Μπορεί η καθυστέρηση της αξιολόγησης, η μειωμένη ρευστότητα και το υψηλό κόστος δανεισμού να έχει προκαλέσει οικονομική ασφυξία στις ελληνικές επιχειρήσεις, εντούτοις σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ), κ. Αθανασίου Σαββάκη, υπάρχουν πολλοί λόγοι για να επενδύσει κανείς στην Ελλάδα της κρίσης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ελληνική επιχειρηματικότητα, παραμένει το διαρκώς μεταβαλλόμενο φορολογικό περιβάλλον, που επιτείνει την αβεβαιότητα και αίρει σημαντικό τμήμα της εμπιστοσύνης της επιχειρηματικής κοινότητας προς το κράτος.
1. Ποιά είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ελληνικές επιχειρήσεις; Η καθυστέρηση της αξιολόγησης έχει επιβαρύνει περαιτέρω την χρηματοοικονομική τους κατάσταση ή τη σχέση με τους προμηθευτές τους;
Οι ελληνικές επιχειρήσεις, και ειδικά η ελληνική βιομηχανία, εξακολουθούν να πιέζονται από την οικονομική κρίση, η οποία στη χώρα μας μεταφράζεται σε υπεροφολόγηση και παντελή έλλειψη ρευστότητας.
Αυτό το πραγματικά αρνητικό εξωτερικό περιβάλλον επιβαρύνεται περαιτέρω από την αναβολή του κλεισίματος της αξιολόγησης, γεγονός που από μόνο του δημιουργεί περαιτέρω αβεβαιότητα για την πορεία της οικονομίας και την υλοποίηση επενδύσεων που είναι απαραίτητες για την έξοδο της χώρας μας από την οικονομική κρίση.
Από την άλλη μεριά, το εγχώριο τραπεζικό σύστημα αδυνατεί να προσφέρει ρευστότητα στις επιχειρήσεις, και όπου αυτό γίνεται, τα επιτόκια δανεισμού των ελληνικών επιχειρήσεων ξεπερνούν το 8%, διαμορφώνοντας υψηλό χρηματοοικονομικό κόστος, σε αντίθεση με τις ανταγωνίστριες εταιρίες της Ευρώπης, οι οποίες δανείζονται με επιτόκια ύψους το πολύ 3%.
Παράλληλα, το κόστος ενέργειας για τη βιομηχανία είναι σταθερά υψηλό σε σχέση με το μέσο όρο της Ευρώπης. Τα παραπάνω συνιστούν αυξημένο λειτουργικό κόστος για την εγχώρια επιχειρηματικότητα, γεγονός που αυτόματα συνεπάγεται μειωμένη διεθνή ανταγωνιστικότητα.
2. Ως επιχειρηματίας θα απαντούσατε θετικά στο ερώτημα να έρθει κάποιος να επενδύσει στην Ελλάδα;
Προφανώς ναι. Οι επενδυτικές ευκαιρίες είναι πολλές, ειδικά τώρα την περίοδο της κρίσης.
Δυστυχώς όμως θα πρέπει να τον προειδοποιήσω για τα προσκόμματα που υπάρχουν στο επιχειρηματικό περιβάλλον: μειωμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση, γραφειοκρατία και μεγάλες καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης και συχνές αλλαγές στο φορολογικό σύστημα της χώρας.
Σε κάθε περίπτωση θα υποστήριζα ότι αξίζει κανείς να επενδύσει είτε σε νέα δραστηριότητα, είτε σε υφιστάμενες επιχειρήσεις.
Ειδικά για την επένδυση σε υφιστάμενες επιχειρήσεις θα υπογράμμιζα ως κίνητρο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν εντατικοποιήσει τις προσπάθειές τους για το άνοιγμα νέων αγορών, τη σύναψη στρατηγικών συμμαχιών με ξένες επιχειρήσεις και την υλοποίηση στρατηγικών επενδύσεων.
Το γεγονός αυτό στην παρούσα χρονική συγκυρία μπορεί να οδηγήσει σε αμοιβαία οφέλη ελληνικές και ξένες επιχειρήσεις που θα συνεργαστούν είτε με την υλοποίηση κοινών επενδυτικών σχεδίων, είτε με την ανάπτυξη συνεργιών, που θα εντάξουν τα ελληνικά προϊόντα που είναι διεθνώς ανταγωνιστικά σε παγκόσμια δίκτυα διανομής.
