Τη στεγαστική αγορά της Ευρωζώνης και τις αντίστοιχες πολιτικές που πρέπει να σχεδιαστούν για να καλυφθούν ειδικά οι πλέον ευάλωτοι από τον κίνδυνο οικονομικής αδυναμίας να καλυφθούν οι ανάγκες στέγασης (housing affordability), λόγω της κρίσης και της ανόδου των τιμών εξετάζει έγγραφο των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που θα συζητηθεί στη σύνοδο του Eurogroup της Δευτέρας.
Το έγγραφο, από την μία περιγράφει την μεγάλη άνοδο τιμών για αγορά αλλά και για ενοικίαση που κατεγράφη και την περίοδο της πανδημίας και από την άλλη πλευρά τους κινδύνους που προκύπτουν από δύο παραμέτρους: από μία διόρθωση των τιμών των κατοικιών, αλλά και από μία πιθανή η επιδείνωση της οικονομικής δυνατότητας των ενοίκων/ιδιοκτητών λόγω της νέας κρίσης. Οι κίνδυνοι για την οικονομία σχετίζονται με την εξυπηρέτηση των δανείων και με την μείωση της ζήτησης για κατανάλωση και για επενδύσεις. Σε ατομικό επίπεδο σχετίζονται με την οικονομική βιωσιμότητα των πολιτών….
Εξηγεί πως η άνοδος στα ενοίκια μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα για οικιακή κατανάλωση (και επενδύσεις) για άλλα είδη/υπηρεσίες. Αλλά και πως οι κοινωνικές επιπτώσεις μίας μειωμένης οικονομικής δυνατότητας στέγασης «είναι σημαντικές και μπορούν να έχουν πρόσθετες οικονομικές συνέπειες» ανισότητας μεταξύ των γενεών, επηρεάζοντας κυρίως τα νέα νοικοκυριά.
Μάλιστα σε διαγράμματα που περιλαμβάνει δείχνει πως πιο ευάλωτοι είναι πολίτες σε κράτη όπως η Ελλάδα που λόγω χαμηλού εισοδήματος δυσκολεύονται περισσότερο να αποπληρώσουν την κατοικία τους .Εξηγεί επίσης πως δεδομένης της προοπτικής αύξησης των επιτοκίων (σ.σ. στην Ελλάδα και στην Ισπανία αναφέρει πως καταγράφεται μία από τις πιο υψηλές αναλογίες κυμαινόμενων επιτοκίων στεγαστικών δανείων), και απώλειας αγοραστικής δύναμης λόγω του πληθωρισμού, «η ικανότητα των νοικοκυριών να ανταποκριθούν στις πληρωμές των δανείων τους θα μπορούσε να αποτελέσει ανησυχία».
Προτάσεις πολιτικής
Στη μελέτη περιγράφονται οι πολιτικές που μπορεί να ασκηθούν για τη μείωση του κόστους στέγασης και μέσω επιδοτήσεων σε συγκεκριμένες ομάδες με ανάγκη όμως για δικλείδες ασφαλείας ώστε τα οφέλη να μην μεταφέρονται στους ιδιοκτήτες, τροφοδοτώντας έτσι είτε τις τιμές των κατοικιών είτε το κόστος ενοικίασης. Και τούτο απαιτεί, εξηγούν, και πολιτικές από την πλευρά της προσφοράς προσβάσιμων κατοικιών. Με ειδική μέριμνα και για τη φορολόγηση της περιουσίας προσφέρει τη δυνατότητα παροχής στον δημόσιο τομέα των τόσο αναγκαίων φορολογικών εσόδων χωρίς στρέβλωση της οικονομικής δραστηριότητας. Αλλά και με κίνητρα για την ενοικίαση κενών κατοικιών, για καλύτερη διασύνδεση με στόχο την αποκέντρωση, ή για προγράμματα τύπου εξοικονομώ που να μην οδηγούν όμως σε άνοδο τιμών των ανακαινισμένων κατοικιών.
Γενικά αναφέρεται πως τα μηνύματα πολιτικής είναι πως θα παρακολουθείται στενά εφ εξής η εξέλιξη των τιμών των κατοικιών , αλλά και το θέμα της οικονομικής προσιτότητάς τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν μέτρα κάλυψης και προσιτότητας της στέγασης, σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες των αγορών τους με γνώμονα πως παροχές από την πλευρά των επιδοτήσεων θα πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα από την πλευρά της προσφοράς. Επίσης τα κράτη μέλη θα εξετάσουν αν πρέπει να γίνουν προσαρμογές στη φορολογική πολιτική αλλά και παρεμβάσεις για ταχύτερη ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων.
Τα ελληνικά βήματα
Τις πρώτες κινήσεις στο πεδίο προανήγγειλε την προηγούμενη εβδομάδα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. «Δουλεύουμε μία πολιτική στέγης για τα νέα ζευγάρια. Πιστεύω, ότι αυτό θα έχει ιδιαίτερα σημαντικό αποτύπωμα διότι πια υπάρχει πρόβλημα. Η θετική πλευρά μιας αγοράς ακινήτων η οποία αναπτύσσεται είναι ότι ανεβαίνουν τα ενοίκια. Και αν μεν έχεις δικό σου σπίτι, έχει καλώς. Και εκεί βοήθησε η γονική παροχή, σε πείσμα της κριτικής που ακούσαμε. Μεταβιβάστηκαν περιουσίες από την προηγούμενη γενιά στη νέα γενιά. Άρα και μεγαλύτερη κίνητρο, ενδεχομένως, να επενδύσεις σε ένα διαμέρισμα που μπορεί να κληρονομήσεις, να το αναβαθμίσεις» ανέφερε, παραδεχόμενος πως «υπάρχει μεγάλο πρόβλημα» για όσους είναι στο ενοίκιο, μιλώντας στο φόρουμ του Οικονομικού Ταχυδρόμου.
Αλλά και στη συνάντηση που είχε με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου ανέφερε πως ήδη δοκιμάζεται το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών αναφέροντας πως «έχω πλήρη αίσθηση ότι αυτή η κρίση μας έπεσε σε μία που δυστυχώς οι πολίτες στη χώρα μας είναι ακόμα χαμηλοί και το μυαλό μας είναι πρώτα και πάνω απ' όλα στους χαμηλούς, στους χαμηλοσυνταξιούχους, ειδικά στους ανθρώπους που ζουν στο νοίκι, που δεν έχουν τη δυνατότητα να έχουν τουλάχιστον την ασφάλεια της ατομικής ιδιοκτησίας, αυτούς πρέπει να στηρίξουμε».
