Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου επανέφερε και φέτος, όπως κάθε χρόνο, στο προσκήνιο την ανάγκη πρόληψης και έγκαιρης και έγκυρης ενημέρωσης του κοινού προκειμένου να αντιμετωπιστεί μία από τις πιο θανατηφόρες ασθένειες.
Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2035, οι θάνατοι από καρκίνο θα αυξηθούν τουλάχιστον κατά 24% και θα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου εκτοπίζοντας τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από τον Διεθνή Οργανισμό για την Έρευνα του Καρκίνου (IARC) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 2020, στην Ελλάδα διαγνώστηκαν 64.530 πολίτες με καρκίνο, εκ των οποίων 28.249 ήταν γυναίκες και 36.281 ήταν άνδρες (8.032 περισσότεροι από τις γυναίκες).Την ίδια χρονική περίοδο, έχασαν τη ζωή τους 19.761 άνδρες και 13.405 γυναίκες, δηλαδή 6.356 περισσότεροι άνδρες, σε σύγκριση με τις γυναίκες.
Όπως αναφέρουν ειδικοί επιστήμονες πολλοί θάνατοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν είχε γίνει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση. Σημαντικό ρόλο παίζει η ενημέρωση και πρόληψη, η οποία και στη χώρα μας αποτελεί πλέον μια σημαντική πρόκληση για ολόκληρο τον κλάδο της Υγείας.
Ο κ. Νεκτάριος Παλατιανός, ιατρός-ακτινοδιαγνώστης, μιλάει στο Insider.gr για τους κινδύνους που διατρέχουν οι διαφορετικές ομάδες πολιτών, τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης αλλά και για την ευθύνη των επαγγελματιών της Υγείας απέναντι στους ασθενείς και τους συγγενείς τους.
Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Νεκτάριος Παλατιανός στο Insider.gr:
1) Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του καρκίνου έχει αναδειχθεί για άλλη μία φορά η ανάγκη για ενημέρωση και προληπτικό έλεγχο. Πόσο επικίνδυνη είναι τελικά η νόσος σήμερα και ποιες είναι οι πρώτες κινήσεις που θα έπρεπε να κάνουν οι γυναίκες, οι άνδρες και οι ηλικιωμένοι;
Η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 4 Φεβρουαρίου. Σκοπός της είναι να δώσει έμφαση στη διαπίστωση ότι μεγάλο μέρος των περιστατικών καρκίνου μπορούν να αποφευχθούν μέσω της πρόληψης και ότι μεγάλο μέρος των θανάτων από καρκίνο μπορούν αν αποφευχθούν μέσω της έγκαιρης διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης. Ο καρκίνος είναι μια πάθηση για την οποία έχουν ενοχοποιηθεί ποικίλες μεταλλάξεις του γενετικού υλικού. Για τις μεταλλάξεις αυτές φαίνεται ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο, πέραν των γονιδίων, και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Φυσικά, δεν αναπτύσσουν καρκίνο όλοι οι άνθρωποι με γενετική προδιάθεση, και αντίστροφα, ο καρκίνος μπορεί να πλήξει ανθρώπους χωρίς οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Ο καρκίνος περιλαμβάνει μια ομάδα νοσημάτων ου απειλούν τη ζωή και για αυτό είναι σημαντικό να εντοπίζονται νωρίς, σε πρώιμο στάδιο, για να μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς. Η πρόληψη παίζει σημαντικό ρόλο και υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα πρώτα βήματα που πρέπει να κάνουν τόσο οι άνδρες και οι γυναίκες όσο και οι ηλικιωμένοι. Βασική αρχή που πρέπει να ακολουθείται είναι ότι η κλινική εξέταση και οι εργαστηριακές εξετάσεις έχουν τεράστια αξία για την έγκαιρη διάγνωση.