Παράλληλα, η εικοσαετής εμπειρία των ελληνικών επιχειρήσεων από τη δραστηριοποίησή τους στις αγορές γειτονικών βαλκανικών χωρών, επίσης αποτελεί δυνητικό πεδίο επιχειρηματικών συμμαχιών και κοινών επενδύσεων με κάθε σοβαρά ενδιαφερόμενο επενδυτή για το εγχείρημα.
3. Τι σας φοβίζει περισσότερο για το μέλλον των ελληνικών επιχειρήσεων;
Αυτό που με φοβίζει περισσότερο είναι η καθυστέρηση στην υλοποίηση αφενός των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων στη χώρα και αφετέρου η εφαρμογή των κυβερνητικών πολιτικών που σχετίζονται με τη διαμόρφωση ευνοϊκού εξωτερικού περιβάλλοντος για τις εγχώριες επιχειρήσεις.
Επιπλέον θεωρώ ότι στην παρούσα δύσκολη χρονική συγκυρία, τρία είναι τα βασικά προβλήματα της οικονομίας, που, βεβαίως, επηρεάζουν ευθέως την καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων:
1. Η αδυναμία πρόσβασης στη χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα η ρευστότητα των επιχειρήσεων να είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Δίχως ρευστότητα είναι αδύνατη η πληρωμή των α’ υλών από τη βιομηχανία στους προμηθευτές της και συνεπακόλουθα δύσκολο ακόμη και το εγχείρημα της εξωστρέφειας, που αποτελεί το κεντρικό ζητούμενο για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Από την άλλη μεριά, ακόμη κι αν μια επιχείρηση καταφέρει να έχει πρόσβαση σε χρηματοδότηση, τότε το κόστος χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων της είναι διπλάσιο ή/και τριπλάσιο από μια Γερμανική ή Γαλλική ανταγωνίστρια εταιρεία.
2. Η γραφειοκρατία που σχετίζεται με την επιχειρηματικότητα, η οποία κι αυτή χρήζει μεταρρύθμισης και κωδικοποίησης, όπως σταθερά υποστηρίζει ο ΣΒΒΕ την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία. Αντιφατικότητα νόμων, αλληλοεπικαλύψεις, και, το χειρότερο, διαφορετικές ερμηνείες του ίδιου ζητήματος από διαφορετικές υπηρεσίες σε διαφορετικές γεωγραφικές περιφέρειες. Αν μάλιστα στη γραφειοκρατία προσθέσουμε και τη χρονοβόρα απονομή δικαιοσύνης για ζητήματα της επιχειρηματικότητας, τότε δεν είναι ν’ απορεί κανείς για την παραδειγματική στασιμότητα στο πεδίο της υλοποίησης επενδύσεων, και,
3. Το διαρκώς μεταβαλλόμενο φορολογικό περιβάλλον, το οποίο παραμένει, μάλλον μακράν των υπολοίπων εμποδίων στην εγχώρια επιχειρηματικότητα, το κυριότερο. Κι αυτό γιατί μιλάμε διαρκώς για νέους φόρους, για έκτακτους φόρους, για έκτακτους φόρους που όμως γίνονται μόνιμοι, για έκτακτες εισφορές, και να μην μιλήσουμε για μη ανταποδοτικότητα πλήθους ισχυόντων φόρων και τελών. Πρόκειται ουσιαστικά για τον βασικό παράγοντα που επιτείνει την αβεβαιότητα και αίρει σημαντικό τμήμα της εμπιστοσύνης της επιχειρηματικής κοινότητας προς το κράτος.
Συνεπώς οι κυβερνητικές πολιτικές που θα στοχεύουν και τελικά θα επιλύουν τα προαναφερθέντα ζητήματα, πράγματι αποτελούν κεντρικό ζητούμενο για την επιχειρηματική κοινότητα. Αυτά είναι τα «μεγα-θέματα» που πρέπει ν’ αντιμετωπισθούν, αυτά βλάπτουν την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό, αυτά είναι εκείνα που αποτρέπουν τελικά κάθε σκέψη για επενδύσεις στη χώρα μας.
