Τα «μαύρα σύννεφα» της αβεβαιότητας και του φόβου επέστρεψαν για τα καλά πάνω από τις αγορές, σβήνοντας ουσιαστικά την όποια πρόοδο είχε συντελεστεί ως τώρα στην καταπολέμηση της πανδημίας. Και φυσικά όταν κυριαρχεί ο φόβος στους επενδυτικούς κύκλους, πυροδοτούνται άμεσα κινήσεις ρευστοποιήσεων στις αγορές και ειδικά από τη στιγμή που οι τελευταίες έχουν φτάσει σε ιστορικά υψηλά, με ρεκόρ εισροών. Ενδεικτικό είναι πως για το 2021, οι εισροές κεφαλαίων στις αγορές ομολόγων έχουν φτάσει τα 496 δισ. δολάρια, ενώ για τις αγορές μετοχών διαμορφώνονται στα 893 δισ. δολάρια που αποτελεί ρεκόρ, σύμφωνα με τη Bank of America, υπερβαίνοντας έτσι τις εισροές των τελευταίων 19 ετών που έφτασαν σωρευτικά τα 785 δισ. δολάρια.
Έτσι, η νέα μετάλλαξη από τη Ν. Αφρική αποτέλεσε πιθανώς και την αφορμή για την «πυρπόληση» μιας έντονης ανοδικής κίνησης των αγορών, χωρίς παράλληλα να υπάρχει ένα ξεκάθαρο σήμα από την επιστημονική κοινότητα για τον κίνδυνο και την μεταδοτικότητά της. Το βασικότερο ζήτημα έγκειται στο κατά πόσο το νέο στέλεχος μπορεί να ξεπεράσει τα εμβόλια, καθώς φέρει ένα μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων στην πρωτεΐνη-ακίδα του, εξέλιξη που θα προκαλέσει ένα ακόμη μεγαλύτερο αρνητικό ντόμινο για τις αγορές και τις οικονομίες, αν και οι εταιρείες Pfizer/BioNtech έχουν επισημάνει πως μπορούν να προσαρμόσουν το εμβόλιό τους σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα.
Παρ'όλα αυτά, η νέα μετάλλαξη που ήρθε στο προσκήνιο, διαμορφώνει μια πιο δυσοίωνη μεγάλη εικόνα, ευρύτερα για την παγκόσμια κοινότητα και την οικονομία. Και αυτό διότι πολλές κυβερνήσεις έχουν μετατοπιστεί περισσότερο προς μια προσέγγιση του «μαθαίνω να ζω με τον ιό» όπως επισήμανε ο Neil Shearing επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics, προδιαγράφοντας πιθανώς πως θα χρειαστεί ένα ιδιαίτερα μεγάλο χρονικό διάστημα ούτως ώστε να υπάρξει μια πλήρης απεμπλοκή από τον Covid-19 και τις μεταλλάξεις.
Με τον κορονοϊό λοιπόν θα πρέπει να μάθουν να «ζουν» και οι αγορές, όπως και με τον φόβο των έντονων και επίμονων πληθωριστικών πιέσεων και της απορρόφησης της άπλετης νομισματικής στήριξης από τις κεντρικές τράπεζες. Όπως σχολιάζει ο οίκος Jefferies η είδηση της νέας μετάλλαξης από τη Ν. Αφρική φαίνεται να αποτέλεσε το σημείο καμπής για την μεταστροφής της διάθεσης των επενδυτών προς τα risky assets κατά τις τελευταίες 24 ώρες. Οι αναλυτές του αμερικανικού οίκου αναμένουν μια περαιτέρω εκτόνωση και μετακίνηση κεφαλαίων από τα πιο ριψοκίνδυνα assets προς τα πιο ασφαλή, τη στιγμή μάλιστα που οι τοποθετήσεις στις παγκόσμιες αγορές μετοχών ήταν από τις «επιθετικότερες» στην ιστορία των ΗΠΑ. Αξίζει να τονιστεί πως η ανάλυση της Jefferies, υποδηλώνει ότι οι επενδυτές αναμένουν πλέον από τη Fed, (μετά και την ανανέωση της θητείας του Πάουελ) την επιτάχυνση του ρυθμού μείωσης των αγορών assets, γεγονός που θα οδηγήσει σε αυστηρότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες που θα μπορούσαν να αποδειχθούν δυσμενείς για τα πιο ριψοκίνδυνα assets. Η Goldman Sachs αναμένει πλέον από τη Fed να αυξάνει το ρυθμό μείωσης στα 30 δισ. δολάρια το μήνα από 15 δισ. δολάρια, «βλέποντας» παράλληλα τρεις αυξήσεις επιτοκίων το 2022, από δύο προηγουμένως.