Κάποιοι ατομικοί παράγοντες κινδύνου όπως είναι το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η υγιεινή διατροφή καθώς και οι χρόνιες λοιμώξεις από ηπατίτιδα Β (ΗΒV), ηπατίτιδα C (HCV) και ορισμένα είδη του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Στους άνδρες, εκτός από όσα προαναφέρθηκαν, θα πρέπει να διενεργείται προληπτικός αιματολογικός έλεγχος όπως είναι η εξέταση PSA (μετά την ηλικία των 50 ετών), ένας έλεγχος ο οποίος αποτελεί «ασπίδα» κατά της νόσου. Εκτός από το καρκίνο του προστάτη - που είναι από τα πρώτα που πρέπει να ελέγχονται- εξίσου σημαντικό είναι να μη διαφεύγουν της προσοχής μας το πάγκρεας, το λεπτό-παχύ έντερο, οι πνεύμονες και το ήπαρ.
Στις γυναίκες μία από τις πρώτες εξετάσεις που πρέπει να γίνονται είναι εκείνη που αφορά στον καρκίνο του μαστού, ο οποίος είναι ο συχνότερος καρκίνος αλλά με τα υψηλότερα ποσοστά θεραπείας όταν διαγιγνώσκεται έγκαιρα. Ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος είναι εκείνος του τραχήλου της μήτρας, ο οποίος, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πλήττει τις γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών. Το κύριο αίτιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι η επίμονη λοίμωξη του γεννητικού συστήματος από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Κατά συνέπεια, η χρήση εμβολίου κατά του HPV συνιστάται σε όλα τα κορίτσια ηλικίας έως 15 ετών.
Ακόμη, ένας τύπος καρκίνου που αφορά και στα δύο φύλα και αποτελεί έναν από τους συχνότερους καρκίνους τις αναπτυγμένες χώρες είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο προσυμπτωματικός έλεγχος στον ασυμπτωματικό πληθυσμό είναι πολύ σημαντικός και μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη ανίχνευση τυχόν πολυπόδων και στην αφαίρεσή τους προτού αυτοί καταστούν κακοήθεις καθώς και στην ανίχνευση τυχόν νεοπλάσματος σε πρώιμο στάδιο.
Όσον αφορά στους ηλικιωμένους, οι πιο συνηθισμένες μορφές καρκίνου είναι οι ίδιες με αυτές που πλήττουν το γενικό πληθυσμό (καρκίνος του πνεύμονα, του μαστού, του προστάτη, του εντέρου, του παγκρέατος, του ήπατος) και σε αυτές πρέπει να εστιάζει σε ετήσια βάση και η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα.
2)Θεωρείτε ότι ο κόσμος έχει συνηθίσει να κάνει προληπτικές εξετάσεις ή χρειάζεται ενθάρρυνση/εκπαίδευση; Τι αποθαρρύνει τον κόσμο να κάνει προληπτικούς ελέγχους;
Τα τελευταία χρόνια, ο προληπτικός έλεγχος έχει καταστεί σημαντικό κομμάτι του τομέα της υγείας στη χώρα μας. Ωστόσο, τα κενά στην ενημέρωση την πολιτών είναι εξαιρετικά μεγάλα. Όμως, ακόμη και στην παιδική ηλικία, όπου θα πρέπει να επισημάνουμε ότι, κανονικά δεν υπάρχει προληπτικός έλεγχος με την κλασική έννοια του όρου, διεξάγονται κατά κάποιο τρόπο προληπτικές εξετάσεις είτε εφόσον το ζητήσει ο παιδίατρος είτε προκειμένου τα παιδιά να μπορέσουν να ασχοληθούν χωρίς φόβο με το αγαπημένο τους άθλημα (έλεγχος οικογενειακού ιστορικού, καρδιολογικός έλεγχος, αιματολογικός έλεγχος).
