Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ αναδεικνύεται στη νέα μελέτη που δημοσιεύει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών σε συνεργασία με το δίκτυο δεξαμενών σκέψης EPICENTER. Η μελέτη εστιάζει στις βασικές διαρθρωτικές αδυναμίες που εμποδίζουν την οικονομική ανάπτυξη και προτείνει μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την παραγωγικότητα, την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία κατά την περίοδο 2025-2030.
Σύμφωνα με τα πορίσματα της μελέτης, η Ελλάδα κατέλαβε την 45η θέση στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας για το 2024 και την 25η θέση στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) της ΕΕ για το 2022 (πιο πρόσφατα στοιχεία), με σημαντικές αποκλίσεις από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε αρκετές υποκατηγορίες. Παρά την καλή επίδοση στον τομέα του ανθρώπινου κεφαλαίου και τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις ψηφιοποίησης και ενθάρρυνσης της καινοτομίας με στοχευμένα φορολογικά κίνητρα, η χώρα μας κατατάσσεται χαμηλά στην ανάπτυξη της αγοράς, των επιχειρήσεων, και στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες.
Σε ό,τι αφορά τη σύγκριση Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ, οι αιτίες του χάσματος στην έρευνα και την καινοτομία εντοπίζονται στην υπανάπτυξη των ευρωπαϊκών - και ακόμα περισσότερο των ελληνικών - χρηματοπιστωτικών αγορών και κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, των οποίων τα κεφαλαία μπορούν να επενδυθούν και σε αυτούς τους τομείς, αλλά και στην επιδίωξη της ΕΕ να μετατραπεί σε ρυθμιστική δύναμη σε θέματα τεχνολογίας με αποτέλεσμα την αποθάρρυνση της καινοτομίας. Στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της καινοτομίας και της ψηφιακής οικονομίας προτείνεται η περαιτέρω αναβάθμιση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών και υποδομών, η κατάργηση περιορισμών που αποθαρρύνουν την ανάπτυξη, και η ενίσχυση των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων.
Τέλος, η μελέτη υπογραμμίζει ότι η έλλειψη αναπτυγμένων κεφαλαιαγορών και ιδιωτικών χρηματοδοτικών εργαλείων αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους για τους οποίους η ΕΕ – και ιδιαίτερα η Ελλάδα – υστερεί σε σχέση με τις ΗΠΑ στον τομέα της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Ο συνδυασμός γραφειοκρατίας, υψηλών φορολογικών συντελεστών και περιορισμένων χρηματοδοτικών δυνατοτήτων καθιστά πιο δύσκολη τη δημιουργία και την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρήσεων, επηρεάζοντας την οικονομική προοπτική της χώρας.
Τα βασικά πορίσματα της μελέτης:
Η Ελλάδα το 2024 κατατάσσεται στην 45η θέση ανάμεσα σε 133 οικονομίες στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας, ο οποίος αξιολογεί την ικανότητα παραγωγής καινοτομίας σε πεδία όπως το ανθρώπινο κεφάλαιο, το θεσμικό περιβάλλον, την επιχειρηματική ανάπτυξη, τις υποδομές, την τεχνολογική πρόοδο και τις δημιουργικές υπηρεσίες. Κατέχει επίσης την 38η θέση ανάμεσα στις 51 οικονομίες με το υψηλότερο εισόδημα, και την 28η ανάμεσα σε 39 ευρωπαϊκές οικονομίες.
Την καλύτερη επίδοσή της στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας η Ελλάδα καταγράφει στην υποκατηγορία Ανθρώπινο κεφάλαιο και έρευνα, όπου σημειώνει επίδοση υψηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (+1,82 μονάδες). Στις υπόλοιπες υποκατηγορίες, η βαθμολογία της βρίσκεται χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με την επιχειρηματική ανάπτυξη σε εταιρείες και επενδύσεις (στο πλαίσιο μέτρησης του Δείκτη) να σημειώνουν τις μεγαλύτερες αποκλίσεις (-10,03 και -15,95 μονάδες αντίστοιχα).
Η Ελλάδα βάσει των πιο πρόσφατων διαθέσιμων στοιχείων για το 2022 καταλαμβάνει την 25η θέση μεταξύ των 27 κρατών μελών της ΕΕ στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI), τον οποίο δημοσιεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και παρακολουθεί την πρόοδο που σημειώνεται στα κράτη μέλη της ΕΕ στον ψηφιακό τομέα.
Η μεγαλύτερη υστέρηση για την Ελλάδα στην ψηφιακή πρόοδο εντοπίζεται στην υποκατηγορία Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες, όπου καταλαμβάνει την προτελευταία θέση, αποκλίνοντας σημαντικά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (-27,9 μονάδες στα 100). Στις υπόλοιπες 3 υποκατηγορίες του Δείκτη (ανθρώπινο κεφάλαιο, συνδεσιμότητα, και ενσωμάτωση ψηφιακής τεχνολογίας) η Ελλάδα κατέχει την 22η θέση, ωστόσο, στη συνδεσιμότητα εντοπίζεται η μεγαλύτερη διαφορά της από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (-10,3 μονάδες στα 100).
Οι αιτίες του χάσματος έρευνας και καινοτομίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ εντοπίζονται στην υπανάπτυξη των ευρωπαϊκών - και ακόμα περισσότερο των ελληνικών - χρηματοπιστωτικών αγορών και κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, αλλά και στην επιδίωξη της ΕΕ να μετατραπεί σε ρυθμιστική δύναμη σε θέματα τεχνολογίας με αποτέλεσμα την αποθάρρυνση της καινοτομίας.
Ο Γενικός Διευθυντής του ΚΕΦΙΜ και συγγραφέας της μελέτης Νίκος Ρώμπαπας έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Κάθε αισιόδοξη σκέψη για το μέλλον της χώρας μας προϋποθέτει τη σημαντική βελτίωση των επιδόσεων της οικονομίας μας στην καινοτομία και την ψηφιακή οικονομία. Το χάσμα που καλούμαστε να καλύψουμε, τόσο με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όσο και, ακόμη περισσότερο, με τις πρωτοπόρες στα πεδία αυτά διεθνείς οικονομίες είναι μεγάλο, και οι σχετικές παρεμβάσεις πρέπει να είναι ταχείς και αποτελεσματικές. Η απλοποίηση του συχνά υπερβολικά αυστηρού κανονιστικού πλαισίου, η δημιουργία ενός ισχυρού κεφαλαιοποιητικού συστήματος στις συντάξεις που θα επιτρέψει την επένδυση σημαντικών κεφαλαίων, η επένδυση σε αναγκαίες υποδομές και στη σύγχρονη εκπαίδευση πρέπει να αποτελέσουν εντατικότερα προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής».