Από τη μεριά του, ο Peter Chatwell επικεφαλής στρατηγικής της Mizuho International, αναφέρει σε εσωτερικό του σημείωμα πως εάν η μετάλλαξη δείξει όντως μια μείωση της αποτελεσματικότητας του εμβολίου θα πρέπει να αναθεωρηθούν οι προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης σε μια πιο ήπια αύξηση του ΑΕΠ τόσο για το τέταρτο τρίμηνο όσο και για το πρώτο τρίμηνο του 2022. Το σημείο εκείνο που θα καθορίσει την επαναφορά ή μη των lockdown είναι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου, όπως συμπληρώνει ο ίδιος.
Παράλληλα η Lisa Shalett, Chief Investment Officer της Morgan Stanley Wealth Management, επισήμανε πως οι αγορές έχουν κάνει ένα πολύ υψηλό pricing που ξεπερνά τα δεδομένα της παγκόσμιας οικονομίας. Πλέον βρισκόμαστε στο σημείο όπου τα κέρδη θα επιβραδύνουν, η οικονομική ανάπτυξη θα εξομαλυνθεί, ο πληθωρισμός πιθανότατα θα παραμείνει σε υψηλότερα επίπεδα από πριν, και τα επιτόκια ανεβαίνουν. Παράλληλα, σύμφωνα με την ίδια, οι δύο δείκτες στους οποίους δεν έχουν αποτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό αυτά τα δεδομένα είναι ο S&P 500 και ο Barclay's Aggregate. Συγκεκριμένα, η Shallet τονίζει πως ο S&P δεν έχει κάνει pricing επειδή σε μεγάλο βαθμό κυριαρχείται από 15 έως 20 μετοχές που αντιπροσωπεύουν το 40% της κεφαλαιοποίησης και που τα χαρτοφυλάκια θεωρούν ότι είναι «απρόσβλητες» σε όλα όσα συμβαίνουν στην οικονομία. Εταιρείες όπως η Apple, η Microsoft, το Facebook και το Netflix ζουν στον πραγματικό κόσμο και πρέπει να αντιμετωπίσουν εξίσου τις πιέσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες, το εργατικό δυναμικό και τον πληθωρισμό. Η Morgan Stanley εκτιμά πως καθώς μπαίνουμε στο 2022, είναι αρκετά δύσκολο να υπάρξουν κέρδη στα χαρτοφυλάκια της τάξεως του 5% ή 7%, έναντι των προσδοκιών που εξακολουθούν να κάνουν λόγο για διψήφια κέρδη.
