Μέσα σε ένα κλίμα έντονης αβεβαιότητας, αναφορικά με την έστω και μερική επανέναρξη εφοδιασμού της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης με αέριο μέσω του Nord Stream 1, σήμερα η Κομισιόν θα ανακοινώσει το Σχέδιο «Εξοικονόμηση αερίου για ασφαλή χειμώνα», όπως έχει γράψει το Insider.gr, με στόχο τη θωράκιση της «Γηραιάς Ηπείρου» σε περαιτέρω διαταραχές των ρωσικών εισαγωγών.
Παράλληλα, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το Insider.gr με βάση νεότερες διαρροές, η Κομισιόν αναμένεται να ανακοινώσει επίσης ένα προσχέδιο Κανονισμού του Ευρ. Συμβουλίου, το οποίο μεταξύ άλλων θα προβλέπει ότι, σε Κατάστασης Επιφυλακής (Επίπεδο Συναγερμού 2), οι Βρυξέλλες θα μπορούν να ενεργοποιήσουν για όλα τα κράτη-μέλη συγκεκριμένα δεσμευτικά ποσοστά μείωσης της κατανάλωσης καυσίμου.
Οι ανακοινώσεις των Βρυξελλών έρχονται μόλις ένα 24ωρο πριν την 21η Ιουλίου, όταν κανονικά θα πρέπει να επανατεθεί σε λειτουργία ο Nord Stream 1, έπειτα από τη 10ήμερη ετήσια συντήρησή του. Τα μηνύματα για το αν θα «ξανανοίξει η στρόφιγγα» είναι έως αυτή τη στιγμή αντιφατικά. Έτσι, από τη μία πλευρά, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Προϋπολογισμού Γιοχάνες Χαν δήλωσε χθες πως «δεν αναμένουμε να επανεκκινήσει η προμήθεια αερίου».
Από την άλλη, λίγες ώρες αργότερα δημοσίευμα του πρακτορείου Reuters αναφερόταν σε επανέναρξη λειτουργίας του έργου τις επόμενες ημέρες, αν και με τις ροές στα επίπεδα πριν από τη συντήρηση – δηλαδή στο 40% περίπου της δυναμικότητας του αγωγού.
Παράταση της αβεβαιότητας
Στελέχη του κλάδου επισημαίνουν πως το δεύτερο ενδεχόμενο δείχνει πιο πιθανό, με δεδομένο ότι η πλήρης διακοπή των ρωσικών εξαγωγών θα έπληττε και την ίδια τη Ρωσία, στερώντας της τεράστια χρηματικά ποσά που αποκομίζει σε καθημερινή βάση από την τροφοδοσία της Ευρώπης. Αντίθετα, η μερική επαναλειτουργία του έργου θα εξασφάλιζε και την αποκατάσταση των εσόδων της Μόσχας, εμποδίζοντας ωστόσο την Ευρώπη να αναπληρώσει στον επιθυμητό βαθμό τα αποθέματα στις αποθήκες της.
Αυτή η παράταση της αβεβαιότητας σημαίνει πως η Ρωσία θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί ως «όπλο» το αέριο εναντίον της Ευρώπης. Την ίδια στιγμή, με αυτό το ενεργειακό «μαρτύριο της σταγόνας», η Μόσχα θα μπορέσει να διατηρήσει τις τιμές του καυσίμου σε υψηλά επίπεδα και τους επόμενους μήνες.
Ενεργοποίηση και με αίτημα δύο χωρών
Όσον αφορά τις σημερινές ανακοινώσεις της Κομισιόν, ο προτεινόμενος Κανονισμός του Συμβουλίου θα δημιουργεί το θεσμικό πλαίσιο, ώστε οι Βρυξέλλες να μπορούν να θέσουν σε ισχύ την υποχρεωτική μείωση της κατανάλωσης αερίου σε όλα τα κράτη-μέλη, κατά ένα συγκεκριμένο ποσοστό σε έκτακτες συνθήκες. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, οι υποχρεωτικές περικοπές φυσικού αερίου είναι αρμοδιότητα των εθνικών αρχών.
Το ποσοστό μείωσης θα καθορισθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (χωρίς ωστόσο το νούμερο να αναφέρεται στο draft), ενώ θα επιμερισθεί σε συγκεκριμένο μερίδιο που θα αναλάβει να υλοποιήσει κάθε χώρα, σε επείγουσα περίπτωση. Το «ψαλίδι» στην κατανάλωση θα τεθεί σε ισχύ σε Κατάσταση Επιφυλακής (Επίπεδο Συναγερμού 2), την οποία θα κηρύξει η Κομισιόν στην περίπτωση που η διαταραχή των εισαγωγών αερίου έχει οδηγήσει σε σημαντική επιδείνωση του εφοδιασμού. Επίσης, Επίπεδο Συναγερμού 2 μπορεί να κηρυχθεί αν υποβληθεί ανάλογο αίτημα από δύο τουλάχιστον κράτη-μέλη.
