Ορατή θα γίνει φέτος η πρώτη αναπτυξιακή ώθηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς, παρά τις όποιες καθυστερήσεις, το 41% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με σχηματοποιημένα επενδυτικά σχέδια αναμένουν ότι θα έχουν ολοκληρωθεί εντός του 2023.
Όπως δείχνει η έρευνα της Εθνικής Τράπεζας «Οι ΜμΕ στο Ταμείο Ανάκαμψης», ο χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης των επενδύσεων διαφέρει ανά κλάδο, με τις υπηρεσίες να κινούνται πιο γρήγορα (58% των ώριμων επενδυτικών σχεδίων εκτιμάται να έχουν υλοποιηθεί εντός του έτους) και τη βιομηχανία να κινείται πιο αργά (μόλις 17% των ώριμων επενδυτικών σχεδίων θα έχουν υλοποιηθεί εντός του έτους), γεγονός συμβατό με τη φύση των επενδυτικών αναγκών κάθε κλάδου.
Το σύνολο των έτοιμων επενδυτικών σχεδίων που οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στοχεύουν να προωθήσουν προς χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης αγγίζει τα 2,8 δις ευρώ από 200 εκατ. ένα χρόνο πριν.
Υψηλότερα επίπεδα επενδυτικών σχεδίων εντοπίζονται στον κλάδο κατασκευών, αντιστοιχώντας περίπου στο 30% των πωλήσεων (έναντι περίπου 20% στους λοιπούς κλάδους). Σημειώνεται ότι παρά τη συγκυρία έντονων προκλήσεων, το συνολικό δυνητικό ενδιαφέρον για επενδύσεις (με χρήση χρηματοδοτικών προγραμμάτων όπως το Ταμείο Ανάκαμψης) παραμένει σχετικά σταθερό (στα 15 δις ευρώ).
Η έρευνα της ΕΤΕ δείχνει ότι το ποσοστό των ΜμΕ που εκφράζουν ενδιαφέρον για το Ταμείο Ανάκαμψης δείχνει να εδραιώνεται κοντά στο 50% του τομέα. Το στοιχείο που φαίνεται σταδιακά να αλλάζει είναι ότι το ενδιαφέρον ξεκινάει να γίνεται πιο ενεργό, καθώς το 14% των ΜμΕ δηλώνουν ότι έχουν συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια (από 1%, όταν ξεκινούσαν οι αιτήσεις, πριν από περίπου ένα έτος). Υψηλότερη κινητικότητα σημειώνεται στα μεγαλύτερα μεγέθη επιχειρήσεων, τόσο σε όρους επενδυτικής διάθεσης (58% των μεσαίων, έναντι 43% των πολύ μικρών) όσο και ετοιμότητας (με ενεργό ενδιαφέρον από 19% των μεσαίων, έναντι μόλις 6% των πολύ μικρών).
Αναλυτικότερα:
Πολύ μικρές επιχειρήσεις: Στο 43% διαμορφώθηκε το ποσοστό των πολύ μικρών επιχειρήσεων που προσβλέπουν να ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης (από 45% το προηγούμενο έτος). Το εκτιμώμενο ύψος των επενδύσεων των πολύ μικρών επιχειρήσεων ανέρχεται στα 4,6 δις ευρώ, από τα οποία το 10% (0,46 δις) αντιστοιχεί σε σχετικά ώριμα επενδυτικά σχέδια.
Μικρές επιχειρήσεις: Σχετικά σταθερό στο 47% παρέμεινε το ποσοστό των μικρών επιχειρήσεων που επιθυμούν να αξιοποιήσουν το Ταμείο Ανάκαμψης. Το εκτιμώμενο ύψος των επενδύσεων τους διαμορφώνεται στα 4,6 δις ευρώ από τα οποία το 23% (1,1 δις) αντιστοιχεί σε σχετικά ώριμα επενδυτικά σχέδια.
Μεσαίες επιχειρήσεις: Σταθερά ανοδική είναι η κινητοποίηση των μεσαίων επιχειρήσεων, η οποία διαμορφώθηκε στο 58% του τομέα. Το εκτιμώμενο μέγεθος των επενδυτικών σχεδίων των μεσαίων επιχειρήσεων, διαμορφώθηκε στα 5,7 δις. ευρώ, από τα οποία το 23% (1,3 δις) αντιστοιχεί σε σχετικά ώριμα επενδυτικά πλάνα.
