Βρισκόμαστε λίγες ημέρες πριν από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και για άλλη μια φορά όλα τα βλέμματα του πλανήτη είναι στραμμένα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τα αποτελέσματα της Τρίτης 5 Νοεμβρίου θα επηρεάσουν ολόκληρο τον πλανήτη, συμπεριλαμβανομένης όχι μόνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ευρύτερα αλλά και της χώρας μας ειδικότερα. Εξάλλου, οι ΗΠΑ εκτός από παγκόσμια υπερδύναμη είναι διαχρονικά ένας από τους δέκα μεγαλύτερους αγοραστές ελληνικών προϊόντων, ενώ τα τελευταία χρόνια είναι ο έκτος μεγαλύτερος επενδυτής στη χώρα μας.
Στο γεωπολιτικό πεδίο σε μια εποχή δύο σημαντικών συγκρούσεων στην ευρύτερη γειτονιά μας, στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Οι διεθνείς αναλυτές εκτιμούν πως στην περίπτωση της εκλογής της Κάμαλα Χάρις η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ δεν θα μεταβληθεί ιδιαίτερα από τα χαρακτηριστικά της προεδρίας Μπάιντεν. Από την άλλη, ο Ντόναλτ Τραμπ έχει δεσμευτεί για άμεση επίλυση του Ουκρανικού (ενδεχομένως όπως γράφει ο διεθνής Τύπος χωρίς να ρωτηθεί το Κίεβο), ενώ αναμένεται ακόμη μεγαλύτερη οικονομική στήριξη προς το Ισραήλ. Ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα την ελληνική πλευρά είναι και η στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία.
Στο οικονομικό πεδίο το μεγάλο ερώτημα σε μια επικράτηση του Τραμπ είναι το αν θα δούμε νέες κινήσεις οικονομικού προστατευτισμού και εκ νέου επιβολή δασμών ή ακόμη και ένα νέο εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Όλα χαρακτηριστικά της προηγούμενης προεδρίας του Ρεπουμπλικάνου υποψηφίου.
Το 2019 επί προεδρίας Τραμπ επιβλήθηκαν οι λεγόμενοι πρόσθετοι δασμοί Airbus (δύο κατηγορίες δασμών ύψους 15% και 25%) σε κατάλογο προϊόντων ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης σειράς ελληνικών αγροδιατροφικών. Το 2021 – επί προεδρίας Μπάιντεν - συμφωνήθηκε η πενταετής αναστολή των εν λόγω δασμών καθώς ΗΠΑ και ΕΕ συμφώνησαν να δουλέψουν στην επίλυση της διαφοράς που έχει να κάνει με τις επιδοτήσεις των αεροναυπηγικών βιομηχανιών Airbus – Boeing.
To 2018 οι ΗΠΑ επέβαλλαν του δασμούς του «Section 232» σε εισαγόμενα, από τις χώρες ΕΕ, προϊόντα χάλυβα (25%) και αλουμινίου (10%). Μετά από συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ το 2022 οι εν λόγω δασμοί αντικαταστάθηκαν από σύστημα δασμολογικών ποσοστώσεων (TRQs / Tariff Rate Quotas), οποίες ποσοστώσεις/TRQs αρχικώς ίσχυαν έως το τέλος του 2023 αλλά, κατόπιν συμφωνίας των δύο πλευρών τον Δεκέμβριο 2023, παρατάθηκαν έως τις 31 Μαρτίου 2025). Αντίστοιχα, από πλευράς ΕΕ παρατάθηκε για την ίδια χρονική περίοδο, η αναστολή εφαρμογής των σχετικών ευρωπαϊκών αντιμέτρων, δηλαδή των δασμών εξισορρόπησης (rebalancing tariffs) σε σειρά προϊόντων αμερικανικής προελεύσεως.
