Ευκαιρία, αλλά και πρόκληση χαρακτηρίζει ο Θέμης Θεμιστοκλέους, τα κεφάλαια που θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς μπορούν να δώσουν μία άλλη δυναμική στις προοπτικές ανάπτυξης της χώρας εφόσον χρησιμοποιηθούν σωστά, αποτελεσματικά και έγκαιρα.
Σε συνέντευξή του στο insider.gr ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού γραφείου επενδύσεων της UBS Wealth Management, σχολιάζει την επιλογή της κυβέρνησης να αποφύγει τη χρήση των φθηνών δανείων από τον Eυρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), βγαίνοντας αντ' αυτού στις αγορές με πέντε εκδόσεις, αντλώντας 12 δισ. ευρώ. Παράλληλα, ο κ. Θεμιστοκλέους σκιαγραφεί το τοπίο που δημιουργείται στις αγορές, μετά τις θετικές ειδήσεις από το μέτωπο των εμβολίων, καθώς και τα βήματα επιστροφής στην κανονικότητα.
- Σε ποια πεδία θα πρέπει να δώσει έμφαση η Ελλάδα με βάση τα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να ξεπεραστούν χρόνιες αγκυλώσεις και να έρθουν σημαντικές επενδύσεις από το εξωτερικό;
Όσον αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης, τα θετικά νέα είναι ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική -μέχρι στιγμής- χώρα, η οποία έχει καταστήσει σαφές ότι θα κάνει πλήρη χρήση των επιχορηγήσεων και των δανείων (19,5 δισ. ευρώ και 12,7 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Παράλληλα, τα συνολικά κεφάλαια, που αντιστοιχούν στο 18% του ΑΕΠ είναι υψηλά και μπορούν να κάνουν τη μεγάλη διαφορά, εφόσον χρησιμοποιηθούν σωστά, αποτελεσματικά και έγκαιρα. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, το 38% των κονδυλίων θα χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις που θα κάνουν την οικονομία πιο «πράσινη», εστιάζοντας σε επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε πιο ενεργειακά αποδοτικά κτήρια, στη σύνδεση των νησιών με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής χώρας και σε υποδομές για την υποστήριξη των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων. Ένα 13% θα χρησιμοποιηθεί για την ψηφιοποίηση, με έμφαση στις επενδύσεις σε δίκτυα 5G, σε δίκτυα οπτικών ινών και στην ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών. Τα υπόλοιπα κεφάλαια θα διατεθούν για την ενίσχυση της απασχόλησης και των δεξιοτήτων, καθώς και για τη διευκόλυνση των ιδιωτικών επενδύσεων και του οικονομικού και θεσμικού μετασχηματισμού. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες θα πρέπει να στηρίξουν τη διαφοροποίηση της οικονομίας, δημιουργώντας νέα πεδία και τομείς ανάπτυξης, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα και προσελκύοντας ξένες επενδύσεις.
Ωστόσο, η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα θα ήταν η απορρόφηση των κεφαλαίων. Αναλογιζόμενοι τα τελευταία 6 χρόνια, η Ελλάδα κατατάσσεται αρκετά υψηλά, όσο αναφορά τα συγκεκριμένα projects (ΕΣΠΑ), αξιοποιώντας τη συνοχή και τα διαρθωτικά κεφάλαια, όμως σε ό,τι αφορά τις πραγματικές εκταμιεύσεις, κατατάσσεται πολύ χαμηλά. Εάν η κυβέρνηση δύναται να διαχειριστεί αποτελεσματικά την έγκριση και την υλοποίηση των προγραμματισμένων επενδύσεων, θα μπορούσαμε να δούμε μια σημαντική αλλαγή στις προοπτικές ανάπτυξης και στην ίδια τη δομή της οικονομίας.
