Κρίσιμες είναι οι επόμενες εβδομάδες, τόσο για το Ταμείο Ανάκαμψης όσο και για το ΕΣΠΑ 2014-2020. Μέχρι το τέλος Αυγούστου θα πρέπει να έχουν κλείσει τα προαπαιτούμενα για την τρίτη δόση του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ θα πρέπει να έχει κατατεθεί και το σχέδιο αναθεώρησης του προγράμματος «Ελλάδα 2.0» που θα ξεκλειδώσει το αίτημα της τέταρτης δόσης αλλά και τα επιπλέον 5 δισ. ευρώ σε δάνεια και 795 ευρώ σε επιδοτήσεις μέσω του RePowerEU για την ενίσχυση ενεργειακών και «πράσινων» επενδύσεων. Εντός του Σεπτεμβρίου θα ξεκινήσει και η διαδικασία για την τελευταία αναθεώρηση του ΕΣΠΑ με στόχο η απορρόφηση να φτάσει το 100% μέχρι το τέλος του έτους που κλείνει το πρόγραμμα.
Η δημόσια διαβούλευση του σχεδίου αναθεώρησης του προγράμματος «Ελλάδα 2.0» έληξε την Δευτέρα και πλέον αναμένεται η επίσημη κατάθεση του αιτήματος στις Βρυξέλλες. Η ελληνική πρόταση υπόκειται σε αναθεώρηση, διότι έχουν αλλάξει αρκετές παράμετροι και κυρίως και το ενεργειακό κόστος αλλά και οι πληθωριστικές πιέσεις, τα επιτόκια που έχουν ανέβει και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ταυτόχρονα, με την αναθεώρηση διαφοροποιούνται κάποιες ημερομηνίες οροσήμων.
Συνολικά, στο πλαίσιο της αναθεώρησης, προτείνονται οκτώ επενδύσεις και οκτώ μεταρρυθμίσεις. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων ανέρχεται σε 1,59 δισ. ευρώ, εκ των οποίων η συνεισφορά του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) ανέρχεται σε 795 εκατ. ευρώ. Από τις προτεινόμενες επενδύσεις, τέσσερις αφορούν την επέκταση υφιστάμενων επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο εγκεκριμένο ΣΑΑ και τέσσερις αμιγώς νέες δράσεις.
Η συμφωνία για την αναθεώρηση είναι προαπαιτούμενο βήμα έτσι ώστε άμεσα η Ελλάδα να προχωρήσει στην υποβολή του 4ου αιτήματος πληρωμής ύψους 1,72 δισ. ευρώ. Η χώρα μας μέχρι στιγμής έχει λάβει συνολικά 11,08 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 3,96 δισ. υπό τη μορφή προχρηματοδότησης και 7,12 δισ. ευρώ υπό μορφή εκταμιεύσεων λόγω ικανοποιητικής εκπλήρωσης οροσήμων και στόχων που αντιστοιχούν στα δύο πρώτα αιτήματα πληρωμών. Επιπλέον, έχει υποβληθεί και είναι σε αξιολόγηση από την Ε.Ε. το τρίτο αίτημα πληρωμής, το οποίο αντιστοιχεί σε 1,72 δισ. ευρώ. Η συγκεκριμένη δόση είχε προβλεφθεί ότι θα εισπραχθεί τον προηγούμενο μήνα, κάτι το οποίο δεν έγινε με αποτέλεσμα τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού τον Ιούλιο να παρουσιάζουν υστέρηση έναντι του στόχου.
Η τελευταία αναθεώρηση του ΕΣΠΑ 2014-2020
Την ίδια στιγμή στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών προετοιμάζεται και η τελευταία αναθεώρηση του ΕΣΠΑ 2014-2020 που ρίχνει αυλαία στο τέλος του έτους, καθώς λήγει η καθιερωμένη τριετής παράταση. Στόχος είναι η απορρόφηση να φτάσει το 100% από 83,5% που ήταν στο τέλος του β’ τριμήνου. Αυτό σημαίνει πως μέχρι το τέλος του χρόνου θα πρέπει να απορροφηθούν κονδύλια της τάξης των 2,5 δις. ευρώ και έτσι θα υπάρξει πραγματικά στο παρά πέντε αναθεώρηση κάποιων επιχειρησιακών προγραμμάτων που δεν «τρέχουν» ικανοποιητικά, ώστε τμήμα των πόρων τους να κατευθυνθεί σε άλλες δράσεις ή προγράμματα.
Ένα μεγάλο πρόβλημα που θα πρέπει να ξεπεραστεί είναι η υπερδέσμευση πόρων στο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία 2014 -2020» (ΕΠΑΝΕΚ), το οποίο χρηματοδότησε και όλα τα προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων κατά την περίοδο της πανδημίας με συνεχείς αυξήσεις προϋπολογισμού. Μέχρι τις 4 Αυγούστου 2023 στο πλαίσιο του ΕΠΑΝΕΚ είχαν εκδοθεί 181 ενεργές Προσκλήσεις συνολικού προϋπολογισμού (δημόσια δαπάνη) 11,97 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί σε ποσοστό 144% επί του συνολικού προϋπολογισμού του Προγράμματος (8,298 δισ. ευρώ μετά την ενσωμάτωση τον Δεκέμβριο πόρων του REACT-EU για το 2022). Συνολικά είχαν ενταχθεί αθροιστικά 37.670 έργα συνολικού προϋπολογισμού (δημόσια δαπάνη) 11,94 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί σε ποσοστό 144% επί του συνολικού προϋπολογισμού του Προγράμματος.
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η υπερδέσμευση θα πρέπει να προχωρήσουν οι αναγκαίες διαχειριστικές ενέργειες όπως απεντάξεις, μεταφορές και τμηματοποίηση έργων. Δηλαδή κάποιες δράσεις θα πρέπει να βγουν εκτός του προγράμματος, ενώ κάποιες άλλες που έχουν συμβατότητα να περάσουν στο νέο ΕΣΠΑ με νέο όνομα.
Σε αντίθεση με τα προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων, κυρίως λόγω του κορονοϊού, άλλα επιχειρησιακά προγράμματα όπως το «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξης» και «Μεταρρύθμιση Δημοσίου Τομέα», καταγράφουν χαμηλότερη απορροφητικότητα και εκεί αναμένεται να υπάρξει επανασχεδιασμός. Υψηλή απορροφητικότητα καταγράφει και το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρωπίνου Δυναμικού και Διά Βίου Μάθησης».
