Την ώρα που η Ευρώπη προσπαθεί να υπολογίσει πώς να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες, η Ελλάδα προσφέρει πολύτιμα μαθήματα για το τι χρειάζεται να πράττει κανείς όταν ζει με έναν αντίπαλο στην διπλανή πόρτα, σημειώνει σε άρθρο του το Bloomberg, τονίζοντας πως εξακολουθεί να υπερβαίνει σταθερά τον στόχο του ΝΑΤΟ για δαπάνες 2% του ΑΕΠ, ξεπερνώντας ακόμα και εκείνες μεγαλύτερων μελών του ΝΑΤΟ, όπως η Γερμανία, η Γαλλίας και το Ηνωμένο Βασίλειο.
«Όταν χτυπάει ο συναγερμός στην αεροπορική βάση της Τανάγρας βορειοδυτικά της Αθήνας, ένα μαχητικό αεροσκάφος Rafale δεν χρειάζεται περισσότερο από πέντε λεπτά για να σηκωθεί και να ξεκινήσει πέρα από το Αιγαίο προς τα σύνορα με την Τουρκία. Η Ελλάδα έχει μια μακρά αντιπαλότητα με τον πρώην αυτοκρατορικό γείτονά της για τα κυριαρχικά δικαιώματα στα νησιωτικά ύδατα που τους χωρίζουν. Παρά το γεγονός ότι είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, οι δυνάμεις τους έφτασαν κοντά σε σύγκρουση το 1996 και η ένταση κλιμακώθηκε ξανά μόλις πριν από πέντε χρόνια», αναφέρει χαρακτηριστικά το διεθνές πρακτορείο.
Καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να υπολογίσει πώς να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες ενόψει της απειλής της Ρωσίας, η Ελλάδα προσφέρει τώρα μερικά πολύτιμα μαθήματα για το τι χρειάζεται για να ζει κανείς με έναν αντίπαλο δίπλα του. Ενώ η χώρα των 10 εκατομμυρίων κατοίκων έχει διατηρήσει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις ανεξάρτητα από το κόστος, έχει πασχίσει να αναπτύξει μεγάλο μέρος της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, τονίζει το Bloomberg.
Η Ελλάδα υπερέβαινε σταθερά τον στόχο του ΝΑΤΟ για δαπάνες 2% του ΑΕΠ, ακόμη και στο αποκορύφωμα της κρίσης δημόσιου χρέους που «γονάτισε» την οικονομία. Το 2015, τη χρονιά που η Ελλάδα αγωνίστηκε με τους πιστωτές της για τα εξοντωτικά μέτρα λιτότητας που είχαν σχεδιαστεί για να διορθώσουν τα οικονομικά της, εξακολουθούσε να υπερβαίνει τις δαπάνες της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Σε αντίθεση με άλλα μέρη της Ευρώπης, ένας ισχυρός στρατός είναι βαθιά ριζωμένος στο μυαλό των Ελλήνων. Η χώρα συγκαταλέγεται στη μειοψηφία των εθνών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και οι δαπάνες για την εθνική ασφάλεια ήταν παραδοσιακά μια πολιτική που υποστηρίζεται από κυβερνήσεις όλων των μορφών.
«Η αμυντική δομή της Ελλάδας είναι δομημένη κυρίως γύρω από την αποτροπή της Τουρκίας», δηλώνει η Ινώ Αφεντούλη, εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων στην Αθήνα και πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Δεν υπάρχει άλλη προτεραιότητα».
Όπως πάντα, όλα έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και την ιστορία. Καθώς τα κράτη της Βαλτικής ήταν από τα πιο επιθετικά εναντίον της Ρωσίας από την αρχική εισβολή της στην Ουκρανία το 2014, η εξοικείωση έχει οδηγήσει σε επιφυλακτικότητα. Η Ελλάδα ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για τέσσερις αιώνες, οι βόρειες περιοχές της παρέμειναν υπό τουρκικό έλεγχο μέχρι λίγο πριν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τα γεγονότα στην Τουρκία παίζουν ευρέως στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Αυτή την εβδομάδα μεταδόθηκε η φυλάκιση του πολιτικού αντιπάλου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ακριβώς τη στιγμή που η Ελλάδα γιόρτασε την Ημέρα της Ανεξαρτησίας στις 25 Μαρτίου με τη συνηθισμένη στρατιωτική της παρέλαση που παρουσίαζε τεθωρακισμένα οχήματα, μαχητικά αεροσκάφη και τις ειδικές δυνάμεις της χώρας.
«Η θέση της Ελλάδας είναι πολύ ιδιαίτερη γεωπολιτικά, θέτοντας πολλές προκλήσεις ασφαλείας», επισημαίνει ο Σπύρος Μπλαβούκος, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ερευνητής στο think tank ΕΛΙΑΜΕΠ. H Γεωγραφία σημαίνει ότι η χώρα «βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία ετοιμότητας όσον αφορά τις αμυντικές της δαπάνες και τα προγράμματα στρατιωτικού εξοπλισμού της».
Ενώ το μεσογειακό έθνος έχει προχωρήσει πλήρως στην αγορά υλικού, σε αντίθεση με την Τουρκία, παράγει ελάχιστα από αυτό η ίδια. Ένα μεγάλο μέρος των δαπανών της χώρας έχει διατεθεί για στρατιωτικό προσωπικό και προμήθεια όπλων από το εξωτερικό, ενώ πολύ λίγα έχουν δαπανηθεί για έρευνα και ανάπτυξη.
