Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Τζαβίτ Τσαγλάρ, γνωστός για τον κρίσιμο ρόλο του ως μεσολαβητής στην κρίση με το ρωσικό αεροσκάφος Su-24M που καταρρίφθηκε το 2015, εξέφρασε τη γνώμη του για την αμφιλεγόμενη απόκτηση των ρωσικών αντιαεροπορικών αμυντικών συστημάτων S-400.
Σε πρόσφατη συνέντευξη στην ψηφιακή εφημερίδα T24, ο Τσαγλάρ εξέφρασε την άποψη ότι o πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα μπορούσε να πουλήσει αυτά τα συστήματα σε ενδιαφερόμενους αγοραστές, διαβεβαιώνοντας ότι η Ρωσία θα κατανοούσε αυτή την απόφαση.
Ο Τζαβίτ Τσαγλάρ είναι μια εξέχουσα προσωπικότητα στην τουρκική πολιτική σκηνή, ιδιαίτερα κατά τα χρόνια της κυβέρνησης του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ (πρόεδρος της Τουρκίας μεταξύ 1993 και 2000). Εκτός από την επιρροή του στην εσωτερική πολιτική, ο Τσαγλάρ έπαιξε σημαντικό διπλωματικό ρόλο στην επίλυση των διεθνών εντάσεων. Το 2015, μετά την κατάρριψη ενός ρωσικού μαχητικού-βομβαρδιστικού Su-24M από τουρκικά αεροσκάφη F-16 στα σύνορα με τη Συρία, ο Τσαγλάρ χρησιμοποίησε το δίκτυο επαφών του στην πρώην Σοβιετική Ένωση για να διευκολύνει την προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας. Οι προσπάθειές του του χάρισαν το 2017 το μετάλλιο του Κρατικού Τάγματος της Φιλίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, που απένειμε ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η Τουρκία είναι ένα από τα αρχικά μέλη του προγράμματος JSF (από το 1999), το οποίο είχε ως αποτέλεσμα το πρώτο εξαγώγιμο μαχητικό stealth πέμπτης γενιάς. Η Άγκυρα είχε σκοπό να αποκτήσει εκατό μαχητικά F-35 Lightning II, αλλά αυτά τα σχέδια κατέρρευσαν όταν αποφάσισε να αγοράσει το σύστημα αεράμυνας μεγάλης εμβέλειας S-400 από τη Ρωσία. Μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων και παρά τις απειλές της Ουάσιγκτον, η Τουρκία προχώρησε στην απόκτηση των S-400, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την τελική αποβολή της από το πρόγραμμα F-35 και την επιβολή στρατιωτικών και οικονομικών κυρώσεων, που ελάχιστα επηρέασαν την αποφασιστικότητα της Άγκυρας.
Όμως με την πάροδο του χρόνου, οι θέσεις της Άγκυρας και της Ουάσιγκτον έχουν πλησιάσει περισσότερο, εκμεταλλευόμενες τη στρατηγική θέση της Τουρκίας στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ. Οι ισχυρές σχέσεις της με τη Μόσχα την καθιστούν βασικό συνομιλητή και για τα δύο μπλοκ, διευκολύνοντας τη διαμεσολάβηση και τον διάλογο σε περιόδους υψηλής αστάθειας όπως η σημερινή.
Ακόμη και τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, η Βικτόρια Νούλαντ, νούμερο δύο στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, είπε σε συνέντευξή της στο CNN Türk ότι εάν η Τουρκία «λύσει το πρόβλημα των S-400», θα μπορούσε να ενταχθεί ξανά στο πρόγραμμα των F-35.
Η Τουρκία είχε σχέδια να προμηθευτεί έως και τρεις συστοιχίες S-400 και να κατασκευάσει μέρος των εξαρτημάτων τοπικά, αλλά οι παραδόσεις ανεστάλησαν μετά την παραλαβή δύο συστοιχιών, κυρίως επειδή οι διοικητές του ΝΑΤΟ αντιτίθενται στη χρήση τους σε κοινές επιχειρήσεις. Υπάρχει μεγάλη ανησυχία για το ενδεχόμενο η Ρωσία να αποκτήσει πρόσβαση σε ευαίσθητες πληροφορίες για τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ μέσω αυτού του συστήματος.
Σύμφωνα με τον Τσαγλάρ, οι S-400 δεν χρησιμοποιούνται και αν κατάφερναν να απαλλαγούν από αυτούς, αυτό θα μπορούσε να επιταχύνει τις παραδόσεις F-16 Block 70, κιτ εκσυγχρονισμού Viper και θα επέτρεπε την προμήθεια των F-35.
Στις παρατηρήσεις του, ο Τσαγλάρ ήταν ξεκάθαρος σχετικά με τη θέση του σχετικά με τους S-400: «Αν ήταν στο χέρι μου, θα τους ξεφορτωνόμουν. Έχουμε ήδη ενδιαφερόμενους αγοραστές και η Ρωσία θα κατανοούσε τη θέση μας». Το Πακιστάν και η Ινδία κατονομάστηκαν ως χώρες που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν την τουρκική συστοιχία πυραύλων S-400. Η πώληση σε τρίτη χώρα, που δεν εμπλέκεται στον συνεχιζόμενο πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, είναι η μόνη βιώσιμη επιλογή για την Τουρκία, η οποία δεν θέλει να κόψει τις γέφυρες ούτε με τη Μόσχα, ούτε με τις Βρυξέλλες ούτε την Ουάσιγκτον.
Οι δηλώσεις του εν λόγω διπλωμάτη λαμβάνοναι μεν ως παρότρυνση προς τον πρόεδρο της Τουρκίας, όμως το ειδικό βάρος του Τσαγλάρ θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι δηλώσεις του ίσως αποτελούν μέρος μιας ήδη αποφασισθείσας στρατηγικής της Άγκυρας για να μειώσει τις εντάσεις με τους δυτικούς συμμάχους της, ειδικά με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ίσως αυτός να ήταν ένας τρόπος να γνωστοποιηθεί στο ευρύ κοινό η νέα στρατηγική.
