Σχεδόν 76.000 παιδιά στην Ευρώπη πεθαίνουν πριν από τα πέμπτα τους γενέθλια κάθε χρόνο, ενώ τα μη μεταδοτικά νοσήματα προκαλούν τον θάνατο σε 1 στους 6 ανθρώπους πριν από την ηλικία των 70 ετών.
Παρά την πρόοδο σε ορισμένους τομείς, ο ευρωπαϊκός άξονας του ΠΟΥ – που θεωρείται εδώ και καιρό ότι διαθέτει μερικά από τα ισχυρότερα συστήματα υγείας στον κόσμο – παρουσιάζει στασιμότητα ή ακόμα και οπισθοδρόμηση σε διάφορους δείκτες, από την υγεία των παιδιών και των εφήβων έως τις χρόνιες ασθένειες. Αυτό αναδεικνύεται στην τελευταία Έκθεση Υγείας της Ευρώπης του ΠΟΥ, η οποία βασίζεται στα πιο πρόσφατα διαθέσιμα δεδομένα από τα 53 κράτη μέλη σε όλη την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. Σημειώνεται ότι ορισμένες χώρες που δεν είναι ευρωπαϊκές, έχουν επιλεγεί να ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ για ιστορικούς, πολιτικούς και υγειονομικούς λόγους. Σε αυτές περιλαμβάνονται η Ουκρανία, το Καζακστάν, το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν κ.ά.
Δημοσιευόμενη κάθε τρία χρόνια και βασιζόμενη σε δεδομένα χωρών, η εμβληματική Έκθεση Υγείας της Ευρώπης παρέχει την πιο ολοκληρωμένη εικόνα της υγείας στην Περιφέρεια. Δίνει στις κυβερνήσεις και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σαφή καθοδήγηση για το μέλλον, σε μια περίοδο που μεγα-τάσεις – όπως η επικίνδυνη παραπληροφόρηση, η κρίση του υγειονομικού προσωπικού, η ταχεία γήρανση του πληθυσμού και η κλιματική αλλαγή – επηρεάζουν την υγεία όσο ποτέ άλλοτε.
Βρεφική θνησιμότητα και υγεία των παιδιών
Ενώ η Ευρωπαϊκή Περιφέρεια έχει γενικά από τα χαμηλότερα ποσοστά αποτρέψιμων παιδικών θανάτων παγκοσμίως, η διαφορά μεταξύ των χωρών με τις καλύτερες και τις χειρότερες επιδόσεις είναι τεράστια, κυμαινόμενη από 1,5 θανάτους ανά 1000 γεννήσεις έως 40,4. Η μείωση αυτού του χάσματος παραμένει πρόκληση.
Αναλύοντας τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα δεδομένα για τη θνησιμότητα κάτω των 5 ετών σε όλα τα 53 κράτη μέλη, προκύπτει ότι 75.647 παιδιά πέθαναν πριν από τα πέμπτα τους γενέθλια το 2022. Οι πέντε κύριες αιτίες θανάτου σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα είναι: επιπλοκές πρόωρου τοκετού, ασφυξία κατά τη γέννηση, συγγενείς ανωμαλίες της καρδιάς, λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού και νεογνική σήψη.
Πρόσθετες ανησυχίες για την υγεία των παιδιών και των εφήβων:
• 1 στους 5 εφήβους στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια αντιμετωπίζει μια ψυχική διαταραχή.
• Η αυτοκτονία είναι η κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των ατόμων 15–29 ετών.
• Τα κορίτσια αναφέρουν σταθερά χαμηλότερα επίπεδα ψυχικής ευημερίας σε σύγκριση με τα αγόρια.
• Το 15% των εφήβων αναφέρουν ότι έχουν βιώσει πρόσφατα διαδικτυακό εκφοβισμό.
• 1 στους 10 εφήβους ηλικίας 13–15 ετών χρησιμοποιεί κάποιο προϊόν καπνού, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών τσιγάρων.
• Σχεδόν 1 στα 3 παιδιά σχολικής ηλικίας είναι υπέρβαρο, ενώ 1 στα 8 ζει με παχυσαρκία.
Θάνατοι από μη μεταδοτικές ασθένειες
Ο ευρωπαϊκός άξονας έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην καταπολέμηση των μη μεταδοτικών ασθενειών (ΜΜΑ) – που αποτελούν τη μεγαλύτερη αιτία θανάτου στην Περιφέρεια. Ωστόσο, 1 στους 6 ανθρώπους εξακολουθεί να πεθαίνει πριν από την ηλικία των 70 ετών από καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο, διαβήτη ή χρόνιες αναπνευστικές νόσους.
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις ευθύνονται για το 33,5% των πρόωρων θανάτων από ΜΜΑ στην Περιφέρεια, με τον κίνδυνο να είναι σχεδόν 5 φορές υψηλότερος στην Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία από ό,τι στη Δυτική Ευρώπη. Ο καρκίνος προκαλεί το 32,8% των πρόωρων θανάτων στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια συνολικά.
Αναζωπύρωση μεταδοτικών ασθενειών
Τα ανεπαρκή ποσοστά εμβολιασμού τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με την αυξημένη αντίθεση στα εμβόλια που τροφοδοτείται από την παραπληροφόρηση, έχουν οδηγήσει σε αναζωπύρωση αποτρέψιμων ασθενειών. Το 2023, καταγράφηκαν 58.000 κρούσματα ιλαράς σε 41 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας, μια αύξηση 30 φορές σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Επιπλέον, περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με HIV στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια. Μόνο το 72% αυτών που έχουν μολυνθεί γνωρίζουν την κατάστασή τους και μόλις το 63% λαμβάνουν σωτήρια αντιρετροϊκή θεραπεία. Μόνο 5 από τα 53 κράτη μέλη της Περιφέρειας πληρούν τον στόχο του ΠΟΥ να έχει το 90% των ατόμων με HIV υπό θεραπεία.
Πολύτιμο εργαλείο
Ο ΠΟΥ/Ευρώπη έχει ξεκινήσει μια εκτενή διαδικασία διαβούλευσης με όλα τα 53 κράτη μέλη για τον καθορισμό προτεραιοτήτων και δράσεων για τα επόμενα 5 χρόνια, χρησιμοποιώντας την Έκθεση Υγείας της Ευρώπης ως βασικό εργαλείο.
«Αυτή η έκθεση – που δημοσιεύεται κάθε 3 χρόνια – αποτελεί την ουσία του τι κάνει καλύτερα ο ΠΟΥ: μετατρέπει τους αριθμούς από τεράστιες βάσεις δεδομένων σε εφαρμόσιμες πληροφορίες, εντοπίζει τάσεις, αποκαλύπτει κινδύνους και καθοδηγεί έξυπνες πολιτικές αποφάσεις», κατέληξε ο Δρ. Kluge. «Σε μια εποχή αυξανόμενης κοινωνικής και πολιτικής πόλωσης, η Έκθεση Υγείας της Ευρώπης εξοπλίζει τις κυβερνήσεις με τα στοιχεία και τη γνώση που χρειάζονται για να ενεργήσουν γρήγορα προς την κατεύθυνση της υγείας για όλους.»
