Τις δυνάμεις τους ενώνουν πέντε ευρωπαϊκές χώρες ώστε «να φωτίσουν» μέσω της τέχνης διάφορες πτυχές της κλιματικής αλλαγής. Η Αυστρία (Βιέννη), η Ελλάδα (Εύβοια, Πολωνία (Γκντάνσκ), Σκωτία (Γλασκώβη) - με συγχρηματοδότηση από το Creative Scotland λόγω Brexit, και η Σουηδία (Στοκχόλμη) μέσω του προγράμματος «Turning the Tide» ανέπτυξαν καλλιτεχνικές παρεμβάσεις σε περιοχές που έχουν υποστεί περιβαλλοντικές καταστροφές επιχειρώντας να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες για την κλιματική αλλαγή έχοντας ως βασικό τους εργαλείο την τέχνη.
Για την Ελλάδα στο επίκεντρο τέθηκε η Εύβοια, η οποία τα τελευταία χρόνια «βρέθηκε στον κυκλώνα» ακραίων καιρικών συνθηκών και μεγάλων καταστροφών από πυρκαγιές και πλημμύρες.
«Το Turning the Tide (TTT), με την συγχρηματοδότηση της 'Δημιουργικής Ευρώπης' (Creative Europe) φέρνει την τέχνη στο προσκήνιο ως μέσο ευαισθητοποίησης και δράσης ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Το έργο υλοποιείται ταυτόχρονα σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες που έχουν υποστεί σοβαρές περιβαλλοντικές καταστροφές, Αυστρία (Βιέννη), Ελλάδα (Εύβοια, Πολωνία (Γκντάνσκ), Σκωτία (Γλασκώβη) - με συγχρηματοδότηση από το Creative Scotland λόγω Brexit, και Σουηδία (Στοκχόλμη). Για την Ελλάδα, η επιλογή της Εύβοιας έγινε λόγω των καταστροφικών πλημμυρών των τελευταίων χρόνων και των σημαντικών επιπτώσεων που άφησαν πίσω τους», εξηγεί στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η Δανάη Παπαδημητρίου, ιδρύτρια του Artit που αποτελεί τον φορέα υλοποίησης του έργου.
Όπως υπογραμμίζει μία από τις βασικές δράσεις του φορέα «Artit» είναι η οργάνωση διεθνών και εγχώριων καλλιτεχνικών κατοικιών (art residencies), με στόχο να αναδειχθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να ενισχυθεί η κοινωνική αλληλεγγύη σε περιοχές που έχουν πληγεί, συγκεκριμένα στην Εύβοια. «Δημιουργώντας ένα δίκτυο που συνδυάζει την καλλιτεχνική έκφραση, την κοινωνική συμμετοχή, την επιστημονική γνώση και τη δημόσια πολιτική, επεκτείνουμε τη συνεργασία μας με καλλιτέχνες, ερευνητές, ακαδημαϊκούς αλλά και πολιτικά πρόσωπα και φορείς, ώστε να δημιουργήσουμε έναν ευρύτερο διάλογο για την κλιματική κρίση», επισημαίνει η κ. Παπαδημητρίου.
Οι καταστροφικές συνέπειες των αλλεπάλληλων κακοκαιριών που έπληξαν την περιοχή όπως η Θάλεια, ο Μπάλλος, ο Daniel και ο Elias έπειτα από τις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2021, στάθηκαν αφορμές για τo πρώτο πρόγραμμα καλλιτεχνικής κατοικίας (Artistic Residency) του «Turning The Tide», το οποίο περιελάμβανε δύο διαφορετικά ντοκιμαντέρ από τους καλλιτέχνες Χρηστίνα Μαριδάκη και Γιώργο Γεροντίδη. Οι καλλιτέχνες μετα από παραμονή και έρευνα στην Εύβοια, είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με κατοίκους της ευρύτερης περιοχής και να ερευνήσουν τις αξίες της αλληλεγγύης αλλά και τη σύνδεση και την επαφή με τη φύση.
Στο ντοκιμαντέρ της με τίτλο «Feminsularity», η Χρηστίνα Μαριδάκη έθεσε στο επίκεντρο της τις γυναίκες στην περιοχή των Λουτρών, γνωστών για τις ιαματικές τους πηγές και επιχείρησε να εξετάσει πώς η γυναικεία ταυτότητα διαμορφώνεται μέσα από τον ελεύθερο χρόνο, τη σχέση με τη φύση, την αναζήτηση θεραπείας και την αντίδραση στην κλιματική κρίση. Από την πλευρά του ο Γιώργος Γεροντίδης, στο ντοκιμαντέρ του «Vulnerable Nets», συνεργάστηκε με μια ομάδα εφήβων και νέων της Εύβοιας για να δημιουργήσει ένα έργο αφιερωμένο στους συλλόγους και τις εθελοντικές ομάδες της Βόρειας Εύβοιας.
Στο δεύτερο κύκλο του προγράμματος επιλέχθηκαν οι καλλιτέχνιδες Άντζελα Λιώση και Μαρία Γουβέλη, οι οποίες με τη σειρά τους θα ταξιδέψουν στην Εύβοια προκειμένου να πραγματοποιήσουν έρευνα ώστε να δημιουργήσουν τα δικά τους καλλιτεχνικά έργα.
