H τηλεργασία μπορεί να μας «συστήθηκε» τον Μάρτιο του 2020 με την έλευση του πρώτου κύματος της πανδημίας στην Ελλάδα, όμως στο εξωτερικό ήταν ήδη εδώ και χρόνια μια διαδεδομένη μέθοδος απασχόλησης, εκτός του φυσικού χώρου εργασίας.
Και παρότι εργαζόμενοι και εργοδότες είναι ακόμα αβέβαιοι και αισθάνονται ανασφαλείς απέναντι στην εξ' αποστάσεως εργασία, φαίνεται ξεκάθαρα πλέον σε διεθνείς μελέτες ότι η πανδημία άλλαξε τις εργασιακές συνήθειες ανεπιστρεπτί.
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, στην Ελλάδα το 34,1% των τηλεργαζόμενων είναι απολύτως υπέρ της εξ αποστάσεως εργασίας και μόνο το 22,3% απολύτως εναντίον. Οι υπόλοιποι είναι είτε αδιάφοροι ,είτε μερικώς υπέρ. Αυτό δείχνει ότι η τηλεργασία ήρθε για να μείνει στη χώρα μας.
Ήδη στον πρόσφατο εργασιακό νόμο ορίστηκε το νέο καθεστώς που διέπει τους τηλεργαζόμενους, με υποχρεώσεις και δικαιώματα που πριν δεν προβλέπονταν. Το κόστος της υλικοτεχνικής υποδομής που επωμίζεται ο εργοδότης, η απαγόρευση της χρήσης web κάμερας και το δικαίωμα αποσύνδεσης μετά το πέρας του συμβατικού ωραρίου είναι μερικά μόνο από τα νέα δεδομένα που καθορίζουν τις σχέσεις εργαζόμενου - εργοδότη.
Ωστόσο, όσο η πανδημία βρίσκεται σε ύφεση και ο αριθμός των κρουσμάτων υποχωρεί, πολλοί εργαζόμενοι επιστρέφουν στα... γραφεία τους, ειδικά αν είναι εμβολιασμένοι.
Ήδη στο Δημόσιο τομέα, ανακοινώθηκε πως το καθεστώς της τηλεργασίας αλλάζει από 1ης Ιουλίου 2021 και έρχονται αλλαγές στον τρόπο εξυπηρέτησης του κοινού.
Πιο συγκεκριμένα:
- Οι εμβολιασμένοι και μη εμβολιασμένοι υπάλληλοι του Δημοσίου που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου (Β κατηγορία), δύνανται να επανέλθουν στην εργασία τους με αυτοπρόσωπη παρουσία.
- Οι εμβολιασμένοι και μη εμβολιασμένοι υπάλληλοι του Δημοσίου που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου (Α κατηγορία) δύναται επίσης να επανέλθουν στην εργασίας τους με αυτοπρόσωπη παρουσία, αλλά σε θέσεις που δεν έχουν επαφή με κοινό.
- Ειδικά για το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, θα κρίνεται από τη Διοίκηση κάθε υγειονομικού σχηματισμού η αξιοποίησή τους στις κατάλληλες θέσεις αναλόγως της κατηγορίας κινδύνου που ανήκουν.
Η επίκληση του ατομικού κινδύνου και η τηλετοιμότητα
Στον ιδιωτικό τομέα τα πράγματα είναι λίγο πιο πολύπλοκα. Ακόμη και αν έχει ζητηθεί η επιστροφή των υπαλλήλων στους φυσικούς χώρους εργασίας, ο εργαζόμενος μπορεί να αιτηθεί εφαρμογή τηλεργασίας εάν υπάρχει τεκμηριωμένος, ατομικός κίνδυνος για την υγεία του, ο οποίος μπορεί να αποφευχθεί με την απομάκρυνσή του από τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης και για όσο διαρκεί αυτός.
Σε περίπτωση μη συνεργασίας του εργοδότη, ο μισθωτός μπορεί να προσφύγει στην Επιθεώρηση Εργασίας κατά τις διατάξεις για τις εργατικές διαφορές.
«Οι παθήσεις και οι ασθένειες του μισθωτού που μπορούν να θεμελιώσουν δικαίωμά του για την παραπάνω αίτηση, πρόκειται να οριστούν ειδικώς με Κοινή
Υπουργική Απόφαση των Υπ. Εργασίας και Υγείας. Με την ίδια απόφαση θα καθοριστούν και οι λοιπές λεπτομέρειες, όπως τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την τεκμηρίωση του κινδύνου, οι αρμόδιοι φορείς και γενικά η νόμιμη διαδικασία», τονίζει στο insider.gr ο ειδικός εργατολόγος Γιάννης Καρούζος.