Σε επίπεδο κλάδων θετικά ξεχωρίζει το εμπόριο, με 17% του τομέα να δηλώνει ότι έχει υπόψιν συγκεκριμένο επενδυτικό σχέδιο.
Αναλυτικότερα:
Βιομηχανία: Στο 45% του τομέα διαμορφώθηκε η κινητοποίηση των βιομηχανικών ΜμΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2022, με το 14% των ΜμΕ να έχει σχετικά ώριμα επενδυτικά πλάνα. Όσον αφορά το ύψος των δυνητικών επενδύσεων του κλάδου, υπολογίζονται στα 3,3 δις ευρώ με το 25% (0,8 δις) αυτών να αντιστοιχούν σε σχετικά ώριμα πλάνα.
Εμπόριο: Σημαντικά αυξημένη είναι η κινητοποίηση για τις επιχειρήσεις στον κλάδο του εμπορίου, με το αντίστοιχο ποσοστό να διαμορφώνεται στο 54% του τομέα με παράλληλη αύξηση της ετοιμότητας των επενδυτικών πλάνων (17% των ΜμΕ του κλάδου έχουν έτοιμα επενδυτικά πλάνα. Όσον αφορά, το εκτιμώμενο ύψος των δυνητικών επενδύσεων του τομέα, αυτό διαμορφώνεται στα 4 δις ευρώ από τα οποία το 25% (1 δις) αντιστοιχεί σε σχετικά ώριμα επενδυτικά πλάνα.
Υπηρεσίες: Οριακή πτώση καταγράφεται στην κινητοποίηση των ΜμΕ στον κλάδο των Υπηρεσιών, η οποία διαμορφώθηκε στο 49% του τομέα. Το ύψος των δυνητικών επενδύσεων του τομέα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης ανέρχεται στα 4 δις ευρώ με το 19% αυτών (0,8 δις) να αφορούν σχετικά ώριμα επενδυτικά πλάνα.
Κατασκευές: Στο 52% αντιστοιχεί το ποσοστό των κινητοποιημένων κατασκευαστικών ΜμΕ εκ των οποίων το 6% έχει σχετικά ώριμα επενδυτικά σχέδια. Επιπλέον το ύψος των δυνητικών επενδύσεων του κλάδου εκτιμάται στα 4 δις ευρώ, εκ των οποίων ωστόσο μόλις το 8% (0,3 δις) αφορούν σχετικά ώριμα επενδυτικά πλάνα.
Εστιάζοντας στη σύνθεση του ενεργού ενδιαφέροντος ανά κατηγορία επενδύσεων, μεγαλύτερη πρόοδος παρατηρείται στις ψηφιακές επενδύσεις (7,5% των ΜμΕ δηλώνουν ότι έχουν σχηματοποιημένα σχέδια, από 0,4% ένα χρόνο πριν), που εν πολλοίς αφορούν τον κλάδο του εμπορίου. Ακολουθούν επενδύσεις μεγέθυνσης και πράσινης μετάβασης (με ποσοστά της τάξης του 3-4% του τομέα), ενώ σχετικά χαμηλότερα παραμένουν οι λοιπές κατηγορίες (με μικρό ποσοστό επιχειρήσεων να έχει υπόψιν σχετικά σχέδια).
Η έρευνα της ΕΤΕ διαπιστώνει ότι η γεωστρατηγική αβεβαιότητα κάθε άλλο παρά αναστέλλει τις πράσινες επενδύσεις. Το 1/3 των ΜμΕ με ενδιαφέρον για πράσινες επενδύσεις, τις επισπεύδει προκειμένου να μετριάσει τις επιπτώσεις του αυξανόμενου ενεργειακού κόστους και να θωρακιστεί από αντίστοιχες κρίσεις στο μέλλον. Η επιταχυντική αυτή επίδραση της συγκυρίας στην υλοποίηση πράσινων επενδύσεων είναι διπλάσιας δυναμικής έναντι της επίσπευσης που παρατηρείται σε άλλους τύπους επενδυτικών σχεδίων.
