Με τις τιμές του χρυσού να έχουν εγκατασταθεί πάνω από τα 2.000 δολάρια και τις «φήμες» για επικείμενα νέα.... επεισόδια τραπεζικών καταρρεύσεων, σε ένα περιβάλλον σχεδόν σταθερής διολίσθησης του ονομαστικού πληθωρισμού, ακούγεται κάπως παράδοξα η επιμονή των Κεντρικών Τραπεζών στην γραμμή περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων.
Ήδη οι υπολογισμοί που έχουν γίνει σε έγκυρα διεθνή οικονομικά ΜΜΕ αναφέρονται σε αξιακές απώλειες που ξεπερνούν τα δύο τρισ. δολάρια στα ομολογιακά τραπεζικά χαρτοφυλάκια, στα οποία έχουν συσσωρευτεί σαν επενδύσεις σταθερής αξίας δεκάδες τρισ. δολαρίων σε κρατικά ομόλογα.
Η περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων, όπως διαφαίνεται από τις πλέον πρόσφατες δηλώσεις εκπροσώπων της Fed και της ΕΚΤ, στις επόμενες εβδομάδες, απειλούν να τροφοδοτήσουν με νέες απώλειες και πολύ μεγαλύτερες ζημιές. Και άγνωστες προς το παρόν συνέπειες στο τραπεζικό σύστημα, στα συνταξιοδοτικά Ταμεία και τις ασφαλιστικές εταιρείες.
- Διαβάστε ακόμα - Η τραπεζική κρίση «επισπεύδει» τις κινήσεις των Κεντρικών Τραπεζών για... ψηφιακά νομίσματα
Εξού και η μεγάλη έξοδος κεφαλαίων προς τα money market Funds, πολύτιμα μέταλλα κλπ που παρατηρείται τελευταία.
Η μετάβαση από μια δεκαετή περίοδο μηδενικών επιτοκίων σε ένα περιβάλλον στο οποίο αυτά αυξάνονται κατακόρυφα (και σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα) αλλάζοντας έτσι το κόστος του (δανειακού) χρήματος, έχει πυροδοτήσει σεισμικές δονήσεις στα πλέον ευπαθή σημεία του τραπεζικού συστήματος με τις γνωστές συνέπειες σε ΗΠΑ και Ευρώπη.
Στα τέλη μάλιστα του μήνα (28/4) αναμένεται με ιδιαίτερη ανησυχία το αν η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας θα κινηθεί και αυτή στην ίδια κατεύθυνση. Αυτό θα έχει τεράστια σημασία, δεδομένου ότι η Ιαπωνία εδώ και καιρό συγκεντρώνει ιδιαίτερα στα χαρτοφυλάκια των συνταξιοδοτικών ταμείων και των τραπεζών της, τεράστιες ποσότητες κρατικού χρέους από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, λόγω των αρνητικών εγχώριων επιτοκίων.
Αν αρχίσει να κινείται και αυτός ο «όγκος» μέσα στις συνθήκες αυτές, κανείς δεν γνωρίζει ποιες χιονοστιβάδες μπορεί να ξεκολλήσουν από τις ομολογιακές βουνοκορφές του τραπεζικού συστήματος.
Ο «επίμονος» Κεντρικός Τραπεζίτης
Από την πλευρά των Κεντρικών Τραπεζών η επιμονή στην «γραμμή» της αύξησης των επιτοκίων «δικαιολογείται» με το γεγονός ότι μπορεί να μειώνεται σταθερά ο ονομαστικός πληθωρισμός, αλλά ταυτόχρονα παραμένει υψηλός ο λεγόμενος «υποκείμενος πληθωρισμός». Δηλαδή ο πληθωρισμός από τον οποίο έχουν αφαιρεθεί οι συνιστώσες των εύκολα μεταβλητών ενεργειακών τιμών και των φρέσκων τροφίμων και υπολογίζονται μόνο οι πλέον δύσκολα μεταβαλλόμενες μεταβλητές τιμές προϊόντων και υπηρεσιών.
Βασικό στοιχείο του υποκείμενου πληθωρισμού είναι ο δομικός λεγόμενος πληθωρισμός. Τον Μάρτιο λοιπόν, ο δομικός πληθωρισμός αυξήθηκε στο +5,7% σε ετήσια βάση από +5,6% τον Φεβρουάριο, επιβεβαιώνοντας μια ανοδική τάση που διαρκεί αρκετούς μήνες αν σκεφτούμε ότι τον Νοέμβριο το ποσοστό του δομικού πληθωρισμού ήταν στο 5%.