Οι οικονομικές σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ
Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση (2023) των γραφείων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της χώρας μας σε Σαν Φρανσίσκο, Ουάσινγκτον, Νέα Υόρκη και Σικάγο, οι ΗΠΑ διατηρούν τη θέση τους ως ο μεγαλύτερος υπερατλαντικός οικονομικός εταίρος της Ελλάδας, τόσο ως προς το εμπόριο όσο και ως προς τις επενδύσεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ οι ΗΠΑ είναι ο πέμπτος σημαντικότερος αγοραστής ελληνικών προϊόντων για το έτος 2023 (6ος το 2022, 7ος το 2021, 9ος το 2020), καταλαμβάνοντας σταθερά, διαχρονικά, μια από τις πρώτες 10 θέσεις της σχετικής κατάταξης διεθνών αγοραστών ελληνικών προϊόντων.
Σημειώνεται ότι κατά το α’ τρίμηνο 2024, σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία από αμερικανικής πλευράς (USITC), οι ελληνικές εξαγωγές εμφάνισαν αύξηση 13% (στα 622,9 εκατ. δολάρια) σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους.
Ως προς τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (FDI), οι ΗΠΑ ήταν το 2022, ο έκτος μεγαλύτερος επενδυτής στη χώρα μας με επενδύσεις συνολικού ύψους 2,37 δισ. ευρώ, καθώς ως επενδυτικός προορισμός η Ελλάδα προσελκύει το ενδιαφέρον μεγάλων αμερικανικών εταιρειών σε διάφορους τομείς ενώ, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας οι ΗΠΑ κατατάσσονται μεταξύ των κορυφαίων 10 χωρών προέλευσης ΑΞΕ στην Ελλάδα κατά την τελευταία δεκαετία. Παράλληλα, οι ΗΠΑ είναι ο πέμπτος σημαντικότερος προορισμός ελληνικών κεφαλαίων μετά από την Κύπρο, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ολλανδία με επενδύσεις συνολικής αξίας 829 εκατ. ευρώ.
Σταχυολογώντας, ενδεικτικά, παραδείγματα επενδύσεων από αμερικανικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα κατά τα τελευταία έτη αναφέρονται οι: Cisco (2020), Microsoft (2020), Pfizer (2021), Amazon Web services (2021), Google (2022), JP Morgan (2022), Meta (ex-Facebook, 2022), Chubb (2022) και 547 Energy (2022).
Η Ελλάδα εξακολουθεί να προσελκύει το αμερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον, καθώς μετά τις επενδύσεις των αμερικανικών κολοσσών Google, Amazon Web Services (AWS), Microsoft, Cisco, Meta, Pfizer και Chubb κ.ά. ανάλογο ενδιαφέρον εκδηλώνεται από σειρά επιχειρήσεων σε μεγάλο φάσμα οικονομικών κλάδων, αναγνωρίζοντας την προοπτική που παρουσιάζει η επενδυτική δραστηριοποίηση στην ελληνική αγορά. Ξεχωρίζουν οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται στον τομέα υψηλής τεχνολογίας, καθώς το 2023 το 1/3 των επενδύσεων σε ελληνικές νεοφυείς εταιρείες αφορούσε σε αμερικανικά κεφάλαια. Ειδικότερα, πραγματοποιήθηκαν 11 νέες εξαγορές εγχώριων startups, ορισμένες των οποίων ξεπέρασαν τα 100 εκατ. ευρώ.
Αύξηση του τουρισμού
Σημαντική είναι τα τελευταία χρόνια και η αύξηση του τουρισμού από τις ΗΠΑ προς τη χώρα μας. Την τουριστική σεζόν πραγματοποιούνταν 63 τακτικές πτήσεις κάθε εβδομάδα από διάφορες πόλεις των ΗΠΑ προς τη χώρα μας, ενώ κατά τη φετινή τουριστική σεζόν ήταν ακόμη περισσότερες. Το 2023 σε σχέση με το 2022 σημειώθηκε αύξηση των αφίξεων κατά 29,2%, των εισπράξεων κατά 14,4% και των διανυκτερεύσεων κατά 23,1%. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα (American Market Group) η Ελλάδα κατατάσσεται τρίτη στις προτιμήσεις τουριστών από τις ΗΠΑ.
