Η επιθυμία για την ύπαρξη ενός ευρωπαϊκού φόρου στις GAFA είναι δεδομένη. Δεν ισχύει, όμως το ίδιο και για την επιβολή του.
Οι πρόσφατες αποκαλύψεις των Paradise Papers για εταιρείες όπως η Apple και πώς διοχέτευε τα χρήματά της σε φορολογικούς παραδείσους και εκτός Ιρλανδίας, έκανε ακόμη πιο ισχυρό το επιχείρημα της Ε.Ε. για την εφαρμογή ενός καθεστώτος «δίκαιης φορολόγησης» στους κολοσσούς του Διαδικτύου, είτε πρόκειται για τεχνολογικές επιχειρήσεις από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπως οι GAFA (Google, Amazon, Facebook, Apple), είτε για εταιρείες από την Ασία, όπως η Alibaba.
Με αυτόν τον τρόπο η Ε.Ε. θέλει να εξασφαλίσει ότι οι ψηφιακές εταιρίες που δεν έχουν φυσική παρουσία στην ήπειρο, θα πληρώνουν φορολογία ισότιμα με όσες έχουν, παρά τις αντιγνωμίες που προκαλεί η αντιστροφή του επιχειρήματος.
Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση της Ευρωπαίας Επιτρόπου για τον Ανταγωνισμό, Margrethe Vestager, στο Web Summit της Λισαβόνας, όπου και ανέφερε: «οι εταιρείες πρέπει να τοποθετήσουν τη δικαιοσύνη στον πυρήνα τους, για να εξασφαλίσουμε ότι η κοινωνία υπηρετείται από την τεχνολογία και όχι το αντίστροφο. Είναι σημαντικό να σέβονται τους κανόνες του παιχνιδιού».
Εντούτοις, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, η σύνθεση της τελικής λύσης κάθε άλλο παρά εύκολη αποδεικνύεται και δύσκολα η Ε.Ε. θα μπορέσει να τηρήσει το καθοριστικό χρονοδιάγραμμα που η ίδια έχει ορίσει. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν δύο προσεγγίσεις στο τραπέζι των συζητήσεων και με βάση τις οποίες αναζητείται λύση: η πρόταση της Γαλλίας και οι συμπληρωματικές της Κομισιόν.
Η γαλλική πρόταση προβλέπει επιβολή φόρου επί του τζίρου και όχι επί των κερδών, λύση η οποία είναι ευκολότερα υλοποιήσιμη. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, την πρόταση υποστηρίζουν Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, καθώς επίσης και οι Ελλάδα, Αυστρία, Σλοβενία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Πορτογαλία, όπως προέκυψε από το τελευταίο Ecofin, όπου είχε τεθεί το ζήτημα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προσθέσει δύο ακόμη εκδοχές με τις οποίες μπορεί να επιβληθεί αυτός ο φόρος και να προχωρήσει η εφαρμογή του σχετικά γρήγορα. Μία εκ των προτάσεων είναι η είσπραξη ποσοστού από τις online διαφημίσεις και η άλλη η προσθήκη φόρου τη στιγμή της πληρωμής των διαδικτυακών εταιρειών.
Οι Βρυξέλλες θα προτιμούσαν η συμφωνία αυτή να λαμβανόταν με τις «ευλογίες» του OECD και την αποδοχή των ΗΠΑ και Ιαπωνίας. Σύμφωνα, όμως με τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής, Valdis Dombrovskis, «η Ευρώπη πρέπει να ετοιμαστεί για το ενδεχόμενο να δράσει χωρίς να υπάρχει επαρκής παγκόσμια πρόοδος». Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να υπάρξει μία πρώτη συμφωνία των κρατών-μελών μέχρι τον Δεκέμβριο.
Στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, στις 19 Οκτωβρίου, υιοθετήθηκε ένα κείμενο, το οποίο ενσωματώνει τις αντίπαλες προσεγγίσεις, δίχως, όμως να χαρτογραφεί το τι μέλλει γενέσθαι. Η ουσία της συζήτησης έχει μεταβληθεί αρκετά, σε σχέση με τις θέσεις που ήταν κυρίαρχες τον Σεπτέμβριο, στο Ταλίν.
Σύμφωνα με τα όσα είπε ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, Leo Varadkar, αυτός ο νέος φόρος του Διαδικτύου θα πρέπει να ισχύσει σε διεθνές επίπεδο και όχι μόνο στην Ευρώπη. Υπάρχουν δύο κυρίαρχες τάσεις στους κόλπους της Ε.Ε.: η μία προτείνει η ρύθμιση αυτή να γίνει μέσα από τον OECD (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), ενώ η άλλη, που προωθεί η Γαλλία, θέλει την Ε.Ε. να προχωρά μόνη της στη σχετική νομοθετική ρύθμιση. «Υπάρχουν 19 κράτη μέλη που ενδιαφέρονται για τη φορολόγηση των ψηφιακών εταιρειών. Το να βρεθεί το κατάλληλο πλαίσιο για τη δημοσιονομική ρύθμιση της ψηφιακής οικονομίας θα είναι ένα τεράστιο πολιτικό επίτευγμα», ανέφερε πηγή από τη γαλλική προεδρία στον ιστότοπο euractiv.
Οι φωνές που είναι αντίθετες σε μία τέτοια προοπτική δεν έχουν να κάνουν με τον τρόπο, αλλά ευθύς εξαρχής με την εφαρμογή του φόρου. Το γεγονός ότι η Ευρώπη ενδέχεται να προχωρήσει μονομερώς σε αυτήν την απόφαση, πιθανώς να προκαλέσει εκτεταμένες αντιδράσεις από την πλευρά των ΗΠΑ. Επίσης, εξετάζεται η πιθανότητα της διπλής φορολόγησης των ευρωπαϊκών ψηφιακών εταιρειών, αλλά και ο κίνδυνος ανάσχεσης ανάπτυξης νεοφυών επιχειρήσεων σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Εντούτοις, αυτή η προσπάθεια μπορεί να θέσει σε κίνδυνο μια άλλη μεγάλη μεταρρύθμιση που προωθεί η Ε.Ε., εδώ και ένα χρόνο: την εναρμόνιση της εταιρικής φορολογικής βάσης στα κράτη μέλη. Αυτή η προσπάθεια (CCCTB – Common Consolidated Corporate Tax Base) δεν είχε ποτέ την πλήρη στήριξη όλων των χωρών και παρά τις σκληρές διαπραγματεύσεις το 2001, το 2007 και το 2011, δεν μπόρεσε να δημιουργηθεί. Τα μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα (Paradise Papers, LuxLeaks, Panama Papers) έκαναν, όμως, το ζήτημα πιο επιτακτικό από ποτέ και έδωσαν την απαραίτητη δυναμική που χρειαζόταν για να κινηθούν οι ευρωπαϊκές διαδικασίες που είχαν κυριολεκτικά βαλτώσει.
Σύμφωνα με σχετική μελέτη της Κομισιόν, η Ε.Ε. έχει απωλέσει δυνητικά φορολογικά έσοδα 5.400.000.000 δολάρια μόνο από Facebook και Google μεταξύ 2013 και 2015.