Από την άλλη, η Société Générale εκφράζει μια πιο ισχυρή «bullish» θέση για τις αγορές μετοχών, και δη για τις ευρωπαϊκές. Όπως σημειώνει ο Stoxx 600 διαπραγματεύεται με εκτιμώμενο δείκτη P/E για τους επόμενους 12 μήνες στο 16,2x. Αυτό είναι χαμηλότερο από ό,τι στην αρχή του έτους (17,8x), αλλά εξακολουθεί να είναι υψηλότερο από τα προ πανδημίας επίπεδα και πιο συγκεκριμένα από τα μέσα Φεβρουαρίου του 2020 όταν ο δείκτης ήταν στο 15,5x. Παράλληλα, οι στρατηγικοί αναλυτές του οίκου, συγκρίνουν το spread μεταξύ του πολλαπλασιαστή κερδών των ευρωπαϊκών μετοχών και της απόδοσης του αμερικανικού 10ετούς ομολόγου (όχι με του Bund) που φτάνει στο 4,6%, κοντά στον μέσο όρο από το 2015 (4,75%). Ωστόσο, η Société Générale επισημαίνει πως οι ευρωπαϊκές μετοχές δεν ήταν ποτέ άλλοτε τόσο φθηνές έναντι των αμερικανικών, με το discount μεταξύ των δύο να διαμορφώνεται σε ανάλογα επίπεδα με αυτά της κρίσης του 2009. Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο, πως το consensus της IBES για τα EPS, αναμένει αύξηση για τον MSCI Europe κατά 6,6%, που είναι και ο χαμηλότερης πήχης που έχει τεθεί για τις προσδοκίες σε Y+1, κάτι που σύμφωνα με το γαλλικό οίκο είναι πολύ περίεργο, δεδομένων των πολύ θετικών μακροοικονομικών προοπτικών για την Ευρωζώνη. Παράλληλα, η Société Générale είχε εκτιμήσει πως το 2022 θα είναι ένα έτος υψηλής μεταβλητότητας που θα πλαισιώνεται από ένα νέο πανδημικό κύμα, από μια πιθανή επιβράδυνση της Κίνας, από τις γαλλικές εκλογές αλλά και από την επάνοδο της Fed στις αυξήσεις των επιτοκίων.
Ωστόσο ο David Durand, του Sun and Storm Investing διαφοροποιείται σε ένα βαθμό λέγοντας πως «η απάντηση σε αυτή τη μετάλλαξη θα πρέπει να είναι η ίδια με τη αυτή που δίνεται σε οποιοδήποτε μεταλλαγμένο ιό. Για χρόνια κατασκευάζαμε νέα εμβόλια βασισμένα σε νέες μεταλλάξεις στη γρίπη. Δεν είναι διαφορετικό για τον Covid-19 και δεν αποτελεί πλέον απειλή υπό αυτή την έννοια. Μπορείτε να φανταστείτε τι θα γίνονταν αν τα Χρηματιστήρια αντιδρούσαν κάθε φορά που υπήρχε μια νέα μετάλλαξη της γρίπης που απαιτούσε νέο εμβόλιο;». Ο ίδιος συμπλήρωσε πως «δεν ξέρουμε καν αν θα χρειαστούμε ένα νέο εμβόλιο τη στιγμή που ευρύτερα γίνονται διάφορες εικασίες. Όλο αυτό λοιπόν, αποτελεί μια δικαιολογία και όχι έναν βάσιμο λόγο για να πουλήσει κάποιος».
Στα των αγορών, ο πανικός που προκλήθηκε ήταν τόσο μεγάλος που η Wall Street κατέγραψε τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από τις 28 Οκτωβρίου του 2020 (και σε μισή μάλιστα συνεδρίαση). Ο Dow Jones έκλεισε με απώλειες 2,53%, (905 μονάδες) στις 34.899 μονάδες, χάνοντας ενδοσυνεδριακά μέχρι και 1.000 μονάδες, με ιδιαίτερα έντονη μεταβλητότητα. Ο S&P 500 υποχώρησε κατά 2,27% (106,84 μονάδες) κλείνοντας στις 4.594 μονάδες, ενώ ο τεχνολογικός Nasdaq απώλεσε σχεδόν 353 μονάδες, ή 2,23% κλείνοντας στις 15.491 μονάδες. Ο δείκτης μεταβλητότητας VIX εκτοξεύθηκε κατά 54,04% στις 28,62 μονάδες από τις 18,58 μονάδες που βρίσκονταν την Τετάρτη. Παράλληλα, αυτή ήταν και η χειρότερη συνεδρίαση της Black Friday για τους βασικούς δείκτες, από το μακρινό 1950.
