Πιο απαιτητικοί με τα ελληνικά e-shops είναι οι Έλληνες καταναλωτές σε σχέση με αυτά του εξωτερικού, αλλά παρόλα αυτά τα προτιμούν γιατί «ψηφίζουν» τις ελληνικές επιχειρήσεις, όπως προκύπτει από τα ευρήματα της τελικής κλαδικής έκθεσης της Επιτροπής Ανταγωνισμού στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Μάλιστα το 95% των ερωτηθέντων καταναλωτών, είναι ευχαριστημένοι από τη συνολική εμπειρία τους ως ηλεκτρονικοί καταναλωτές, δεδομένου και ότι φαινόμενα εξαπάτησης δεν εμφανίζονται συχνά στην πράξη. Ωστόσο, η Επιτροπή Ανταγωνισμού εντόπισε τους εξής βασικούς ανασταλτικούς παράγοντες για την πραγματοποίηση ηλεκτρονικών αγορών: τα μεταφορικά έξοδα, τους χρόνους παράδοσης των προϊόντων, την ανησυχία για ενδεχόμενη εξαπάτηση και την απουσία επιλογής πληρωμής με αντικαταβολή.
Αναλυτικά, πέραν της καταναλωτικής συμπεριφοράς, η Τελική Έκθεση καταλήγει στα εξής συμπεράσματα/προτάσεις:
Κανονισμός Platform to Business (Κανονισμός 2019/1150)
- Εκτιμάται ότι η εφαρμογή του Κανονισμού θα λειτουργήσει θετικά στη δραστηριοποίηση των επιχειρήσεων στο ηλεκτρονικό εμπόριο, ωστόσο στην πράξη δεν έχουν γενικά σημειωθεί αλλαγές στις σχέσεις των επιχειρήσεων με τους παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών
Κρίνεται σκόπιμη η υιοθέτηση μηχανισμών παρακολούθησης της εφαρμογής του κι ως εκ τούτου κρίνεται σημαντικός ο ρόλος της αρμόδιας εποπτικής αρχής (ΔΙ.Μ.Ε.Α). Προτείνεται επίσης η ανάπτυξη διαύλων υποβολής ανώνυμων καταγγελιών, η υιοθέτηση μηχανισμών ταχείας επίλυσης των διαφορών και η πρόβλεψη διαδικασίας προσφυγής κατά των αποφάσεων της ΔΙ.Μ.Ε.Α
- Καταγράφεται η ανάγκη περαιτέρω αποσαφήνισης ζητημάτων που άπτονται επιμέρους διατάξεών του, ιδίως του προβλήματος της διττής ιδιότητας μιας επιχείρησης ως επιγραμμικής πλατφόρμας και επιχειρηματικού χρήστη ταυτόχρονα.
Κανονισμός Πράξη για Ψηφιακές Αγορές (DMA) και Κανονισμός Πράξη για Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA)
- Ανάγκη εναρμόνισής τους με το εθνικό δίκαιο και αποφυγή δημιουργίας και πρόσθετων διατυπώσεων
- Διάθεση επαρκών πόρων για την εξασφάλιση τεχνικών εμπειρογνωμόνων αλλά και θεσμοθέτηση μηχανισμού καταγγελιών ώστε να διασφαλιστεί η εποπτεία και ο έλεγχος συμμόρφωσης
- Προτείνεται επίσης να ζητείται η γνώμη των ανταγωνιστών και καταναλωτών αναφορικά με τα μέτρα συμμόρφωσης, μέσω της διενέργειας υποχρεωτικών ερευνών αγοράς
Πραγματικά εμπόδια στις εξεταζόμενες αγορές
- Υψηλό κόστος δημιουργίας, λειτουργίας και προώθησης, το οποίο επηρεάζει περισσότερο τις μικρού μεγέθους επιχειρήσεις.
- Δυσχέρεια πρόσβασης των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση για τη δραστηριοποίησή τους στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Προτεινόμενη λύση: απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών συμμετοχής στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, επιμόρφωση επιχειρήσεων για απορρόφηση των πόρων τους, ανασχεδιασμός με στόχο την επαρκέστερη στόχευσή τους και την απόδοση περισσότερων πόρων.
- Έλλειψη των απαραίτητων γνώσεων σχεδιασμού και οργάνωσης omnichannel στρατηγικών και του ρυθμιστικού πλαισίου καθώς και έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού. Προτεινόμενη λύση: Έκδοση κατευθυντήριων γραμμών και εκπαιδευτικά προγράμματα.
- Σειρά υποχρεώσεων και γραφειοκρατικών διαδικασιών που αντιμετωπίζουν οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις. Προτεινόμενη λύση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού: Εξορθολογισμός των διαδικασιών και εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου.
