Η παρτίδα και στην οικονομία συνεχίζει να «παίζεται» όλο και πιο πολύ εκτός συνόρων, με την ουκρανική κρίση και τους υπόλοιπους παράγοντες που ωθούν τον πληθωρισμό στα ύψη να είναι το κυρίαρχο στοιχείο ασάφειας. Μαζί με μία (αναμενόμενη αλλά όχι ακόμη ορατή) αντίδραση των θεσμών της ΕΕ στα νέα - δυσμενή – δεδομένα, κάτι που μπορεί να φανεί στην άτυπη σύνοδο του Eurogroup την προσεχή Παρασκευή στο Παρίσι αλλά και στην σύνοδο των Κεντρικών τραπεζιτών που θα προηγηθεί.
Αυτό που μπορεί να ελεγχθεί σε εγχώριο επίπεδο, όπως εξηγούν διπλωματικές πηγές, είναι η διατήρηση στων «αντοχών» της οικονομίας. Δηλαδή, η πορεία των μεταρρυθμίσεων, η ροή των εσόδων στα κρατικά ταμεία, αλλά και- σε ένα βαθμό – η ροή των επενδυτικών κονδυλίων από την ΕΕ.
Το ζήτημα είναι, εξηγούν οι ίδιες πηγές, πως η ελληνική οικονομία, μετά από δύο χρόνια πανδημικής κρίσης, προσπαθεί να βρει μία νέα ισορροπία υπό δυσμενείς όρους αλλά και με καλές «ενδείξεις». Τα απολογιστικά στοιχεία για το 2021 που πλέον έρχονται στη δημοσιότητα καταγράφουν επιστροφή σε επίπεδα προ πανδημίας και προ μνημονίων, αλλά και περιοχές με ευαλωτότητες, καθώς και την «επέλαση» της ακρίβειας. Με άλλα λόγια, εξηγούν, δείχνουν πως η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι.
Καταιγίδα θετικών στοιχείων
Από τη μία πλευρά υπάρχουν απτές αποδείξεις ανάκαμψης που ανακοινώθηκαν τις προηγούμενες ημέρες. Όχι μόνο λόγω της ανόδου του ΑΕΠ κατά τουλάχιστο 8,5% το 2021, αλλά και με βάση τα στοιχεία για την επαναφορά του τζίρου των επιχειρήσεων σε επίπεδα κατά 4,9% υψηλότερα από αυτά του 2019.
Την εικόνα συμπληρώνουν και άλλα στοιχεία όπως η άνοδος των εξαγωγών κατά 20% περίπου πέρυσι χωρίς τα πετρελαιοειδή, αλλά και η επαναφορά του δείκτη οικονομικής συγκυρίας σε επίπεδα Οκτωβρίου του 2000, προ οικονομικής κρίσης (στις 114,2 μονάδες τον Ιανουάριο). Ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η πτώση της ανεργίας σε επίπεδα 2010, στο 12,8%.
Η ακρίβεια διαχέεται και στις υπηρεσίες
Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, η χώρα έχει να αντιμετωπίσει τους τριγμούς της ενεργειακής κρίσης, οι οποίοι εντείνονται και καταγράφονται στην πορεία των τιμών. Με τον Γενικό Δείκτη να καταγράφει άνοδο κατά 6,2% τον Ιανουάριο, την υψηλότερη από το 1997, αλλά και με τις αυξήσεις να εξαπλώνονται πλέον όχι μόνο σε βασικά τρόφιμα αλλά και σε άλλα είδη και στις υπηρεσίες που σχετίζονται με τον τουρισμό (και που καταγράφουν πλέον ισχυρή άνοδο, τη στιγμή που η κυβέρνηση θέτει ως νέο «στοίχημα» για την αντοχή του ΑΕΠ και των εσόδων την πλήρη επαναφορά του στα προ πανδημίας επίπεδα).