Ειδικότερα στις μετοχές, ξεχώρισε, όπως ήταν αναμενόμενο, η μετοχή της Moderna που «εκτοξεύθηκε» κατά 20,57% στα 329,63 δολάρια, της Pfizer κατά 6,11% στα 54 δολάρια, ενώ με ήπιες απώλειες έκλεισαν οι μετοχές της Johnson & Johnson, της Merck και της AstraZeneca. Στο «κόκκινο» έκλεισαν οι αμερικανικές τράπεζες, με την Goldman Sachs στο -2,45% και τα 389,39 δολάρια, την Bank of America στο -3,93% και τα 45,76 δολάρια, τη Citigroup στο -2,65% και τα 65,50 δολάρια και την Morgan Stanley στο -3,15% και τα 97,93 δολάρια. Αξίζει να επισημανθεί πως τα mega caps, όπως η Tesla, η Apple, η Amazon, η Microsoft και το Facebook διόρθωσαν ήπια και μέχρι 3%, (περίπτωση της Apple).
Αντίστοιχα και στις ευρωπαϊκές αγορές, καταγράφηκαν βαριές απώλειες με τον Stoxx 600 να υποχωρεί κατά 3,67% στις 646,05 μονάδες, σηματοδοτώντας έτσι και τις μεγαλύτερες ημερήσιες απώλειες του δείκτη εδώ και 17 μήνες, ενώ υψηλές πιέσεις πέρασαν και στην αγορά του Λονδίνου, με τον FTSE 100 να κλείνει με απώλειες 3,68% στις 7.041 μονάδες, ενώ κατά 4,22% διολίσθησε ο DAX στις 15.246 μονάδες. Στο Παρίσι ο CAC 40 σημείωσε πτώση 4,75% στις 6.739 μονάδες, ενώ στην περιφέρεια της Ευρωζώνης, ο FTSE MIB στο Μιλάνο κατέγραψε πτώση κατά 4,59% στις 25.856 μονάδες και ο IBEX 35 στη Μαδρίτη «βούλιαξε» κατά 5,03% στις 8.396 μονάδες.
«Μίνι κραχ» καταγράφηκε και στο Χρηματιστήριο με ιδιαίτερα υψηλό τζίρο και αλλεπάλληλα χτυπήματα από margin calls. Κατά την έναρξη της συνεδρίασης υπήρξε ένα ισχυρό πτωτικό gap, με τις τράπεζες να πιέζονται ιδιαίτερα από τους πωλητές. Ο Γενικός Δείκτης κατέγραψε «βουτιά» κατά 4,45% (40,04 μονάδες, με 3 δισ. ευρώ περίπου να γίνονται «καπνός» από την κεφαλαιοποίηση) στις 858,93 μονάδες με εκτόξευση του τζίρου στα 121,2 εκατ. ευρώ. Βαριές απώλειες της τάξεως του 4,61% κατέγραψε ο FTSE 25 στις 2.058 μονάδες, ενώ ο τραπεζικός δείκτης «βούλιαξε» κατά 6,41% στις 546,35 μονάδες. Η βραχυπρόθεσμη τάση γύρισε πλέον ξεκάθαρα σε πτωτική, μετά τη βίαιη πυροδότηση ρευστοποιήσεων, με το Γενικό Δείκτη να διασπά τους δύο ΚΜΟ 200 στις 881 μονάδες και στις 867 μονάδες αλλάζοντας ευρύτερα και τη μεγάλη εικόνα της αγοράς. Πλέον μένει να φανεί αν οι πωλητές μπορούν να πιέσουν την αγορά μέχρι τις 830 μονάδες, κάτι που θα εξαρτηθεί τη Δευτέρα και από το τι νεότερο θα υπάρξει στο σκέλος του νέου στελέχους. Για τον τραπεζικό δείκτη, ισχυρό sell off μπορεί να πυροδοτήσει η διάσπαση των 540 μονάδων, ενώ άμεσα αναζητείται αντίδραση και κίνηση προς τις 570 μονάδες.