4. Δραστηριοποιείστε επιχειρηματικά με δύο εταιρείες με εντελώς διαφορετικό αντικείμενο. Στην Βiosolids ασχολείστε με τη βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων με γνώμονα την ανάπτυξη και στην National Can Hellas παράγεται δοχεία τροφίμων. Πως συνδυάζονται αυτές οι δύο δραστηριότητες;
Οι δύο επιχειρηματικές μου δραστηριότητες συνδυάζονται αρμονικά και χωρίς πρόβλημα, δημιουργώντας ανάπτυξη στις περιοχές που είναι εγκατεστημένες. Με τη βοήθεια άξιων συνεργατών, οι συγκεκριμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες μεγεθύνονται συν τω χρόνω και δημιουργούν σημαντικές προοπτικές για την επόμενη πενταετία.
5. Ποια είναι τα προβλήματα και οι προοπτικές του κλάδου στους οποίους δραστηριοποιείστε;
Τα προβλήματα του κλάδου των δυο επιχειρήσεων, είναι παρόμοια όπως όλων των υπολοίπων στη χώρα και ειδικά της βιομηχανίας: με μια φράση το κύριο πρόβλημα είναι το αντίξοο, έως εχθρικό, επιχειρηματικό περιβάλλον στη χώρα.
Γι΄αυτό υποστηρίζω θα πρέπει η Κυβέρνηση να δώσει λύσεις σε σειρά προβλημάτων της εγχώριας επιχειρηματικότητας το ταχύτερο δυνατόν κυριότερα από τα οποία είναι:
1. Το θέμα της απουσίας ρευστότητας.
Ο ΣΒΒΕ εδώ και ένα χρόνο έχει δημοσιοποιήσει πρόταση για την εναλλακτική υποστήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων. Το νομικό πλαίσιο υπάρχει στη χώρα μας. Δημόσια διοίκηση και επιχειρήσεις είναι θετικές στην υλοποίησή της. Όσο καθυστερούμε, τόσο αυξάνουν οι πιθανότητες για λουκέτα και νέο κύμα απώλειας θέσεων εργασίας.
2. Το θέμα της υλοποίησης επενδύσεων.
Είναι το κορυφαίο θέμα για να παράξουμε πλούτο που θα μας βοηθήσει στην αποπληρωμή του χρέους. Κάποιοι μας έλεγαν ότι οι επενδυτές είναι προ των πυλών. Ακόμη και οι αποκρατικοποιήσεις δεν έχουν αποδώσει μέχρι σήμερα τα αναμενόμενα.
3. Το θέμα της βιομηχανικής πολιτικής.
Και πάλι ο ΣΒΒΕ, εισφέροντας θετικά στο δημόσιο διάλογο, πρότεινε τη δημιουργία ενός «Εθνικού Συμβουλίου Βιομηχανίας», που θα λειτουργεί σαν ανώτερο γνωμοδοτικό όργανο για την προσαρμογή των εθνικών πολιτικών στήριξης της βιομηχανίας, κατά το πρότυπο άλλων χωρών. Μάλιστα, προτείναμε το «Συμβούλιο» να αναφέρεται απευθείας στον Πρωθυπουργό και να εποπτεύεται από τον εκάστοτε Υπουργό Ανάπτυξης.
4. Το συνολικότερο ζήτημα της ανάπτυξης.
- Χρειαζόμαστε επειγόντως μείωση της φορολογίας και απλοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας. Και βέβαια σταθερό και διάφανο φορολογικό σύστημα που δεν θα είναι ευθέως εξαρτώμενο από τη διάθεση ιδιαίτερης ερμηνείας των πολλών εγκυκλίων, πολυγραφημένων αποφάσεων, κλπ., από τον κάθε κρατικό υπάλληλο.
- Επιτέλους, το ζήτημα της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής πρέπει να περιοριστεί δραματικά. Δεν είναι δυνατόν οι υγιείς επιχειρήσεις να πληρώνουν διαρκώς το μάρμαρο, ενώ είναι οι συνεπείς του συστήματος. Δεν είναι δυνατόν οι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί του κράτους να αδυνατούν να συλλέξουν το μεγαλύτερο μέρος των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το δημόσιο και από τη συγκεκριμένη αποτυχία να προκύπτουν νέοι φόροι, κ.ο.κ. Αυτός ο φαύλος κύκλος επιτέλους πρέπει να σταματήσει.
- Απαιτείται άρση των αντικινήτρων για την υλοποίηση επενδύσεων.