Τα τρωτά σημεία
Επιπλέον, θύλακες ευαλωτότητας εκτείνονται σε διάφορα πεδία που καταγράφουν στο σύνολό τους καλή πορεία, όπως προκύπτει από τα αναλυτικά στοιχεία των στατιστικών που είδαν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα. Για παράδειγμα υπάρχουν κλάδοι και τομείς οι οποίοι απέχουν πολύ ακόμα από την ανάκαμψη από άποψη τζίρου, αλλά και σημάδια στους πρόδρομους δείκτες οικονομικής συγκυρίας για την καταναλωτική συμπεριφορά ή για την προσδοκία νέων ανατιμήσεων, που δείχνουν πως το κλίμα είναι ακόμη πολύ ευαίσθητο από τις προηγούμενες κρίσεις και άρα από την νέα δίνη της ακρίβειας:
- Η επιστροφή του τζίρου των επιχειρήσεων το 2021 σε επίπεδα κατά 4,9% πιο υψηλά από το 2019 περιλαμβάνει κλάδους που ευνοήθηκαν από την πανδημία με κύκλο εργασιών και κατά 25% υψηλότερο από τα τότε επίπεδα (φαρμακευτικά είδη, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, κλάδος αποβλήτων, υπηρεσίες υγείας και νέες τεχνολογίες). Αλλά και κλάδους των οποίων ο τζίρος ακόμη υστερεί σημαντικά όπως ταξιδιωτικά πρακτορεία (παραμένει χαμηλότερος κατά 54%), διαμονή (-27,5%), αεροπορικές μεταφορές (-28,6%), δημιουργικές δραστηριότητες, τέχνες και διασκέδαση (-16%), ή εστίαση (-21%).
- Στις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ για το τζίρο των επιχειρήσεων του κλάδου Παροχής Καταλυμάτων, καταγράφεται το αισιόδοξο στοιχείο της ανόδου κατά 1,65% το Δ' Τρίμηνο του 2021 σε σχέση με το ανάλογο Τρίμηνο το 2019. Ωστόσο, καταγράφεται μία άνιση ανάκαμψη. Με μεγάλη, έως και 2ψήφια άνοδο σε περιοχές όπως η Κρήτη και με υστέρηση σε άλλες (για παράδειγμα ο τζίρος παραμένει μειωμένος κατά 14% στην Αττική και 5,1% στη Θεσσαλονίκη).
- Αντίστοιχα είναι και τα στοιχεία για τον τζίρο στην εστίαση. Συνολικά είναι μειωμένος έναντι του 2019 κατά 8,2% το Δ τρίμηνο, παρά τους περιορισμούς που υπήρχαν. Αλλά, με άνοδο σε Κρήτη, Κυκλάδες, Χαλκιδική και άλλα μέρη και με πτώση 15% στη Θεσσαλονίκη και 9,1% στην Αττική.
- Πέραν του τζίρου, υπάρχουν και οι προσδοκίες. Η αίσθηση των καταναλωτών για τις τιμές, ο λεγόμενος αντιληπτός πληθωρισμός, «έτρεξε» και τον Ιανουάριο πολύ πιο «γρήγορα» από ό,τι η επίσημη άνοδος των τιμών και η άνοδος ήταν από τις πιο ταχείες ανά την ΕΕ. Επιπλέον, η Ελλάδα είναι από τα λίγα κράτη στα οποία συνεχίζει να καταγράφεται ιστορικό υψηλό στις προσδοκίες για άνοδο τιμών και τον μήνα Ιανουάριο στη βιομηχανία. Με τους καταναλωτές να δηλώνουν όλο και πιο έντονα ότι περιορίζουν τις μεγάλες αγορές.
Τα στοιχεία δείχνουν πόση σημασία θα έχει το επόμενο διάστημα να υπάρχουν τα αναγκαία «πυρομαχικά» που θα μπορεί να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει το νέο πλήγμα σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, επισημαίνουν αρμόδιες πηγές. Με την οικονομική ηγεσία προς το παρόν να επαναλαμβάνει πως τα περιθώρια είναι πεπερασμένα λόγω της οικονομικής θέσης της χώρας και της «εντολής» της ΕΕ περί επιστροφής σε πειθαρχία, μετρώντας πως θα διανείμει το μαξιλάρι που προσπαθεί να συγκεντρώσει, ανάλογα με τις εξελίξεις στο μέτωπο της ενέργειας.
Στο μεσοδιάστημα, η μόνη χρηματοδοτική διέξοδος είναι οι επενδύσεις στην οποία στρέφεται παράλληλα η κυβέρνηση επιχειρώντας μαζική έναρξη έργων με χρηματοδότηση από την ΕΕ. Με τον στόχο για διπλασιασμό τους μέσα στο 2022 στα 11 δις ευρώ (ΠΔΕ και Ταμείο Ανάκαμψης) σε συνθήκες μη επιστροφής σε «κανονικότητα» να θεωρείται ιδιαιτέρως απαιτητικός. Αλλά και με τις Βρυξέλλες να έχουν τους δικούς τους… ρυθμούς, αφού, για παράδειγμα, δεν έχουν δώσει ακόμη πράσινο φως στην έγκριση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των διαθρωτικών ταμείων ανά τα κράτη της ΕΕ (στην Ελλάδα οδηγούν στην ενεργοποίηση των προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ).