Στα εμπορεύματα, το πετρέλαιο μετά το «ράλι» που κατέγραψε από τις αρχές του έτους έκανε ένα απότομο pullback, υποχωρώντας σε επίπεδα χαμηλότερα των 70 δολαρίων. Συγκεκριμένα, το συμβόλαιο Ιανουαρίου 2022 του αμερικανικού αργού WTI κατέγραψε «βουτιά» κατά 13,04% στα 68,17 δολάρια το βαρέλι με ιδιαίτερα υψηλό όγκο συναλλαγών. Αντίστοιχα και το Brent βρέθηκε σε «ελεύθερη πτώση» υποχωρώντας κατά 11,32% στα 72,91 δολάρια, ήτοι μια απώλεια 9,31 δολαρίων σε μια μόλις ημέρα.
Οι επενδυτές ως επί το πλείστον σε καταστάσεις υψηλής αβεβαιότητας και φόβου στρέφονται προς την ασφάλεια του χρυσού, που σε αυτή την περίπτωση δεν ενισχύθηκε ιδιαιτέρως, κλείνοντας με άνοδο 0,45% στα 1.792 δολάρια ανά ουγγιά. Η ήπια άνοδος στα συμβόλαια χρυσού, σηματοδοτεί πιθανώς και τη διατήρηση της ρευστότητας των επενδυτών εκτός αγορών και της μεγάλης risk off διάθεσης, εν αναμονή της σταθεροποίησης του κλίματος και της ύπαρξης σημείων εισόδου στις αγορές μετοχών.
Στο χώρο των crypto, που ούτως η άλλως χαρακτηρίζεται από υψηλή μεταβλητότητα με τα χαρτοφυλάκια να διατηρούν μια ήπια ποσόστωση σε αυτά -ανάλογα πάντα και της έκθεσης στο ρίσκο- καταγράφηκαν υψηλές πιέσεις και κινήσεις κατοχύρωσης κερδών. Το Bitcoin «έσβησε» περίπου 4.488 δολάρια, υποχωρώντας στα 54.425 δολάρια, ενώ το Ethereum δέχθηκε μεγαλύτερο πλήγμα, έχοντας υπεραποδώσει το τελευταίο διάστημα, με απώλειες 9,53% στα 4.071 δολάρια. Σε ανάλογο μήκος κύματος και τα Litecoin, XPR και Monero με πτώση μεταξύ του εύρους από 8,8% - 10,8%.
Στην αγορά ομολόγων υπήρξε σημαντική αποκλιμάκωση των αποδόσεων, με το 10ετές αμερικανικό ομόλογο να υποχωρεί στο 1,479% από 1,596% και το ισχυρό γερμανικό Bund να καταγράφει πτώση 2,98% στο -0,346%. Παράλληλα, τη μεγαλύτερη πτώση στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων κατέγραψε το γαλλικό 10ετές κατά 19,7% φτάνοντας στο 0,026%, ενώ ηπιότερα κινήθηκαν τα ομόλογα τους ευρωπαϊκού νότου ενέχοντας και υψηλότερο ρίσκο. Συγκεκριμένα, το ιταλικό 10ετές σημείωσε πτώση κατά 0,31% στο 0,969% (131,6 μ.β το spread), και το ισπανικό υποχώρησε κατά 2,92% στο 0,415%. Παράλληλα, το ελληνικό 10ετές κατέγραψε πτώση κατά 1,23% στο 1,287% με το spread στις 163,4 μ.β.
