Με τον τουρισμό να έχει πληγεί ανεπανόρθωτα από όταν ξεκίνησε η επέλαση του ιού και τα ταξίδια να αποτελούν πλέον συνθήκη για ιδιάζουσες περιπτώσεις, διεθνείς κι εγχώριοι φορείς έχουν ριχτεί στη μάχη εξεύρεσης λύσεων. Λύσεων που θα μπορούσαν να αναθερμάνουν έναν κλάδο που εισφέρει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης το 10% του ενωσιακού ΑΕΠ και απασχολεί άμεσα και έμμεσα 23 εκατ. Ευρωπαίους.
Μια εξ αυτών αποτελεί και το πιστοποιητικό ή αλλιώς διαβατήριο εμβολιασμού. Ένα ψηφιακό έγγραφο δηλαδή που σύμφωνα με πολλούς, μεταξύ αυτών και τον πρωθυπουργό της χώρας μας, θα επέτρεπε στις κυβερνήσεις να ανοίξουν τα σύνορά τους χωρίς τον φόβο της εκτόξευσης των κρουσμάτων και της λαϊκής κατακραυγής που θα τον ακολουθήσει μετά από μήνες εγχώριου εγκλεισμού.
Στον αντίποδα βέβαια υπάρχουν κι οι επικριτές, που υποστηρίζουν ότι το πιστοποιητικό εμβολιασμού θέτει σε κίνδυνο θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων αφού χωρίζει τους πολίτες σε κατηγορίες ανάλογα με την κατάσταση της υγείας του και εμποδίζει την πρόσβαση σε υπηρεσίες.
Ενιαία θέση προς το παρόν δεν υπάρχει, ούτε καν στη Ελλάδα. Αυτός είναι κι ένας, από τους λόγους που ο υπουργός Τουρισμού, κ. Χάρης Θεοχάρης, μετά την πρόταση Μητσοτάκη, έσπευσε να διευκρινίσει ότι «σε καμία των περιπτώσεων δεν θα γίνει το πιστοποιητικό εμβολιασμού προϋπόθεση για να ταξιδέψει κάποιος στη χώρα». Συμπλήρωσε μάλιστα ότι η πρόταση του πρωθυπουργού είχε ως στόχο να ταρακουνήσει τα «ευρωπαϊκά νερά», προκειμένου η Ένωση να συντονιστεί στο συγκεκριμένο ζήτημα. Κάτι που φαίνεται να επετεύχθη ως ένα βαθμό, δεδομένου ότι το ζήτημα θα συζητηθεί στην επικείμενη ειδική Σύνοδο Κορυφής για τον κορονοϊό.
Διχογνωμία στην ΕΕ
Από πλευράς της χώρας μας, ο πρωθυπουργός στην επιστολή του προς την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπογράμμιζε την ανάγκη για αποφάσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Σημείωνε δε, πως το πιστοποιητικό θα έδινε ώθηση στην αποκατάσταση της κινητικότητας, η οποία είναι καθοριστική για την επιστροφή της οικονομίας σε προ πανδημίας επίπεδα. Μαζί του συνασπίστηκαν και φορείς του εγχώριου τουριστικού κλάδου όπως ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, κ. Γιάννης Ρέτσος ο οποίος έσπευσε να χαρακτηρίσει την πρόταση «κίνηση προς την σωστή κατεύθυνση». «Η ελεύθερη μετακίνηση, όπως πολύ πρόσφατα ξαναέγραψα, δεν μπορεί να αποκατασταθεί με μονομερείς ενέργειες και μέτρα όπως η καραντίνα, αλλά με κοινές αποφάσεις βασισμένες σε εμβόλια και τεστ» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη όμως είχαν οι ομόλογοί του στη Γερμανία. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Deutsche Welle, ο πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Συνδέσμου της Γερμανικής Τουριστικής Οικονομίας BTW, Μίχαελ Φρέντσελ ανέφερε ότι «το να αναχθούν τα ταξίδια σε προνόμια για τους εμβολιασμένους είναι «ο λάθος πολιτικός δρόμος, ειδικά όσο δεν υπάρχουν διαθέσιμα εμβόλια για όλους».
Την ιδέα φαίνεται να απορρίπτει και η Γαλλία, όπου ο σκεπτικισμός έναντι του εμβολίου καταγράφεται έντονος.