- Μεγάλος βραχνάς για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα παραμένει ο υψηλός όγκος Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (NPLs). Πιστεύετε ότι η πανδημία θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών δημιουργώντας μια νέα γενιά κόκκινων δανείων, και εάν ναι, για τι μεγέθους εισροές NPEs μιλάμε; Βλέπετε νέες ανακεφαλαιοποιήσεις για τις ελληνικές τράπεζες;
Πρώτον, είναι αξιοσημείωτο ότι πριν από την πανδημία το ελληνικό τραπεζικό σύστημα σημείωνε μια ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά τη μείωση των NPEs, παρότι εξακολουθούν να παραμένουν πολύ υψηλά συγκριτικά με άλλες χώρες αλλά και με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ορισμένες από τις πρωτοβουλίες που τέθηκαν σε εφαρμογή προ πανδημίας, όπως το σχέδιο «Ηρακλής», βρίσκονται εν εξελίξει, όμως ο οικονομικός αντίκτυπος της πανδημίας θα καταστήσει τις ανακτήσεις πιο δύσκολες. Παράλληλα, χάρη στις αναστολές πληρωμών στο λιανεμπόριο και στα δάνεια (λόγω Covid-19) σε μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, δεν έχουμε δει ακόμη κάποια σημαντική αύξηση των NPEs. Ωστόσο, μόλις γίνει άρση των αναστολών, είναι πιθανό να προκύψει αύξηση. Η Τράπεζα της Ελλάδας εκτιμά ότι τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 8-10 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας σε συνολικό μέγεθος NPEs τα 60 δισ. ευρώ μέχρι το β' τρίμηνο του 2020, με το μέγεθος της bad bank να εκτιμάται στα 10-45 δισ. ευρώ. Όμως, αυτά τα νούμερα μπορεί να κινηθούν υψηλότερα ή χαμηλότερα ανάλογα με τη διάρκεια της κρίσης. Το αν κάποια από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες χρειαστεί περισσότερα κεφάλαια, θα εξαρτηθεί από τη διάθεση χρηματοδότησης, από τα επίπεδα κεφαλαίων τους, τα ήδη υπάρχοντα και τα υπ’όψιν NPEs και την ικανότητα τους να πουλήσουν αυτά μέσω τιτλοποιήσεων. Σε αυτό το στάδιο είναι δύσκολο να προβλέψουμε, αλλά είναι σαφές ότι το περιβάλλον λειτουργίας τους έχει γίνει πιο αντίξοο.
- Με το κόστος δανεισμού της Ελλάδας να έχει φτάσει σε ιστορικά χαμηλά, η κυβέρνηση φαίνεται να επιλέγει τον δρόμο της εξόδου στις αγορές εκμεταλλευόμενη τη στήριξη της ΕΚΤ. Αντιθέτως, δεν επιλέγει τη χρηματοδότηση μέσω των πιστωτικών γραμμών του ESM. Τι γνώμη έχετε για την κίνηση αυτή; Το βασικό ερώτημα είναι τι θα συμβεί στην περίπτωση που η ΕΚΤ αποφασίσει να λήξει τα έκτακτα προγράμματα, με την Ελλάδα να απέχει τρία σκαλοπάτια από το investment grade.
Η απόφαση της Ελλάδας να μην κάνει χρήση της χαμηλού κόστους πιστωτικής γραμμής του ESM και να προβεί σε ομολογιακές εκδόσεις για φέτος όπως το 10ετές ομόλογο με κουπόνι 1,5% αυτό το καλοκαίρι, υποκινήθηκε από την πρόθεση της κυβέρνησης να αποδείξει ότι η Ελλάδα έχει πλήρη πρόσβαση στις αγορές με μια ισχυρή ζήτηση από τους επενδυτές, παρά το δείκτη χρέους που ξεπερνά το 200% του ΑΕΠ. Αυτό το μήνυμα ισχύος μπορεί να αποφέρει ευρύτερα οφέλη για τις ξένες επενδύσεις και στις υπόλοιπες εκδόσεις (όπως οι τραπεζικές), αντισταθμίζοντας τους υψηλότερους τόκους που καταβάλλονται στη χρηματοδότηση. Πράγματι, το έκτακτο πρόγραμμα για την πανδημία της ΕΚΤ (PEPP - Pandemic Emergency Purchase Programme) είναι σημαντικό για την Ελλάδα, καθώς τα κρατικά της ομόλογα δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για ένταξη στο γενικό APP (πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού), το οποίο σύντομα θα γίνεται με αξιολογήσεις στη βαθμίδα BB (χαμηλό)/Β (υψηλό).