- Διαβάστε ακόμα - Ο κ. Νάγκελ και τα μαθήματα οικονομικής ιστορίας, ή αλλιώς γιατί η τραπεζική κρίση... δεν τελείωσε
Οι εκτιμήσεις των Κεντρικών Τραπεζών ότι ο δομικός πληθωρισμός δεν έχει ακόμη κορυφωθεί... Κατά συνέπεια, ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις που απορρέουν από την ενέργεια πρακτικά φαίνεται να εξαντλούνται, εκείνες που σχετίζονται με τις λιγότερο ευμετάβλητες, αλλά περισσότερο διαρθρωτικές, συνιστώσες του δείκτη τιμών καθορίζουν την τρέχουσα ανοδική δυναμική του.
Αυτή είναι η βάση της επιμονής στην «γραμμή» της αύξησης των επιτοκίων.
Ένα είναι όμως επίσης βέβαιο, ότι η ΕΚΤ δεν μπορεί να αγνοήσει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η Ευρωζώνη. Και η οποία ξεκάθαρα υποδηλώνει ότι δεν μπορεί να αντέξει μια νέα τραπεζική κρίση.
Πέραν όμως του διλήμματος, όσο αφορά τα επιτόκια υπάρχει και το άλλο σκέλος της νομισματικής πολιτικής, αυτή που αφορά στην σταδιακή απόσυρση της ποσοτικής χαλάρωσης (QT). H ΕΚΤ έχει ανακοινώσει ότι τον Ιούνιο πρόκειται να αποφασίσει για την πιθανή αναδιαμόρφωση των ορίων ή την παύση των επαναγορών κρατικών ομολόγων στο πλαίσιο του προγράμματος του APP.
Η παρουσία της ΕΚΤ ως «αγοραστή» στη δευτερογενή αγορά επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις αποδόσεις και τα spreads των κρατικών ομολόγων και κατά συνέπεια των τιμών με τις οποίες «ταξινομούνται» στα τραπεζικά χαρτοφυλάκια...
Η απόφαση του Ιουνίου θα επηρεάσει καθοριστικά τις εξελίξεις στην αγορά ομολόγων.
Βέβαια βραχυπρόθεσμα, μόνο ένα εργαλείο έχει άμεσο αποτέλεσμα: η αύξηση των επιτοκίων.
Όμως εάν η τραπεζική αναταραχή συνεχιστεί με ένα νέο γύρο καταρρεύσεων, αυτό θα δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερη αβεβαιότητα, με ακόμη πιο κατασταλτική επίδραση στις επενδύσεις και τη συνολική ζήτηση, επιπλέον εκείνης που ήδη οφείλεται στα υψηλότερα επιτόκια, καθώς και στον υποκείμενο πληθωρισμό.
Η πίεση στις τράπεζες και το δημόσιο χρέος
Η άλλη πλευρά βέβαια αυτής της «γραμμής» που εφαρμόζουν οι Κεντρικές Τράπεζας, έχει επιπτώσεις οι οποίες φαίνεται να παραμένουν στην σκιά.
Αν δει κανείς τα μακροοικονομικά στοιχεία του κρατικού χρέους μέσα στο 2022, ήτοι την χρονιά που οι κεντρικές τράπεζες ξεκίνησαν την αύξηση των επιτοκίων, μπορεί εύκολα να παρατηρήσει το παράδοξο ότι είναι το χρονικό διάστημα με την μεγαλύτερη «πτώση» του κρατικού χρέους.
Η εξήγηση δεν είναι τόσο παράδοξη όσο φαίνεται γιατί το 2022 ήταν η χρονιά όπου τα προγράμματα, δημοσιονομικά και νομισματικά, στήριξης των οικονομιών για την έξοδο από την ύφεση της πανδημίας, έδωσαν ένα ισχυρό ανοδικό «σπρώξιμο» στην αύξηση του ΑΕΠ το οποίο παράλληλα και λόγω του πληθωρισμού των τιμών διογκώθηκε πολύ περισσότερο σε ονομαστικούς όρους.
Με τον τρόπο αυτό, το δημόσιο χρέος ακόμα και εκεί που αυξήθηκε σημαντικά, σαν ποσοστό του διπλά διογκωμένου (από τον πληθωρισμό και τα προγράμματα στήριξης) ΑΕΠ εμφανίστηκε να μειώνεται (!).
Μάλιστα ορισμένοι αναλυτές φτάνουν στο σημείο να αποδώσουν την καθυστερημένη έναρξη της αύξησης των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες προκειμένου να... αφήσουν τον πληθωρισμό να κάνει την δουλειά του στο ΑΕΠ, στην σκοπιμότητα της ονομαστικής συρρίκνωσης του δημόσιου χρέους.
Το κόστος όμως αυτής της συρρίκνωσης «έσκασε» στις αποτιμήσεις των κρατικών ομολόγων των τραπεζών και των συνταξιοδοτικών ταμείων με τις γνωστές και άγνωστες ακόμα συνέπειες.
Και το μεγάλο ερώτημα πλέον για τις Κεντρικές Τράπεζες είναι το κατά πόσο μπορούν να συνεχίσουν τον ίδιο βηματισμό...