Αυτή είναι μια χαμένη ευκαιρία, τονίζει η Αφεντούλη, μια ευκαιρία που η Ευρώπη πρέπει να αποφύγει να επαναλάβει καθώς οι χώρες ανταποκρίνονται στην αυξανόμενη αβεβαιότητα σχετικά με τον ρόλο των ΗΠΑ στην ασφάλεια της Ευρώπης υπό την κυβέρνηση Τραμπ.
«Εάν έχετε μια 10ετή αμυντική στρατηγική, θα πρέπει να οικοδομήσετε μια εθνική βιομηχανία με βάση αυτά που έχετε και αυτά που θα χρειαστείτε στο μέλλον», είπε. «Θα μπορούσατε να έχετε ένα οικοσύστημα που ενισχύει την ανάπτυξη των εγχώριων εταιρειών», πρόσθεσε. «Δεν μιλάμε για βαριά όπλα ή αεροπλάνα, αλλά ίσως για ανταλλακτικά ή αμυντικό λογισμικό».
Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη θα παρουσιάσει την επόμενη αμυντική στρατηγική της στις αρχές του επόμενου μήνα. Θα επικεντρωθεί στη μεγαλύτερη εμπλοκή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας και στο «αγκάλιασμα» των τοπικών startups, δήλωσε ο κυβερνητικός αξιωματούχος.
Σε όλη την Ευρώπη, οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν τώρα την πρόκληση να εξασφαλίσουν την έγκριση των ψηφοφόρων για υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, καθώς τα χρήματα μεταφέρονται από αλλού. Οι κοινωνικές δαπάνες θα μπορούσαν να μειωθούν, οι φόροι θα μπορούσαν να αυξηθούν.
Η ώθηση για την επέκταση των δυνατοτήτων ασφάλειας στο πλαίσιο του σχεδίου της ΕΕ για την Ευρώπη ReArm θα μπορούσε επίσης να δώσει ώθηση στην Ελλάδα, όπως σημειώνει το Bloomberg.
Η χώρα έχει δύο κύριες αμυντικές εταιρείες: την Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα, η οποία παράγει διάφορους τύπους πυρομαχικών και την Ελληνική Αεροδιαστημική Βιομηχανία, η οποία υποστηρίζει μαχητικά αεροσκάφη και κατασκευάζει εξαρτήματα για αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων των F-16.
Με έδρα την Τανάγρα δίπλα στην αεροπορική βάση, η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία βρίσκεται στη διαδικασία παραγωγής των δικών της μη επανδρωμένων αεροσκαφών καθώς και ενός συστήματος κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, μια πρώιμη έκδοση του οποίου αναπτύχθηκε σε ελληνικά πολεμικά πλοία που συμμετείχαν στην πρόσφατη ναυτική επιχείρηση της ΕΕ Aspides στην Ερυθρά Θάλασσα.
«Οι σύγχρονοι πόλεμοι έχουν αποδείξει ότι η ύπαρξη εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας αποτελεί προϋπόθεση για να έχουμε αξιόπιστες ένοπλες δυνάμεις σε βάθος χρόνου», δήλωσε ο Αλέξανδρος Διακόπουλος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας. «Πρέπει να είσαι σε θέση να κατασκευάζεις κάποια συστήματα αυτόνομα, ώστε να μπορείς να τα υποστηρίζεις χωρίς να χρειάζεται να τα παίρνεις από το εξωτερικό».
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Οι δαπάνες της Ελλάδας για το NATO από το 2008
Η Ελλάδα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1952 μαζί με την πολύ μεγαλύτερη γειτονική της Τουρκία, καθώς η συμμαχία επεδίωκε να ενισχύσει τη νοτιοανατολική πλευρά της Ευρώπης κατά τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Ενώ έφερε δύο παλιούς εχθρούς στο ίδιο στρατόπεδο, έφερε επίσης την Ελλάδα πιο κοντά στη Δύση. Η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΕΕ το 1981, πέντε χρόνια πριν από την Ισπανία.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, η Ελλάδα αγόρασε μαχητικά αεροσκάφη Rafale και φρεγάτες από τη Γαλλία και έχει επίσης παραγγείλει 40 F-35 από τις ΗΠΑ. Ήρθαν μαζί με υποστήριξη ασφαλείας από μεγαλύτερες χώρες.
Η Ελλάδα και η Γαλλία υπέγραψαν αμυντικό σύμφωνο το 2021. Οι ΗΠΑ, εν τω μεταξύ, διαθέτουν ναυτική βάση στη Κρήτη και χρησιμοποιούν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης για πολυεθνικές ασκήσεις και στρατιωτικές μετακινήσεις.
Οι αμυντικές δαπάνες είναι ένα πολιτικό εργαλείο, σύμφωνα με τον Μπλαβούκο. Εξασφαλίζουν «κάποιο είδος πολιτικής προστασίας ή κάποιου είδους ειδική σχέση με τρίτες χώρες, μεγάλες δυνάμεις που έχουν συγκεκριμένα συμφέροντα και ρόλους στην ευρύτερη γεωπολιτική περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου», είπε.
Πράγματι, η κλίμακα των δαπανών της Ελλάδας ως ποσοστό του ΑΕΠ συγκρίνεται μόνο με ΗΠΑ ή χώρες της ΕΕ που βρίσκονται κοντά στη Ρωσία, όπως η Πολωνία ή οι χώρες της Βαλτικής.