- Αποτελεί επείγουσα ανάγκη να εξορθολογισθούν τα τιμολόγια της ενέργειας για να μειωθεί επιτέλους το κόστος ενέργειας για τη βιομηχανία.
- Πρέπει επιτέλους να λυθεί το μείζον ζήτημα της αδειοδότησης των επιχειρήσεων, και ειδικά των μεταποιητικών επιχειρήσεων.
- Η περιβόητη και πολυσυζητημένη σύνδεση της έρευνας με τη βιομηχανία, για την παραγωγή καινοτομίας πρέπει να γίνει πράξη. Τα δυο μέρη πρέπει να βρεθούν στο ίδιο τραπέζι δημιουργώντας κοινά συμφέροντα που θα δημιουργήσουν πλούτο. Και ας πάψει να είναι θέμα ταμπού το θέμα της απευθείας χρηματοδότησης ερευνητικών έργων από τη βιομηχανία.
6. Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση στην οποία κληθήκατε να ανταποκριθείτε μέχρι τώρα ως επικεφαλής του ΣΒΒΕ;
Η μεγαλύτερη πρόκληση που κληθήκαμε ν΄αντιμετωπίσουμε ήταν η παροχή ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ΣΒΒΕ διατύπωσε τη δική του πρόταση εναλλακτικής ρευστότητας, η οποία συνοπτικά έχει ως εξής:
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος σε συνεργασία με το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, προχώρησε στη σύνταξη μια εξαιρετικά καινοτομικής πρότασης που ακριβώς προσεγγίζει το δεδομένο πρόβλημα της ρευστότητας των επιχειρήσεων από την οπτική της πραγματικής οικονομίας.
Με δεδομένο το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτικών οίκων για αξιοποίηση επενδυτικών ευκαιριών στην Ελλάδα, προτείνει να κάνουμε τις μικρές σε μέγεθος Ελληνικές Επιχειρήσεις οικονομικά ορατές από το διεθνές χρήμα. Πως; Πρακτικά, εφαρμόζοντας την επιτυχημένη διαδικασία της ανα-κεφαλαιοποίησης των Τραπεζών στην πραγματική οικονομία και τις επιχειρήσεις.
Μέσω της πρότασης του ΣΒΒΕ αξιοποιούνται η εμπειρία και η ευρηματικότητα της επενδυτικής τραπεζικής σε συνδυασμό με τις πρακτικές του Asset Management έτσι ώστε:
- Να βελτιωθεί η κεφαλαιακή διάρθρωση των επιχειρήσεων (και έτσι να προσαρμοσθούν στα νέα δεδομένα), και,
- Να αποφορτιστούν τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια των τραπεζών (και έτσι να πετύχουν τον στόχο της απομόχλευσης και παράλληλα να ρευστοποιήσουν με λιγότερο επαχθή τρόπο το χαρτοφυλάκιο των δανείων τους και να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για περαιτέρω διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά).
Χωρίς να μπούμε στις τεχνικές λεπτομέρειες της πρότασης αξίζει να σημειώσουμε ότι η υλοποίησή της προϋποθέτει Αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου στην οποία θα συμμετέχουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι με μετρητά και οι τράπεζες με την μετοχοποίηση του δανείου τους.
Οι μετοχές που προκύπτουν διατίθενται στο επενδυτικό κοινό ως κομμάτι ενός καλαθιού που περιέχει μετοχές από ένα μεγαλύτερο αριθμό εταιριών (και έτσι μεγαλύτερα μεγέθη και μεγαλύτερη διασπορά κίνδυνου άρα και ελκυστικότερη επένδυση). Βασική προϋπόθεση οι τίτλοι προς διάθεση να είναι διαπραγματεύσιμοι στην δευτερογενή χρηματιστηριακή αγορά. Τα πλεονεκτήματα πολλά για όλους τους εμπλεκόμενους, τις επιχειρήσεις, τις τράπεζες, τους παλαιούς μετόχους, τους Asset Managers και τελικά για την Ελληνική Οικονομία.
Βεβαίως, κι αυτό ζητά η αγορά από την πολιτεία, θα πρέπει να αρθούν τα διάφορα θεσμικά αντικίνητρα (όπως για παράδειγμα τα φορολογικά) που ενδεχομένως εμποδίζουν την υλοποίηση του όλου εγχειρήματος.
