θα αναληφθεί μία κοινή Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία ως αντίδραση σε πιθανή έξαρση της Ρωσο-Ουκρανικής κρίσης για την οποία έκανε λόγο προχθές ως πρόθεση και ο ΥΠΟΙΚ Χρήστος Σταϊκούρας.
3. Στο τέλος Απριλίου λήγει και το deadline που δίδεται από την Επιτροπή σε όλα τα κράτη να καταθέσουν τον 3ετη προϋπολογισμό τους στις Βρυξέλλες (Πρόγραμμα Σταθερότητας). Δηλαδή και η Ελλάδα θα πρέπει να «κλειδώσει» την νέα οικονομική της πολιτική για φέτος...
Η εγκύκλιος για το Πρόγραμμα Σταθερότητας που μεταφέρει το «μήνυμα» της απόσυρσης των μέτρων στήριξης
Η κυβέρνηση ξαναγράφει τον Κρατικό προϋπολογισμό του 2022 αλλά και των επόμενων ετών και επισήμως χθες με εγκύκλιο που απέστειλε ο αρμόδιος αναπληρωτής Υπουργός Θόδωρος Σκυλακάκης στα αρμόδια υπουργεία και φορείς και με deadline απαντήσεων έως τις 9 Μαρτίου. Γίνεται σαφές από τους πίνακες που την συνοδεύουν με τα ανώτατα όρια δαπανών ανά έτος και «κονδύλι», ότι τα λουριά σφίγγουν από το 2023 και μετά… μόνιμα. Τουλάχιστον έως και το 2026 που εκτείνεται η πρόβλεψη.
Το όριο δαπανών στο Ταμειακό Σύνολο Κρατικού Προϋπολογισμού θα πρέπει από τα 67,9 δισ. ευρώ φέτος να περιοριστεί στα 64,6 δισ. το 2023 και να μείνει σε ανάλογα επίπεδα στη συνέχεια. Η «προσαρμογή» προκύπτει κυρίως από την μείωση «λοιπών δαπανών» και όχι από παροχές ή από μεταβιβάσεις. Ωστόσο, είναι χαρακτηριστικό πως ακόμα και στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων από τα 7,8 δισ. ευρώ φέτος υπάρχει… συμμάζεμα στα 7 δισ. ευρώ από το 2023 και μετά.
Η ορατότητα είναι πολύ χαμηλή ακόμα. Γεγονός που αποδεικνύεται και από τη σύσταση προς τους φορείς να λάβουν υπόψη τους στην εκτίμηση των αναγκών τους το κόστος για καύσιμα και προμήθειες που συνδέονται με τον τιμάριθμο και με την πορεία του. Αλλά και από το γεγονός ότι, όπως επισημαίνεται, οι προβλέψεις για το που θα κινηθεί η οικονομία (πχ πληθωρισμός, ΑΕΠ) θα σταλούν αργότερα, όταν οριστικοποιηθούν…
Η νέα αυτή εγκύκλιος έχει σχέση με το νέο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2022-2026 που θα κατατεθεί στη Βουλή το Μάιο – Ιούνιο. Αλλά, ο πρώτος σταθμός είναι το Πρόγραμμα Σταθερότητας (Stability Programme) που θα πρέπει να σταλεί έως το τέλος Απριλίου βάσει των κανονισμών της ΕΕ, περιλαμβάνοντας δεσμευτικά όρια δαπανών τριετίας...
Αμετακίνητο στο 1,4% του ΑΕΠ φέτος το έλλειμμα, ΑΕΠ και φοροέσοδα θα κρίνουν την παρτίδα
Καθώς λοιπόν από πλευράς δαπανών τα περιθώρια είναι προφανώς δεδομένα και πεπερασμένα (με στόχο την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων το 2023 και με σταθερό, σύμφωνα με πληροφορίες, το στόχο για έλλειμμα στο 1,4% του ΑΕΠ φέτος από περίπου 7% το 2021 ότι κι αν γίνει στο μέτωπο της πανδημίας ή της ενεργειακής κρίσης), οι ελπίδες για περαιτέρω μέτρα στήριξης και ελαφρύνσεις στηρίζονται στην πορεία των φορολογικών εσόδων και της ανάπτυξης...
Τα νέα από το πεδίο των φορολογικών εσόδων είναι σχετικά καλά. Με την έννοια ότι η υστέρηση που (ημερολογιακά) έχει καταγραφεί στην πορεία του Ιανουαρίου λόγω της μετάλλαξης «Ο» και της «Ελπίδας», αντισταθμίστηκε και με το… παραπάνω τις πρώτες μέρες του 2022, με βάση τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες ο αναπληρωτής ΥΠΟΙΚ Θόδωρος Σκυλακάκης.
