Από την ώρα που ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν διέταξε τις πυρηνικές δυνάμεις της χώρας του να τεθούν σε κατάσταση συναγερμού για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αυτή ήταν η στιγμή που η Δύση τέθηκε σε επαγρύπνηση.
Όπως αναφέρει το think tank του Atlantic Council, για την ώρα, κανένα σημάδι δεν υποδηλώνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών πυρηνικών δυνάμεων βρίσκεται στην πραγματικότητα σε κατάσταση συναγερμού. Αλλά αυτό που είναι ξεκάθαρο, είναι ότι η τηλεοπτική διαταγή του Πούτιν σχεδιάστηκε για να πει στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ και τη Δύση να σταματήσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία - διαφορετικά κινδυνεύουν με αφάνταστες συνέπειες. Ενώ η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της ορθώς απέφυγαν τις υπερβολικές αντιδράσεις μέχρι στιγμής, ο Πούτιν πιθανότατα θα συνεχίσει να κραδαίνει το σπαθί των πυρηνικών όπλων, ενώ εξακολουθεί να υπάρχει ο κίνδυνος να χρησιμοποιήσει πυρηνικές δυνάμεις στην Ουκρανία.
Αν και η ανακοίνωση του Ρώσου προέδρου ήταν μια ανησυχητική εξέλιξη, ήταν επίσης και προβλέψιμη. Η αναφορά στην πυρηνική ισχύ είναι βασικό μέρος της στρατιωτικής στρατηγικής της Ρωσίας και της εικόνας που προβάλει ως παγκόσμιας δύναμης. Το ότι το Κρεμλίνο δείχνει τώρα σημάδια εφαρμογής της λεγόμενης στρατηγικής «κλιμάκωση με στόχο την αποκλιμάκωση», δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη για όσους γνωρίζουν το ρωσικό δόγμα. Η Δύση πρέπει να το αναγνωρίσει ως προς αυτό που είναι: Μια μορφή πυρηνικού εκβιασμού στον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους δεν πρέπει να συνθηκολογήσουν.
Για χρόνια, η Μόσχα έχει κάνει τα πυρηνικά όπλα κεντρικό στοιχείο του στρατιωτικού της δόγματος. Σε περίπτωση μεγάλου πολέμου, η Ρωσική Ομοσπονδία έχει τονίσει την προθυμία της να απειλήσει με πυρηνική επίθεση «αποκλιμάκωσης», για να επιτύχει τους στόχους της. Για τον σκοπό αυτό, ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφές κατά τη διάρκεια κρίσεων ότι μπορεί να απειλήσει (ή σε ακραίες περιπτώσεις, να εκτελέσει) ένα πρώιμο μη στρατηγικό πυρηνικό χτύπημα - ελπίζοντας να τερματίσει την αντιπαράθεση με όρους ευνοϊκούς για το Κρεμλίνο.
Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία έχει τονίσει την προθυμία να κάνει αυτό το βήμα ακόμα κι αν πρόκειται για μια κρίση που έχει προκαλέσει η ίδια. Στο επίκεντρο αυτής της στρατηγικής βρίσκεται το οπλοστάσιο της Ρωσίας με τακτικές πυρηνικές κεφαλές έτοιμες για το πεδίο μάχης. Ακόμη πιο ανησυχητικό, αυτά τα ρωσικά όπλα ξεπερνούν αριθμητικά το οπλοστάσιο παρόμοιων όπλων των Ηνωμένων Πολιτειών, κατά μέγεθος σχεδόν δέκα προς ένα.
Αποτρεπτικές και «δραματικές» κινήσεις
Η Ρωσία είχε δώσει ανάλογα δείγματα γραφής και το παρελθόν: Κατά τη διάρκεια της εισβολής και της παράνομης προσάρτησης της Κριμαίας το 2014, ο Πούτιν καυχήθηκε ότι ήθελε να υπενθυμίσει στους Ρώσους (και κατ' επέκταση στη Δύση), ότι «η Ρωσία είναι μια από τις κορυφαίες πυρηνικές δυνάμεις» και «είναι καλύτερο να μην τα βάζεις μαζί μας». Αν και ποτέ δεν έθεσε τις ρωσικές δυνάμεις σε πυρηνικό συναγερμό, αργότερα είπε ότι το σκεφτόταν.
Πιθανότατα, αυτή η αυξημένη κατάσταση ετοιμότητας των ρωσικών πυρηνικών δυνάμεων -όπως ακριβώς οι σαφείς απειλές του Πούτιν στην ομιλία του πριν από την εισβολή και οι πρόσφατες ασκήσεις των στρατηγικών δυνάμεων της Ρωσίας- έχει σχεδιαστεί για να αποτρέψει το ΝΑΤΟ από την άμεση επέμβαση στην Ουκρανία. Όμως τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Συμμαχία δεν έχουν δείξει καμία επιθυμία να εισέλθουν άμεσα στη σύγκρουση και η δήλωση του Πούτιν για ρωσικό πυρηνικό συναγερμό έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίσει ότι θα παραμείνει έτσι.
