Καταδικασμένο να πετύχει το Ταμείο Ανάκαμψης - Αλλιώς…

Ένα βασικό χαρακτηριστικό της στήλης -και του τίτλου της- είναι ότι γράφεται και στις δύο πρωτεύουσες. Κυρίως στην Αθήνα, συχνά από τις Βρυξέλλες. Η διαφορά είναι ότι στις Βρυξέλλες, από τις οποίες και γράφουμε, συνειδητοποιεί και διακρίνει κανείς ευκολότερα τα σημαντικά από τα λιγότερο σημαντικά, τα μεγάλα από τα μικρότερα. Και όπως έλεγε και ο Γιούνκερ -αν θυμόμαστε καλά- η δράση μας οφείλει να αποδεικνύεται big on big…

Το βασικότερο θέμα συζήτησης αρμοδίων και μη στις ευρωπαϊκές Αρχές είναι εύλογα η ανάγκη για δραστική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ. Ο Ντράγκι έχει καταγράψει πολλά και σημαντικά στην Έκθεσή του, ο Λέττα επίσης κάποια αξιοσημείωτα, ωστόσο όταν η συζήτηση φτάνει στο δια ταύτα… «ποιος μπορεί να βάλει περισσότερα χρήματα στο τραπέζι», το κλίμα γίνεται έως και εκρηκτικό. Ξεκινώντας από σήμερα, φτάνοντας στην αναμενόμενη σχετική πρόταση της (νέας) Επιτροπής για τον προϋπολογισμό της περιόδου 2028-2034 πιθανότατα μετά τις γερμανικές εκλογές του φθινοπώρου του 2025 και περνώντας από αρκετά ενδιάμεσα στάδια, η συζήτηση θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2027. Η ανάγκη βέβαια για νέες επενδύσεις ενδεχομένως να έρθει αρκετά νωρίτερα. Ίσως και άμεσα αν τα αποτελέσματα στις ΗΠΑ επαναφέρουν τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο και τις προστατευτικές του πολιτικές εναντίον της «συμμάχου Ευρώπης» άμεσα στο προσκήνιο. Και τότε το ερώτημα «πού θα βρεθούν περισσότερα χρήματα» μπορεί να αποκτήσει επιτακτική διάσταση και να χρήζει απάντησης από φειδωλούς (frugals) και μη εν μέσω διαχείρισης κρίσης. Συνηθισμένο σκηνικό για να λαμβάνει δύσκολες αποφάσεις η ΕΕ.

Πρακτικά: Αν υποθέσουμε ότι αναζητούμε νέους πόρους σήμερα, αυτοί μπορούν να προέλθουν από τρεις πηγές: Από τα κράτη- μέλη που συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό, από ίδιους πόρους και μέσω κοινού δανεισμού. Η πρώτη περίπτωση είναι και η δυσκολότερη. Η δεύτερη συζητείται αλλά παραμένει δύσκολη. Ο (στοχευμένος) κοινός δανεισμός υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να μπει ταχύτερα στο τραπέζι.

Για να έχει ωστόσο θετική έκβαση η συζήτηση, απαιτούνται δύο βασικές προϋποθέσεις. Να καταλήξουμε (οι 27) στον τρόπο αποπληρωμής του τρέχοντος κοινού δανεισμού (Ταμείου Ανάκαμψης) και επίσης οι υπέρμαχοι του κοινού δανεισμού να έχουν απορροφήσει επιτυχώς το μέρος των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ που τους αναλογεί. Το «επιτυχώς» έχει και ποσοτική διάσταση (τι ποσό απορροφήθηκε και πώς έφτασε στην αγορά) και ποιοτική (πόσο επιτυχείς αποδείχθηκαν οι ταχύτερες διαδικασίες εκταμίευσης σε σχέση με την ορθή εκτέλεση των έργων).

Η επιτυχία, συνεπώς, της εφαρμογής του πλαισίου του τρέχοντος Ταμείου Ανάκαμψης θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό αν η λογική του κοινού δανεισμού έχει σοβαρή προοπτική στο άμεσο μέλλον. Ακόμα και οι πλέον ένθερμοι υποστηρικτές του είναι ουσιαστικά αδύνατο να επιχειρηματολογήσουν αποτελεσματικά και κυρίως αξιόπιστα και δυναμικά απέναντι στην αντίθετη άποψη, αν το επιχείρημα της άλλης πλευράς είναι «εδώ δεν μπορέσατε να αξιοποιήσετε τα 750 δισ. που συμφωνήσαμε να δανειστούμε»…

Δικαιολογημένα θα ρωτήσει κανείς: Αρκεί η επιτυχής ολοκλήρωση του τρέχοντος κοινού δανεισμού για να πεισθεί κάποιος που για δικούς του εθνικούς λόγους δε θέλει να αναλάβει τέτοιο ρίσκο; Όχι. Η συνθήκη είναι αναγκαία, όχι και ικανή. Πρέπει σε κάθε περίπτωση να βρεθεί και κοινό όφελος. Είτε εν μέσω κρίσης (πιθανότατα) ή χωρίς αυτή (προτιμότερα). Αυτό όμως είναι θέμα… του επόμενου άρθρου μας.