Θεωρώ ότι ο κόσμος δεν έχει συνηθίσει να κάνει προληπτικές εξετάσεις και συχνά τον προλαβαίνουν οι εξελίξεις οι οποίες τον αναγκάζουν να απευθυνθεί σε κάποιον εξειδικευμένο γιατρό. Ακόμη πιο έντονο είναι το πρόβλημα στην επαρχία όπου, λόγω ελλιπούς ενημέρωσης και κάποιες φορές λόγω έλλειψης προσβασιμότητας σε μονάδες, κέντρα υγείας και ιατρεία, παραμελείται ο προληπτικός έλεγχος η δεν διενεργείται με την απαιτούμενη συχνότητα. Και εδώ χρειάζεται ενημέρωση ώστε να διενεργούνται εξετάσεις μία φορά το χρόνο (μαστογραφία, τεστ ΠΑΠ, κολονοσκόπηση, έλεγχος προστάτη).
3)Συχνά οι γιατροί θεωρούνται «απρόσιτοι» και οι πολίτες ή οι ασθενείς, ακόμη και εάν εν γένει τους εμπιστεύονται, διστάζουν να εκφράσουν τις ανησυχίες τους. Άλλες φορές έρχονται στη δημοσιότητα θέματα ιατρικής αμέλειας και άλλες ακούμε ή βιώνουμε και οι ίδιοι περιστατικά όπου ενώ οι γιατρός θα μπορούσε να ενημερώσει σωστά ή να συμβουλεύσει, απλά δεν το έκανε….Ποιός πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του γιατρού όσον αφορά στην πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου;
Η ενημέρωση για την αξία της πρόληψης πρέπει να ξεκινάει από το σχολείο και να συνεχίζεται σε όλη την ενήλικη ζωή μέσα από όλα τα κανάλια και διαύλους επικοινωνίας και πληροφόρησης. Μείζονος σημασίας για την ενημέρωση των προληπτικών εξετάσεων (και όχι μόνο) είναι η επικοινωνία γιατρού – ασθενή.
Βασικός πυλώνας όλου αυτού του εγχειρήματος είναι η προθυμία των γιατρών κάθε ειδικότητας να προσφέρουν αξιόπιστη ενημέρωση και να συμβουλεύσουν στο «παρά πέντε» και όχι στο «και πέντε». Ο γιατρός πρέπει να βρίσκεται κοντά τον ασθενή και ο δεύτερος πρέπει να έχει την άνεση να θέτει ερωτήσεις, να ζητάει συμβουλές και βοήθεια. Η λύση θα προέλθει από τη συνεργασία με τους ειδικούς και όχι από τα συμπεράσματα που θα εξάγει ένας πολίτης όταν π.χ θα διαβάσει τυχαίο υλικό που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο. Αυτό μόνο πανικό μπορεί να προκαλέσει και να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα και αποφάσεις.
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, μια σωστή εκστρατεία ενημέρωσης πρέπει να στοχεύει στο να βοηθάει γιατρούς και ασθενείς να επικοινωνήσουν καλύτερα μέσα σε ένα κλίμα ευγένειας, αμοιβαίας εμπιστοσύνης, ειλικρίνειας και σεβασμού. Θα πρέπει να δημιουργούνται προγράμματα που να αποσκοπούν στην ενημέρωση τόσο των επαγγελματικών υγείας όσο και ων ασθενών και συγγενών τους αναφορικά με την καθοριστική επίδραση της αποτελεσματικής επικοινωνίας στη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων και κυρίως στην έκβαση του θεραπευτικού αποτελέσματος.
Το μήνυμα που θα πρέπει όλοι να θυμόμαστε μια μέρα σαν αυτή είναι ότι πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη καθώς και η ενημέρωση από τη σχολική κιόλας ηλικία. Πρόκειται για τη λεγόμενη Παιδεία.
Ο κ. Νεκτάριος Παλατιανός είναι Ιατρός-Ακτινοδιαγνώσης στο «ΔΙΑΓΝΩΣΙΣ-ΠΑΛΑΤΙΑΝΟΣ» στο νομό Φθιώτιδος (Λαμία).