Ένα απροσδόκητο πρόωρο τέλος του PEPP αποτελεί έναν σαφή κίνδυνο για τις αποτιμήσεις, εντούτοις είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα τερματίσει αυτό το πρόγραμμα, ενώ η κρίση παραμένει σε ένα τόσο οξύ βαθμό. Για την Ελλάδα θα είναι σημαντικό να επιδείξει μια άμεση επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα, ώσπου να ανακάμψει η οικονομία της και η ΕΚΤ να μειώσει το πρόγραμμα των αγορών της. Τυχόν αμφιβολίες σχετικά με την επιστροφή στη δημοσιονομική πειθαρχία με μείωση του δείκτη χρέους ενδέχεται να επηρεάσει τα ομόλογα μετά τη λήξη των καθαρών αγορών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μέσω του PEPP.
- Πώς εκτιμάτε ότι μπορεί το Ελληνικό Χρηματιστήριο να προσελκύσει σημαντικά ξένα κεφάλαια; Να αναφέρω πως οι ξένοι επενδυτές διατηρούσαν θέση short με σημαντικές εκροές κάθε μήνα.
Οι επιδόσεις των αγορών σε ολόκληρο τον κόσμο αιφνιδίασαν πολλούς επενδυτές. Ένα από τα συχνότερα ερωτήματα που δέχομαι είναι η προφανής αποσύνδεση μεταξύ του τρέχοντος οικονομικού περιβάλλοντος και των ισχυρών επιδόσεων της αγοράς. Πάντως, πρέπει να θυμόμαστε ότι η αγορά κοιτάζει πάντα μπροστά και προεξοφλεί τις συνθήκες πολλούς μήνες νωρίτερα. Με τα θετικά νέα σχετικά με την αποτελεσματικότητα του εμβολίου και τον πιθανό μαζικό εμβολιασμό έως το β' τρίμηνο του 2021, η αγορά αρχίζει να προσαρμόζεται στην εξομάλυνση των οικονομικών συνθηκών. Τόσο η στήριξη της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, όσο και η ρευστότητα, παρέχουν περαιτέρω στήριξη στις αγορές. Επίσης, η αρχική ανάκαμψη της οικονομίας οφείλεται στις τεχνολογικές μετοχές, πολλές από τα οποίες επωφελήθηκαν από το lockdown, αλλά το επόμενο βήμα ανάκαμψης είναι πιθανόν να καθοδηγηθεί από τις κυκλικές μετοχές και ευρύτερα από τις αγορές. Το Χρηματιστήριο Αθηνών μπορεί κάλλιστα να επωφεληθεί από αυτή τη διαφαινόμενη τάση.
- Πώς πιστεύετε ότι μπορούν οι κεντρικές τράπεζες να «αποτραβηχτούν» από τις αγορές και πώς θα αντιδράσουν οι τελευταίες, καθώς ο όγκος των προγραμμάτων νομισματικής πολιτικής είναι τεράστιος; Να αναμένουμε κάποια μεγάλη διόρθωση;
Η αγορά έχει προεξοφλήσει μερικές από τις θετικές ειδήσεις γύρω από το μέτωπο των εμβολίων, όχι όμως όλες. Αναμένουμε ότι οι παγκόσμιες αγορές θα κινηθούν υψηλότερα κατά τους επόμενους 6-12 μήνες, όσο η οικονομία κινείται πιο κοντά στην επιστροφή της κανονικότητας. Ωστόσο, η ανοδική πορεία μπορεί να μην είναι ομαλή, ενώ είναι πιθανή μια περαιτέρω αστάθεια. Αυτός είναι και ο λόγος, άλλωστε, που οι επενδυτές θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι κινούνται με ένα πλήρως διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο, τόσο όσον αφορά τα assets, όσο και από γεωγραφικής άποψης.