Καλά είναι τα νέα και στο αναπτυξιακό πεδίο, καθώς, μετά την εκτίμηση της Κομισιόν για ανάπτυξη 8,5% το 2021, νεότερα στοιχεία που έχει στα χέρια του, σύμφωνα με πληροφορίες, το οικονομικό επιτελείο δείχνουν δυναμική που μπορεί να οδηγήσει και σε υψηλότερη επίδοση τον προηγούμενο χρόνο, αλλά και σε ρυθμό ανάπτυξης σχετικά ισχυρό φέτος. Με μοχλό και μία μεγαλύτερη ανάκτηση των απωλειών στο πεδίο του τουρισμού.
Δηλαδή το σενάριο για επαναφορά του τζίρου του τουριστικού κλάδου στο 80%- 85% των επιπέδων του 2019 (που είχε εισαχθεί στον προϋπολογισμό το 2022), εκτιμάται ότι μπορεί και να ξεπεραστεί. Ακόμη και να ολοκληρωθεί φέτος η επιστροφή. Αν και, παρά τις πρώτες καλές ενδείξεις για την πορεία των κρατήσεων, θεωρείται πως τον Απρίλιο θα υπάρχει καλύτερη εικόνα (λόγω των ασαφειών που προκαλεί το μέτωπο στη Ρωσία αλλά και ο πληθωρισμός).
Το «αγκάθι» του πληθωρισμού
Στον αντίποδα υπάρχει ο πληθωρισμός, η εξέλιξη του οποίου θα είναι - με βεβαιότητα - πολύ χειρότερη από τις αρχικές εκτιμήσεις. Κάτι που αποδεικνύεται και από την χθεσινή ανακοίνωση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ για άνοδο του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή κατά 6,2%, ένα ποσοστό που είναι το υψηλότερο των τελευταίων 25 ετών. Μεγάλος άγνωστος «Χ» είναι πλέον το τι θα γίνει με την γεωπολιτική κρίση στην Ουκρανία. Συνδέεται όχι μόνο με την πορεία των τιμών αλλά και για τα μέτρα στήριξης που θα πρέπει να ληφθούν (ανάλογα και με τα δημοσιονομικά περιθώρια).
Θα πρέπει να υπάρχει, εξηγούν αρμόδιες πηγές, μία πιο καθαρή εικόνα για το ποιες θα είναι τελικά οι ανάγκες του 2022 για να καλυφθεί το κόστος των τιμολογίων ρεύματος και φυσικού αερίου. Δηλαδή, με άλλα λόγια, θα πρέπει να φανεί αν θα φτάσουν τα έσοδα από τις δημοπρασίες ρύπων (που είναι δημοσιονομικά ουδέτερα) και, κατά συνέπεια, αν οποιοδήποτε επιπλέον δημοσιονομικό περιθώριο υπάρξει θα μπορεί να διατεθεί και σε άλλα μέτρα στήριξης ή ελαφρύνσεις.
Αρμόδια στελέχη επισημαίνουν ότι όλα τα παραπάνω στοιχεία θα πρέπει να μετρηθούν πάρα πολύ προσεκτικά το επόμενο διάστημα ως τον Απρίλιο. Τότε, θα ληφθούν οι αποφάσεις, ανάλογα και με τις συστάσεις της Κομισιόν για το πως θα πρέπει να συνταχθούν οι Προϋπολογισμοί των κρατών – μελών για το 2023 αλλά και (σε ένα σενάριο κρίσης στην Ουκρανία) με το τι θα προβλέπει μία δυνητική κοινή πρωτοβουλία στήριξης ανά την ΕΕ.
Η έκτακτη ενίσχυση
Σύμφωνα με πηγές του Υπουργείου Οικονομικών πρόθεση είναι να βρεθεί ένα ποσό το οποίο θα μπορεί να διατεθεί για μία έκτακτη ενίσχυση. Ακόμη και αν αποφασισθεί όμως θα πρέπει να διατεθεί πάρα πολύ στοχευμένα. Και τούτο λόγω των σχετικών συστάσεων από τους δανειστές, αλλά και γιατί δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια.
Ο σχεδιασμός λοιπόν είναι να οδεύσει πρώτα από όλα σε αυτούς που δεν μπορούν να καλυφθούν εισοδηματικά από άλλες πηγές. Με αυτό το σκεπτικό εκτιμάται ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες δέχονται ήδη στήριξη λόγω της ανάπτυξης, από την αύξηση του τζίρου (το 2021 ήταν αυξημένος κατά 15,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το 2019).
Αντιθέτως, στην πρώτη γραμμή στήριξης είναι χαμηλοσυνταξιούχοι (αλλά με περιουσιακά κριτήρια). Στη «σειρά» είναι και οι χαμηλόμισθοι (με κάλυψη να αναμένεται και από την άνοδο του κατώτατου μισθού), αλλά και οι άνεργοι (στους οποίους θα πρέπει να γίνει παρέμβαση σε συνδυασμό με την προσπάθεια επιτάχυνσης των προγραμμάτων του ΟΑΕΔ για την στήριξη των θέσεων εργασίας).