«Οι καλλιτεχνικές μας δρασεις στην Εύβοια στοχεύουν να αναδείξουν όχι μόνο την τραγική απώλεια του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και το συλλογικό τραύμα που προκλήθηκε από τις καταστροφές, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων και ζώων. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στις καλλιτεχνικές κατοικίες αναδεικνύουν τις ιστορίες των κατοίκων που επλήγησαν - το πώς ανακάμπτουν και ποιους τρόπους αντιμετώπισης έχουν επιλέξει ώστε να ξεπεράσουν τις υλικές και ψυχολογικές επιπτώσεις των καταστροφών. Επιπλέον, οι καλλιτέχνες μέσω της καλλιτεχνικής έρευνας και έκφρασης, προσπαθούν να ενισχύσουν την αίσθηση της κοινωνικής αλληλεγγύης, να εξετάσουν τρόπους με τους οποίους η τέχνη μπορεί να συμβάλει στην επανασύνδεση των ανθρώπων με το περιβάλλον τους, και να αφυπνίσουν την κυβερνητική, συλλογική και ατομική ευθύνη», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Παπαδημητρίου.
Ταυτόχρονα, με την Ελλάδα αντίστοιχες δράσεις γίνονται και σε Αυστρία, Σκωτία, Πολωνία και Σουηδία καθώς όπως τονίζει η κ. Παπαδημητρίου οι εκπρόσωποι των προαναφερόμενων χωρών ( Wiener Bildungsakademie, Instytut Kultury Miejskiej, Artit, Fablevision και Intercult, μαζί με τους Dear Hunter από την Ολλανδία) διαμένοντας στον τόπο και ασκώντας εθνογραφική έρευνα πεδίου για διάστημα έξι εβδομάδων, ενσωματώνονται στον τρόπο ζωής κάθε πόλης που επισκέπτονται, κατανοώντας την πλήρως, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εναλλακτικών χαρτών και άτλαντων μέσω της πρακτικής τους τη «χαρτοπολογία».
«Μέσα από μια σειρά καλλιτεχνικών και συν-δημιουργικών δράσεων, επιδιώκουμε να ενδυναμώσουμε και να κινητοποιήσουμε τόσο τις τοπικές κοινότητες που έχουν άμεσα επηρεαστεί, όσο και το ευρύτερο κοινό, προβάλλοντας νέες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης», σημειώνει η κ. Παπαδημητρίου.
«Η τέχνη εργαλείο για την ευαισθητοποίηση των κοινωνιών για την κλιματική προστασία»
Σύμφωνα με την κ. Παπαδημητρίου στο πλαίσιο του προγράμματος «Turning the Tide», έχουν αναπτυχθεί πρακτικές που στη συνέχεια μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλες περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, όπως η Θεσσαλία και ο Έβρος.
«Η τέχνη είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση των κοινωνιών για την κλιματική προστασία. Στο πλαίσιο του TTT, έχουμε αναπτύξει πρακτικές και μεθοδολογίες που μπορούν να εφαρμοστούν σε διάφορες περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές. Πιο συγκεκριμένα, η κοινωνικά δεσμευμένη πρακτική, είναι βασική μεθοδολογία μας και κλειδί για τους καλλιτεχνικούς ερευνητές και δημιουργούς που επιλέγουμε για το πρόγραμμα. Μας βοηθάει να κατανοήσουμε βαθύτερα τις προκλήσεις του κάθε τόπου τις οποίες αντιμετώπισαν και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι ακόμα κι όταν η ζωή τους δεν είναι πλέον στο προσκήνιο. Η Θεσσαλία και ο Έβρος είναι περιοχές με σημαντικές περιβαλλοντικές προκλήσεις, και θα θέλαμε να εξετάσουμε τρόπους συνεργασίας με τοπικούς φορείς και καλλιτέχνες, αν μας δοθεί η ευκαιρία και η κατάλληλη χρηματοδότηση, έτσι ώστε να ενισχύσουμε την κατανόηση και την αντοχή του τοπικού πληθυσμού απέναντι στις φυσικές καταστροφές και να προωθήσουμε την αειφόρο βελτίωση και ανάπτυξη μέσω καλλιτεχνικών παρεμβάσεων», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ενώ προσθέτει ότι η τέχνη έχει τη δύναμη να αναδείξει τις κλιματικές προκλήσεις, αγγίζοντας βαθιά τις ανθρώπινες εμπειρίες και ανησυχίες.
«Μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση, προωθείται μια βαθύτερη κατανόηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, ενώ το κοινό εμπνέεται να συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση λύσεων, χτίζοντας τα θεμέλια για κάθε βιώσιμη αλλαγή. Επιπλέον, ελπίζουμε πως ενώνοντας τους καλλιτέχνες με τις τοπικές κοινότητες, μπορούμε να επηρεάσουμε και να ωθήσουμε τους πολεοδόμους και φορείς σχεδιασμού και της διαχείρισης των αντιπλημμυρικών έργων, τους πολιτικούς και τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους και να κινηθούν άμεσα προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον», σημειώνει η κ. Παπαδημητρίου.
Αναφορικά με το Artit η κ. Παπαδημητρίου τονίζει ότι πρόκειται για μια ελληνική startup, με στόχο να δημιουργήσει εύκολα προσβάσιμες ευκαιρίες για εικαστικούς καλλιτέχνες και να αξιοποιήσει τη δύναμη της τέχνης για να συμβάλει σε καίρια κοινωνικά ζητήματα ενώ επισημαίνει ότι η πλατφόρμα στη νέα της έκδοση τον επόμενο μήνα, φιλοδοξεί να γίνει ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλους τους φορείς του καλλιτεχνικού κόσμου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