Το 68% των ΜμΕ που σκοπεύουν να χρηματοδοτήσουν πράσινες επενδύσεις δηλώνουν ως προτιμητέα μορφή χρηματοδότησης το δάνειο (είτε συνδυαζόμενο με κάποια επιδότηση, είτε χωρίς). Λίγο χαμηλότερα είναι τα αντίστοιχα ποσοστά στις επενδύσεις για μεγέθυνση (63%) και καινοτομία (62%), ενώ αρκετά χαμηλότερα είναι στις επενδύσεις εξωστρέφειας (49%), συνεργασιών (46%), με τελευταίες τις ψηφιακές επενδύσεις (36%).
Παρά το γεγονός πως οι πράσινες επενδύσεις επισπεύδονται από τις ΜμΕ, μόλις το 25% του τομέα με ενεργό ενδιαφέρον αναμένεται να είναι έτοιμες εντός του έτους, με ένα επιπλέον 44% να είναι έτοιμο σε 1 με 2 χρόνια. Ο ρυθμός αυτός είναι σημαντικά χαμηλότερος από τους χρόνους υλοποίησης του συνόλου των επενδύσεων (41% εντός 1 έτους), κάτι το οποίο οφείλεται τόσο στην φύση των πράσινων επενδύσεων (που συχνά περιλαμβάνουν ανακαινίσεις, αγορά και εγκατάσταση νέων παγίων όπως φωτοβολταϊκά) όσο και σε σχετιζόμενες αδειοδοτικές διαδικασίες (π.χ. σύνδεση φωτοβολταϊκων με το δίκτυο). Δεδομένου ότι βρισκόμαστε πλέον στην άνοιξη, ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και οι σύνθετες διαδικασίες των πράσινων επενδύσεων θα πρέπει να επιταχυνθούν προκειμένου οι ΜμΕ να είναι σε μεγαλύτερο βαθμό θωρακισμένες απέναντι στις αβεβαιότητες του επόμενου χειμώνα.
Ενώ η μελέτη της ΕΤΕ διαπιστώνει την ενίσχυση του ενδιαφέροντος των ΜμΕ για τις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης επισημαίνει ότι είναι αναγκαία η ταχύτερη κινητοποίησή τους προκειμένου να αυξηθεί η πιθανότητα αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων. Ενδεικτικά αναφέρει ότι:
- Ενώ τα υποβληθέντα σχέδια για τους δανειακούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν σχεδόν καλύψει το 1/3 του συνόλου των πόρων (με 11% να είναι ήδη συμβασιοποιημένα) μόνο το 1/5 από τις ΜμΕ που δυνητικά ενδιαφέρονται έχει προχωρήσει στην κατάρτιση συγκεκριμένου σχεδίου.
- Διαφαίνεται κάποια πολυπλοκότητα του προγράμματος, καθώς τα 4/5 των υποβληθέντων σχεδίων αφορούν επιχειρήσεις με πωλήσεις υψηλότερες των 50 εκατ. ευρώ.
Πέρα από την εν γένει πολυπλοκότητα του προγράμματος, η τρέχουσα συγκυρία αβεβαιότητας δρα επιπλέον ως τροχοπέδη για τις ΜμΕ. Ειδικότερα, το ½ του τομέα με επενδυτικές βλέψεις δηλώνει ότι το υψηλό κόστος ενέργειας οδηγεί σε καθυστέρηση υλοποίησης των σχεδίων τους. Σχετικά υψηλότερη επίδραση εντοπίζεται στους ενεργοβόρους και εντάσεως κεφαλαίου κλάδους της βιομηχανίας και των κατασκευών. Στον αντίποδα, όπως προαναφέρθηκε, ενδιαφέρον είναι ότι η ίδια συγκυρία έχει λειτουργήσει ως επιταχυντής σχεδίων για το 15% του τομέα ΜμΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η θετική αυτή επίδραση είναι διπλάσια για επιχειρήσεις με σχέδιο ένταξης στο Ταμείο Ανάκαμψης συγκριτικά με εκείνες που επενδύουν εκτός Ταμείου.