Συνεπώς, φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι έως την έκδοση της σχετικής Κ.Υ.Α. δεν μπορεί να εφαρμοστεί το δικαίωμα αυτό του εργαζόμενου.
«Ωστόσο, καθώς η χώρα διανύει ακόμα την υγειονομική κρίση Covid-19, πολλά έκτακτα νομοθετήματα βρίσκονται ακόμα σε ισχύ. Σε ισχύ, λοιπόν, βρίσκεται και η K.Υ.Α. υπ’ αριθμόν 370/2020 (ΦΕΚ Β’ 4011/2020) , η οποία καθορίζει ποιοι θεωρούνται ευπαθείς ομάδες για τους σκοπούς της ειδικής προστασίας των έκτακτων νομοθετημάτων της Π.Ν.Π. της 22.08.2020 (Φ.Ε.Κ. Α' 161)., αλλά και της κατοπινής Κ.Υ.Α. 30.09.2020 (ΦΕΚ Β΄ 4262) .
Αμφότερα τα νομοθετήματα αυτά εξασφάλιζαν το ίδιο δικαίωμα της μονομερούς εκ μέρους του εργαζόμενου «επιβολής» του συστήματος της τηλεργασίας, για λόγους προστασίας της υγείας. Διαφορετική ερμηνεία αφήνει αδικαιολόγητα έκθετες τις ευπαθείς ομάδες εργαζόμενων στην υγειονομική απειλή.» επισημαίνει ο κ. Καρούζος.
Σε τηλεργασία μπορεί να «υποχρεωθούν» από τον προσεχή χειμώνα οι εργαζόμενοι που δεν έχουν εμβολιαστεί πλήρως, ή και καθόλου, προκειμένου να μην προσέρχονται στους εργασιακούς χώρους που εργάζονται άτομα που έχουν κάνει το εμβόλιο και θεωρούνται πιο προστατευμένα.
Υποχρεώσεις του εργοδότη - Δικαιώματα του εργαζόμενου
Αναφορικά με τις δαπάνες για την τηλεργασία, αυτές καλύπτονται κατά κανόνα από τον εργοδότη, εκτός αν συμφωνηθεί να παράσχει ο εργαζόμενος τον δικό
του τεχνολογικό εξοπλισμό. Μάλιστα, αν η τηλεργασία παρέχεται κατ’ οίκον, όπως είναι το συνηθέστερο, ο εργοδότης καταβάλλει και ένα αντίτιμο για τη χρήση της οικίας του μισθωτού. Στον εργασιακό νόμο ορίζεται ρητώς, ότι τα χρηματικά ποσά αυτά δεν αποτελούν μέρος των αποδοχών του εργαζόμενου.
Σημαντική είναι και η υποχρέωση του εργοδότη να γνωστοποιεί εντός 8 ημερών από την έναρξη της τηλεργασίας, τους ειδικούς όρους αυτής, όπως ιδίως το δικαίωμα αποσύνδεσης, τυχόν συμφωνία για τηλετοιμότητα, τους ισχύοντες όρους υγιεινής και ασφάλειας, καθώς και τους όρους προστασίας των προσωπικών δεδομένων του μισθωτού.
«Το δικαίωμα αποσύνδεσης συνίσταται στο ότι ο εργαζόμενος δικαιούται, μετά το πέρας του ωραρίου του, αλλά και κατά τις νόμιμες άδειές του, να απέχει πλήρως από οποιαδήποτε δραστηριότητα σχετίζεται με την εργασία του και ιδίως να μην απαντά σε τυχόν e-mail ή άλλη επικοινωνία του εργοδότη.
Βέβαια, το ωράριο του κάθε εργαζόμενου μπορεί να ποικίλλει με βάση την ατομική του σύμβασή -η οποία μπορεί να ενέχει και συμφωνία τηλετοιμότητας-, όμως σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρχει αποχή από κάθε εργασιακή δραστηριότητα για 11 συνεχόμενες ώρες, όπως επιτάσσει το άρθρο 3 της Οδηγίας 2003/88 (Ε.Ε.)» σύμφωνα με τον κ. Καρούζο.
Παράλληλα ο εργαζόμενος προστατεύεται από τυχόν αδιάκριτες ή παραβιαστικές μεθόδους ελέγχου της απόδοσης του. Έτσι, ο εργοδοτικός έλεγχος απαγορεύεται να γίνεται με χρήση βιντεοκάμερας, ως κατεξοχήν παραβιαστικό της ιδιωτικότητας μέσο ελέγχου.