- Δυσκολία έως και πλήρη αδυναμία πρόσβασης των επιχειρήσεων σε δεδομένα, η οποία δεν τους επιτρέπει να προσαρμοστούν στις ανάγκες των καταναλωτών, τις συναλλακτικές τους συνήθειες και προτιμήσεις. Προτεινόμενη λύση: χρήση του δικαιώματος φορητότητας των δεδομένων, μέσω της υιοθέτησης διαλειτουργικών μορφοτύπων, με παράλληλη έκδοση κατευθυντήριων γραμμών επί του ΓΚΠΔ.
- Κόστος χρήσης υπηρεσιών πληρωμών, ιδίως το κόστος προμήθειας του τεχνικού εξοπλισμού (POS) και οι υψηλές χρεώσεις των τραπεζών για ηλεκτρονικές συναλλαγές, το οποίο επηρεάζει περισσότερο τις μικρού μεγέθους επιχειρήσεις.
Εμπόδια στη διασυνοριακή δραστηριοποίηση
- Ήδη διαπιστωμένα: γλώσσα, διαφορές στο ρυθμιστικό πλαίσιο και υψηλό κόστος αποστολής
- Περιορισμένη ευθύνη των μεταφορικών εταιριών σε περίπτωση πρόκλησης ζημίας.
- Πρόσθετο κόστος που επωμίζονται οι επιχειρήσεις σε περίπτωση που ασφαλίσουν τα διακινούμενα προϊόντα.
- Πρόσθετες διατυπώσεις ή υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν βάσει του ισχύοντος ρυθμιστικού πλαισίου οι εγχώριοι επιχειρηματικοί χρήστες των ημεδαπών επιγραμμικών πλατφορμών που δεν αναλαμβάνουν απαραίτητα όσοι συνεργάζονται με αλλοδαπές επιγραμμικές πλατφόρμες.
- Ειδική μέριμνα στη μεταφορά Οδηγιών τις ΕΕ προκειμένου να μη θεσπίζουν πρόσθετες διατυπώσεις για τις ημεδαπές επιχειρήσεις.
- Ανομοιογένεια των φορολογικών συντελεστών, και δη υψηλή (άμεση και έμμεση) φορολογία στην Ελλάδα.
- Απουσία επαρκών τελωνειακών ελέγχων.
Στρεβλώσεις στο επίπεδο δραστηριοποίησης των λιανοπωλητών
- Παραεισαγωγές προϊόντων από κράτη εκτός ΕΕ, τα οποία και δεν προορίζονται να διατίθενται σε αυτή.
- Λειτουργία εικονικών καταστημάτων, περιπτώσεις φοροδιαφυγής και εξαπάτησης των καταναλωτών.
- Δραστηριοποίηση λιανοπωλητών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η οποία διευκολύνει τα φαινόμενα παραπλάνησης κι εξαπάτησης των καταναλωτών καθώς και φοροδιαφυγής, λόγω απουσίας σχετικού θεσμικού πλαισίου και ελέγχου
Ως λύση η Επιτροπή διακρίνει τη λήψη πιστοποίησης των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Οι απόψεις διίστανται για τον υποχρεωτικό ή μη χαρακτήρα, ωστόσο η διαδικασία θα πρέπει να μην είναι πρόσθετο διοικητικό και οικονομικό βάρος στις επιχειρήσεις. Αντίστοιχα, προτείνεται και η ανάπτυξη ρυθμιστικού πλαισίου που θα διέπει τη συμμετοχή επιχειρηματικών χρηστών σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης που λειτουργούν ως marketplaces.
Στρεβλώσεις σε συγκεκριμένους στους προϊοντικούς κλάδους
- Συμπληρώματα διατροφής: εφαρμογή της ΥΑ Γ5α/53625/2017 που δυσχεραίνει την πραγματοποίηση διαδικτυακών πωλήσεων λόγω των περιορισμών που επιφέρει.
- Βιβλία: ρυθμίσεις περί επιβολής πλαφόν επί των εκπτώσεων στις νέες εκδόσεις και για χρονικό διάστημα 18 μηνών από την έκδοσή τους.
Διαπιστώνει στρεβλώσεις λόγω πλημμελούς λειτουργίας των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών, λόγω, μεταξύ άλλων, και ανεπαρκούς επάνδρωσής τους και ως λύση προτείνεται η ενίσχυση και εντατικοποίηση της λειτουργίας των ελεγκτικών μηχανισμών, διασύνδεση των αρμόδιων αρχών και φορέων.
Με την Τελική Έκθεση ολοκληρώνεται η κλαδική έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Η αποκτηθείσα δι’ αυτής τεχνογνωσία παρέχει στην ΕΑ τη δυνατότητα να παρέμβει είτε κατασταλτικά ή αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για την προώθηση συγκεκριμένων πολιτικών ανταγωνισμού/κανονιστικών ρυθμίσεων στους σχετικούς κλάδους, με γνώμονα την ευημερία των καταναλωτών, τη διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας και την προώθηση της καινοτομίας και της ψηφιακής μετάλλαξης της χώρας.