Ο Πούτιν εκτόξευσε πυρηνικές απειλές επειδή έχει εκπλαγεί από τη δύναμη και την ενότητα της απάντησης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και είναι απογοητευμένος, με την πιο αργή από το αναμενόμενο, στρατιωτική προέλαση της Ρωσίας. Με αυτές τις πυρηνικές απειλές, προσπαθεί να σπείρει διχασμούς εντός της Συμμαχίας και να κάνει τον Λευκό Οίκο να κάνει πίσω. Όμως οι δυτικές κινήσεις για να βοηθήσουν την Ουκρανία ήταν «δραματικές». Η Γερμανία έχει δεσμευτεί να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες κατά εκατό δισεκατομμύρια ευρώ και παρά την προηγούμενη απαγόρευση των αποστολών όπλων σε ενεργή εμπόλεμη ζώνη, η Γερμανία, μαζί με άλλα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανακοίνωσε αποστολές όπλων.
Ο Πούτιν μπορεί να στοιχηματίζει ότι οι πράξεις μιλούν πιο δυνατά από τα λόγια και ότι ένας πυρηνικός συναγερμός θα μπορούσε πιο αποτελεσματικά να τρομάξει τους δυτικούς ηγέτες να κόψουν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία. Παρά αυτόν τον πυρηνικό εκβιασμό, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να συνεχίσει να είναι ισχυρό. Ο Πούτιν δεν θέλει να κάνει έναν πυρηνικό πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, περισσότερο από όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να κάνουν έναν πυρηνικό πόλεμο με τη Ρωσία. Ερωτηθείς εάν η Δύση πρέπει να ανησυχεί για την πιθανότητα πυρηνικού πολέμου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν απάντησε με ένα έξυπνο και αποφασιστικό «όχι». Η Στρατηγική Διοίκηση των ΗΠΑ απηχούσε αυτή την άποψη, δηλώνοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν σε «κατάλληλη στάση» για να αποτρέψουν τη Ρωσία.
Σημάδια κινδύνου
Ωστόσο, είναι σημαντικό να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη αυτές τις απειλές. Συνήθως, οι τακτικές πυρηνικές κεφαλές της Ρωσίας διατηρούνται αποθηκευμένες και δεν αναπτύσσονται σε στρατηγικά βομβαρδιστικά. Αυτή η ενισχυμένη προειδοποίηση ετοιμότητας, θα μπορούσε να επιτρέψει στις ρωσικές δυνάμεις να λάβουν μέτρα όπως να εξοπλίσουν με πυρηνικές κεφαλές τα βομβαρδιστικά τους ή τους πυραύλους μικρού και μεσαίου βεληνεκούς που έχουν ήδη αναπτυχθεί κοντά στην πρώτη γραμμή, (όπως οι βαλλιστικοί πύραυλοι μικρού βεληνεκούς SS-26 ή τα συστήματα αεράμυνας μεσαίου βεληνεκούς S-400).
Η κατάσταση συναγερμού των ρωσικών πυρηνικών δυνάμεων θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε ανάπτυξη ή διασπορά ορισμένων συστημάτων στρατηγικής κρούσης - όπως υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων (SSBN) ή κινητών διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων (ICBM). Τα SSBN, τα οποία είναι πυρηνικά, μπορούν να αποπλέουν από τα λιμάνια τους και να κατευθυνθούν στον ανοιχτό ωκεανό. Τα κινητά συστήματα ICBM μπορούν να αναπτυχθούν και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της αχανούς Ρωσίας. Οι αναφορές αυτής της εβδομάδας για ρωσικές ασκήσεις που περιλαμβάνουν υποβρύχιες και κινητές αναπτύξεις ICBM ταιριάζουν σε αυτό το μοτίβο. Ωστόσο, αυτές οι ασκήσεις είναι μικρής έκτασης και απέχουν πολύ από την πλήρη κινητοποίηση των πυρηνικών δυνάμεων της Ρωσίας.
Chicken game;
Ωστόσο, παρά την εμπρηστική ρητορική από τον Πούτιν, η Μόσχα δεν έχει δείξει σημαντικές ενδείξεις ότι κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Ανώτερος αξιωματούχος του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ σημείωσε ότι δεν υπήρξαν «αισθητές κινήσεις» που να υποδεικνύουν αυξημένη ετοιμότητα μάχης για τις πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας και οι ασκήσεις που διεξάγονται δεν αλλάζουν εντελώς αυτήν την εικόνα. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους θα πρέπει να συνεχίσουν να παρακολουθούν την κατάσταση προσεκτικά, θα πρέπει να δουν αυτές τις απειλές όπως είναι: μέρος της τακτικής του Πούτιν. Όπως ανέφερε σχετικώς και η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι για τον Ρώσο πρόεδρο, «κατασκευάζει απειλές που δεν υπάρχουν».
Σίγουρα εάν ο Πούτιν βρεθεί σε μια ολοένα και πιο απελπιστική κατάσταση, μπορεί να εξετάσει τη χρήση πυρηνικών όπλων χαμηλής απόδοσης στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία για να αποτρέψει αύξηση στις απώλειες του. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να αρχίσει να αναπτύσσει ένα σχέδιο για την αποτροπή αυτού του είδους επίθεσης, σε στενή συνεννόηση με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Όμως, σε αυτό το πρώιμο στάδιο του πολέμου, ο πυρηνικός συναγερμός του Πούτιν είναι σχεδόν σίγουρα μια περίτεχνη μπλόφα που έχει σκοπό να τρομάξει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους και εταίρους τους. Η Δύση δεν πρέπει να του δώσει την ικανοποίηση ότι κερδίζει σε αυτό το chicken game. Αντίθετα, η Δύση θα πρέπει να παραμείνει αποφασιστική στις προσπάθειές της να στηρίξει τον ουκρανικό λαό στον αγώνα του για ελευθερία.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