Στην αντιπέρα όχθη βρίσκεται η Πολωνία, η οποία έχει υιοθετήσει την ιδέα ήδη από τον Δεκέμβριο, δημιουργώντας ένα τέτοιο πιστοποιητικό. Όπως έχει διευκρινιστεί το πιστοποιητικό, το οποίο φέρει την ονομασία «διαβατήριο εμβολιασμού», θα λαμβάνουν όσοι έχουν κάνει και τις δύο δόσεις του εμβολίου. Σύμφωνα δε με το πολωνικό υπουργείο Υγείας, θα έχει την μορφή κωδικού QR για να μπορεί εύκολα να το «κατεβάζει» κάποιος από τον ηλεκτρονικό λογαριασμό υγείας τους. Βέβαια το εν λόγω πιστοποιητικό είναι προς το παρόν για εσωτερική κατανάλωση – δηλαδή όσοι έχουν εμβολιασθεί θα μπορούν να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες υγείας χωρίς να κάνουν τεστ, δεν χρειάζεται να μπαίνουν σε καραντίνα εάν έρθουν σε επαφή με κρούσμα Covid-19, ενώ δεν θα υπόκεινται και στους κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Την ίδια ώρα η Ρουμανία εμφανίζεται ανοιχτή, αλλά ξεκαθαρίζει ότι δεν θα αποδεχθεί να συνδεθεί με την δυνατότητα των πολιτών να ταξιδεύουν.
Διχογνωμία φαίνεται να υπάρχει ακόμα και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εκπρόσωπος του οποίου ανέφερε τον Δεκέμβριο ότι ο οργανισμός εξετάζει με πολύ προσοχή τη χρήση της τεχνολογίας ως απάντηση στον κορονοϊό. «Ένας τρόπος θα ήταν να συνεργαστούμε με τα κράτη μέλη για ένα ηλεκτρονικό πιστοποιητικό εμβολιασμού». Μια ημέρα αργότερα όμως, η Catherine Smallwood του ΠΟΥ σημείωνε από την Κοπεγχάγη ότι ο Οργανισμός «δεν συνιστά τα πιστοποιητικά εμβολιασμού ως μέσο αποφυγής μετάδοσης του ιού εκτός συνόρων. Θα πρέπει οι χώρες να εξετάζουν τα επιδημιολογικά δεδομένα και να αναπροσαρμόζουν τις ταξιδιωτικές οδηγίες τους». Να σημειωθεί ωστόσο ότι ο Οργανισμός ήδη από τον Οκτώβριο του 2020 σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Εσθονίας αναπτύσσει ένα ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού – μια μικρή κίτρινη κάρτα – η οποία όπως λέει, έχει στόχο να ενδυναμώσει την πρωτοβουλία Covax, που προωθεί την γρήγορη εφαρμογή των εμβολίων και την ίση πρόσβαση στα εμβόλια.
Αν δεν υπάρξει κοινή οδηγία, θέση θα κληθούν να πάρουν και οι επιχειρήσεις, όπως μαρτυρά η στάση της αεροπορικής εταιρείας Quantas για παράδειγμα. Η Quantas έχει δηλώσει ότι μέσα στο 2021 θα ζητά από τους επιβάτες απόδειξη εμβολιασμού κατά του Covid-19.
Την ίδια στιγμή βέβαια η πρακτική βρίσκει αντίθετη και μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, αφού αρκετοί είναι εκείνοι που είτε αρνούνται να εμβολιαστούν ή θεωρούν ότι δεν θα προλάβουν να εμβολιαστούν. Να θυμίσουμε ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένας στους πέντε δηλώνει ότι είναι απίθανο να κάνει το εμβόλιο για μια ποικιλία διαφορετικών λόγων, σύμφωνα με την έρευνα YouGov που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο.
Οι κολοσσοί της τεχνολογίας στη μάχη για τα πιστοποιητικά εμβολιασμού
Παρά τις όποιες διαφωνίες, προσπάθειες για την δημιουργία τέτοιου τύπου ψηφιακών πιστοποιητικών ή διαβατηρίων εμβολιασμού γίνονται ήδη, τόσο από τουριστικούς φορείς όσο κι από τεχνολογικούς κολοσσούς.
Δραστήρια απέναντι στη δημιουργία και χρήση ενός τέτοιου πιστοποιητικού εμφανίζεται η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ), σύμφωνα με την οποία το «ψηφιακό πάσο υγείας», που ήδη αναπτύσσει, θα αποτελέσει το πολυπόθητο «κλειδί» για το άνοιγμα των συνόρων. Το ψηφιακό διαβατήριο με την σφραγίδα της ΙΑΤΑ, αναμένεται να λανσαριστεί μέχρι το τέλος του α’ τριμήνου του 2021, με την πιλοτική δοκιμή να έχει ήδη πραγματοποιηθεί. Το εν λόγω «Travel Pass» αποτελεί μια ψηφιακή λύση για την επικύρωση όλων των κανονισμών και για τον έλεγχο ταυτότητας των επιβατών. Με αυτό οι πολίτες αποκτούν ένα κρυπτογραφημένο ψηφιακό αντίγραφο της βεβαίωσης εμβολιασμού, το οποίο θα αποθηκεύουν σε κάποιο ψηφιακό τους πορτοφόλι και θα μπορούν να μοιράζονται τα δεδομένα τους, όταν χρειάζεται.
