Ροή
Τις τελευταίες ημέρες αν ζητήσεις μία οικονομική πρόβλεψη από κάποιον η συνήθης απάντηση είναι «κάτσε να δούμε τι θα γίνει με την Ουκρανία». Και πώς θα μπορούσε να πει κάτι διαφορετικό άλλωστε, αφού τα πράγματα εξελίσσονται με έναν εντελώς απρόβλεπτο τρόπο.
Είτε λοιπόν η κατάσταση στην Ουκρανία οδεύσει προς κλιμάκωση είτε όχι, το βέβαιο είναι ότι ανατρέπονται άρδην και με μεγάλη ταχύτητα τα δεδομένα με βάση τα οποία συζητούσαμε λίγους μήνες πριν. Τότε που μιλάγαμε για την ανάγκη επιστροφής στην «κανονικότητα», απόσυρσης των μέτρων στήριξης και επαναφοράς των δημοσιονομικών κανόνων με κάποια «ρετουσαρίσματα».
Με τα νέα δεδομένα, καλό θα είναι όσοι βιάζονται να διαλαλήσουν την επιστροφή στην κανονικότητα να το ξανασκεφτούν. Και τούτο γιατί είναι πολύ πιθανό να πρέπει να ξεχάσουμε από δω και πέρα την κανονικότητα όπως την φανταζόμασταν. Δηλαδή με μία επιστροφή στο 2019. Επιστροφή δεν υπάρχει παρά μόνο για τους αριθμούς, δηλαδή για το ΑΕΠ, το τζίρο ή την ανεργία.
Αυτό που μπορούμε να ελπίζουμε επί της ουσίας είναι να βρούμε το δρόμο για μία νέα κανονικότητα, χειρότερη από την προηγούμενη όχι μόνο υγιειονομικά αλλά και οικονομικά. Με την οποία θα πρέπει να ζούμε για ένα μεγάλο διάστημα.
Το μεγάλο ζήτημα είναι πως για να φτάσουμε έστω και εκεί θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη που ξεπερνά τα σύνορα κάθε κράτους. Όσοι λοιπόν πιστεύουν στη Φρανκφούρτη, στις Βρυξέλλες ή όπου αλλού ότι μπορεί η ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία να επιστρέψει στα δεδομένα του 2019 μάλλον πλανώνται πλάνην οικτράν.
Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι αναγκαίο να επαναπροσδιοριστούν οι πολιτικές της ΕΕ της μεταπανδημικής εποχής. Όχι προς ένα σκληρότερο δημοσιονομικά και νομισματικά καθεστώς, αλλά προς μία σταδιακή πορεία προς ένα νέο σύμφωνο, το οποίο θα βασίζεται στην ανάπτυξη και όχι σε σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία και προσαρμογή.
Τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες, θα ξεδιπλωθεί σταδιακά η θέση της ΕΕ. Όπως άλλωστε έγινε και την Άνοιξη του 2020 με την αρχή της πανδημίας. Μόνο που τώρα, με τον πληθωρισμό να τρέχει και το χρέος στα ύψη οι αποφάσεις θα πρέπει να είναι πιο ριζικές και, άρα, πιο δύσκολες πολιτικά.
Πολλοί είναι αλήθεια ακόμη ονειρεύονται σκληρή πειθαρχία και σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή. Μόνο που – φοβάμαι – όσοι προσπαθήσουν να την επιβάλλουν θα βρουν σκληρά τις κοινωνίες απέναντί τους…