Στην περίπτωση που ενεργοποιηθεί αυτός ο μηχανισμός, τότε η μείωση της κατανάλωσης θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ από την 1η ημέρα του επόμενου μήνα και έως τον Μάρτιο του 2023. Παράλληλα, με την έναρξη ισχύος του Κανονισμού, θα τεθούν και μη δεσμευτικοί στόχοι μείωσης στις χώρες, για την περίοδο από τον Αύγουστο του 2022 έως τουλάχιστον τον Μάρτιο του 2023.
Fast-track έγκριση
Η επιλογή της συγκεκριμένης νομοθετικής φόρμουλας δίνει τη δυνατότητα για fast-track έγκριση, καθώς δεν χρειάζεται το «πράσινο φως» του Ευρωκοινοβουλίου. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ο Κανονισμός θα συζητηθεί στην Έκτακτη Σύνοδο υπουργών Ενέργειας, στις 26 Ιουλίου, ώστε αν υπάρξει συναίνεση να δρομολογηθεί άμεσα η θέσπισή του.
Στο Σχέδιο για τη θωράκιση της Ε.Ε., η Κομισιόν δικαιολογεί τη μείωση της κατανάλωσης σε όλα τα κράτη-μέλη, επισημαίνοντας ότι μία τέτοια πανευρωπαϊκή «απάντηση» θα απορροφήσει πιο αποτελεσματικά τους κραδασμούς που θα προκληθούν από την εμφάνιση ελλείψεων στην επάρκεια τροφοδοσίας με καύσιμο κάποιων χωρών.
«Μια ισχυρή, αξιόπιστη και συντονισμένη δράση της Ε.Ε. θα προσφέρει μεγαλύτερη βεβαιότητα σε μια κατάσταση αστάθειας της αγοράς, ενώ θα επιτρέψει να αυξήσουμε την ανθεκτικότητά μας και να περιορίσουμε τις επιπτώσεις που θα έχει στις τιμές η περιορισμένη προσφορά. Οι μονομερείς ενέργειες των κρατών μελών δεν θα ήταν βέλτιστες για την Ε.Ε. ως σύνολο», σημειώνεται σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr στο draft του Σχεδίου, το οποίο βέβαια είναι πιθανό να τροποποιηθεί μέχρι να ανακοινωθεί σήμερα.
Επιφυλακτική η εγχώρια βιομηχανία στο «ψαλίδι»
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι η εγχώρια βιομηχανία αντιμετωπίζει με έντονο σκεπτικισμό την προοπτική να επιβληθεί καθολική μείωση στην κατανάλωση αερίου όλων των κρατών-μελών, στην περίπτωση που η διαταραχή των εισαγωγών καυσίμου «αγγίζει» έναν περιορισμένο αριθμό χωρών.
Όπως επισημαίνουν στελέχη της, στην περίπτωση που για παράδειγμα η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει κάποια μείωση στις ροές αερίου, αλλά υποχρεωθεί να περιορίσει την κατανάλωσή της, το μόνο που θα επιτευχθεί είναι να διαταραχθεί και το εγχώριο ενεργειακό σύστημα (και κατά συνέπεια η παραγωγή και η οικονομία), χωρίς ουσιώδες όφελος για την υπόλοιπη Ευρώπη.
Παράλληλα, αναλυτές εκτιμούν ότι το ενδεχόμενο για ένα «κλείσιμο της στρόφιγγας» από τη Μόσχα εμπλέκει κυρίως τη Βόρεια Ευρώπη, και όχι τη Νότια. Όπως θυμίζουν, οι ευρωπαϊκές χώρες του Βορρά από την έναρξη της κρίσης επέδειξαν κατηγορηματικά αρνητική στάση στο ενδεχόμενο παρεμβάσεων στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τις οποίες ζητούσαν τα κράτη της Μεσογείου, που πλήττονταν περισσότερο από τις υψηλές τιμές.
Επομένως, εκτιμούν ότι στην Έκτακτη Σύνοδο της 26ης Ιουλίου θα αποτυπωθεί ακόμη μία φορά το χάσμα Βορρά-Νότου, αυτή τη φορά με αντεστραμμένους ρόλους.
