Ροή
Και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού η ψυχρολουσία διαδέχονταν η μία την άλλη. Τα κακά νέα ξεκίνησαν από τον πρώην πανίσχυρο Υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε πού παρότρυνε τον «κακομαθημένο», όπως τον χαρακτήρισε, γερμανικό λαό αν κρυώνει να φορέσει και ένα δεύτερο πουλόβερ, αλλά και να είναι έτοιμος για πιθανές διακοπές ρεύματος με σπίρτα, κεριά και φακούς. Εν ανάγκη, αν δεν του βγαίνει ο «λογαριασμός» να μην πάει του χρόνου διακοπές…
Θα μου πεις, δεν ήταν αναμενόμενο να είναι αυτή η θέση του γνωστού από για τη σκληρή του στάση σε δύσκολες στιγμές των μνημονίων κ. Σόιμπλε; Ναι, ήταν. Μόνο που τώρα και οι Γερμανοί καταλαβαίνουν καλύτερα τι σημαίνει να μην μπορείς να τα βγάλεις πέρα. Και, αν το δούμε λίγο ευρύτερα, αν αυτή είναι η στάση που εκφράζει ένα μέρος της πολιτικής σκηνής της Γερμανίας (γιατί κάτι ανάλογο φάνηκε και από γερμανικό δημοσίευμα περί πρότασης παροχής δανείων μόνο για υπερχρεωμένα κράτη, αντί για κοινή αντίδραση της ΕΕ), τότε τα νέα δεν είναι καθόλου καλά για όλους: όχι μόνο για τους Γερμανούς αλλά για την Ευρώπη.
Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα «νέα» αφορούν μία κρίση που όλα πλέον δείχνουν πως δεν θα περάσει σύντομα. Γιατί, και ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κατά την παρουσίαση των νέων προβλέψεων έκανε σαφές πως «ο χειμώνας του 2022 θα είναι πρόκληση, αλλά ο χειμώνας του 2023 πιθανόν θα είναι χειρότερος». Μάλιστα, δεν μιλούσε για την παγκόσμια οικονομία, αλλά για την Ευρωπαϊκή εξηγώντας πως οι τιμές ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές για πολύ καιρό, και μετά το 2023, αφού συνδέονται με τον πόλεμο, προκαλώντας, όπως επισημάνθηκε, διάφορες προκλήσεις και δημοσιονομικής φύσης.
Η Ευρώπη λοιπόν είναι αντιμέτωπη με μία κρίση όχι μόνο ενεργειακή κρίση αλλά γενικότερα συνδεδεμένη με το κόστος ζωής. Η οποία προς το παρόν δεν έχει ορατό χρόνο αποκλιμάκωσης, αντιθέτως φαίνεται πως τώρα θα αρχίσει να γίνεται φανερή στην «τσέπη» των πολιτών και στην οικονομία.
Είναι επίσης μία κρίση που προφανώς είναι πιο «εμφανής» σε κράτη χαμηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος όπως η Ελλάδα. Γιατί οι πολίτες από τα «φτωχά» αυτά κράτη δαπανούν πιο μεγάλο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματός τους για να καταναλώσουν. Με άλλα λόγια, ο κρύος χειμώνας και το ακριβό «ράφι» στα σούπερ μάρκετ είναι διαφορετικής σημασίας όταν το δίλημμα είναι αν θα πας ή όχι διακοπές τον επόμενο χρόνο και διαφορετικής αν τίθεται εν αμφιβόλω η δυνατότητά σου να τα βάλεις πέρα.
Αυτό το δίλημμα που – όπως λένε – θα είναι διαρκείας απαιτεί κάλυψη πριν αποκτήσει όχι μόνο οικονομικές αλλά και κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Μόνο που αυτή η κάλυψη δεν είναι ακόμη ορατή…