Την επόμενη μέρα των εμβολιασμών όμως δεν θέλει να προλάβει μόνο η ΙΑΤΑ. Κοινοπραξίες τεχνολογικών κολοσσών και τεχνολογικές ομάδες έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν εφαρμογές smartphone ή συστήματα για χρήστες που θέλουν να ανεβάζουν λεπτομέρειες εμβολιασμών Covid-19, δημιουργώντας ψηφιακά διαπιστευτήρια για την όποια μετακίνησή τους . Όπως εικάζουν, κυβερνήσεις, αεροπορικές και άλλες εταιρείες σύντομα θα αρχίσουν να ζητούν βεβαιώσεις εμβολιασμού από τους πολίτες.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η κοινοπραξία με την ονομασία «Πρωτοβουλία Εμβολιασμού» η οποία αποτελείται μεταξύ άλλων από τις Microsoft, Salesforce και Oracle, καθώς και τη μη κερδοσκοπική κλινική Mayo Clinic των ΗΠΑ. Οι προσπάθειες της συγκεκριμένης ομάδας επικεντρώνονται στην ανάπτυξη μιας τεχνολογίας που θα επιτρέπει στους πολίτες να αποκτήσουν ένα κρυπτογραφημένο ψηφιακό αντίγραφο της βεβαίωσης εμβολιασμού και η οποία και εδώ θα μπορεί να αποθηκευτεί σε ένα ψηφιακό πορτοφόλι της επιλογής τους, όπως το Apple Wallet ή το Google Pay. Από την άλλη όσοι δεν διαθέτουν smartphone θα μπορούν να κυκλοφορούν με τυπωμένο χαρτί το οποίο θα εμπεριέχει έναν κωδικό QR ο οποίος θα επαληθεύει ότι ο πολίτης έχει εμβολιαστεί. «Η τεχνολογία οφείλει να βοηθήσει τους πολίτες να κόσμο να επιστρέψει σε αυτό που μέχρι χθες όριζαν ως κανονικότητα – στα ταξίδια, στο γραφείο στο σχολείο - διαφυλάσσοντας ωστόσο και το απόρρητο των δεδομένων τους» αναφέρουν για το όλο εγχείρημα.
Ενεργή είναι και η MKO The Commons Project, με έδρα τη Γενεύη, η οποία αναπτύσσει την εφαρμογή CommonPass σε συνεργασία με υγειονομικούς φορείς και φορείς του τουρισμού. Η συγκεκριμένη εφαρμογή επιτρέπει στους χρήστες να ανεβάζουν ιατρικά δεδομένα, όπως το αποτέλεσμα του τεστ Covid-19 ή το αποδεικτικό εμβολιασμού του νοσοκομείου, δημιουργώντας ένα μοναδικό πιστοποιητικό υγείας με τη μορφή κωδικού QR που μπορούν να υποδεικνύουν σε διάφορες αρχές χωρίς να αποκαλύπτονται οι προσωπικές τους πληροφορίες. Παράλληλα παρέχει και πληροφόρηση για τα μέτρα που ισχύουν σε κάθε προορισμό προς διευκόλυνση των ταξιδιωτών.
Ένας ακόμα τεχνολογικός κολοσσός που έχει ήδη ενεργοποιηθεί είναι και η IBM η οποία αναπτύσσει την δική της εφαρμογή, ονόματι Digital Health Pass. Αυτή επιτρέπει στις εταιρείες και στους χώρους υποδοχής να τσεκάρουν το υγειονομικό προφίλ των επισκεπτών καθώς και το αν έχουν κάνει το εμβόλιο. Και η λίστα πιθανότατα δεν θα σταματήσει εδώ.
Το σίγουρο είναι πως το περιβάλλον παραμένει πολύπλοκο για τις αρχές, τους ταξιδιώτες και τις αεροπορικές εταιρείες εξαιτίας των κατακερματισμένων και ποικίλων απαιτήσεων για είσοδο και έξοδο σε μια χώρα, αλλά και του εύρους διαφορετικών τεστ COVID-19 που απαιτούνται σε κάθε προορισμό. Την ίδια στιγμή οι τουριστικοί πράκτορες σε όλο τον κόσμο οφείλουν να ακολουθούν εκτενείς οδηγίες αλλά και να μπορούν να αντιληφθούν την αυθεντικότητα πολλαπλών εντύπων, γεγονός που θα μπορούσε να καταστήσει αναποτελεσματικούς τους ελέγχους. Στην ίδια θέση βρίσκονται και οι συνοριοφύλακες και οι αεροπορικές εταιρείες. Όλα τα παραπάνω επιβάλλουν σίγουρα, την υιοθέτηση μιας ενιαίας στάσης, αν όχι ενός διαβατηρίου εμβολιασμού, η οποία μέχρι σήμερα σε επίπεδο ΕΕ δεν έχει επιτευχθεί.
Κι αν για πολλούς το κλείσιμο των συνόρων κατά την επέλαση του ιού εγείρει ερωτήματα για το μέλλον της παγκοσμιοποίησης, το άνοιγμά τους θα αποδείξει αν το πρόβλημα από την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας μετακυλίεται στην αδυναμία παγκοσμιοποίησης της πολιτικής, υπό την έννοια της απαιτούμενης συνεργασίας.
