Αρκετά νωρίτερα από την επίσημη έναρξη της αντιπυρικής περιόδου ξεκίνησε φέτος η επαγρύπνηση για την πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών ενώ ενισχύονται τα εναέρια και επίγεια μέσα για τη θωράκιση της χώρας καθώς οδεύουμε προς τη θερινή περίοδο, όπου καταγράφονται και οι περισσότερες ενάρξεις πυρκαγιών.
Η ηγεσία του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας έχει από νωρίς φέτος διαμηνύσει ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια δύσκολη αντιπυρική περίοδο (μόνο το Μάρτιο εκδηλώθηκαν 1.600 πυρκαγιές οι οποίες κατέστρεψαν πάνω από 4.500 στρέμματα) επισημαίνοντας ταυτόχρονα και τη σημασία της ατομικής ευθύνης η οποία αφορά στη λήψη μέτρων όπως είναι ο καθαρισμός οικοπέδων, η παρακολούθηση του επιπέδου κινδύνου και η αποφυγή ενεργειών που μπορεί να προκαλέσουν πυρκαγιά.
Για την ενίσχυση και αναβάθμιση του υλικοτεχνικού εξοπλισμού σε εξέλιξη είναι το πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ», ύψους 2.160.000.000 ευρώ με τρεις πηγές χρηματοδότησης, Ταμείο Ανάκαμψης, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το ΕΣΠΑ. Στο πλαίσιο του προγράμματος εντάσσεται και ο στόλος επτά καινούριων Canadair (τύπου 515 τα οποία έχουν τη δυνατότητα και νυχτερινής δράσης), που θα ξεκινήσουν να παραδίδονται από το 2027, 2028 και μετά σταδιακά. Μάλιστα η χώρα μας μαζί με τη Γαλλία θα είναι πρώτες ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες θα παραλάβουν το νέο τύπου Canadair. Ταυτόχρονα, ήδη έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση για την αναβάθμιση υφιστάμενων πυροσβεστικών αεροσκαφών ενώ προωθείται η ενίσχυση των επίγειων μέσων, όπως οχήματα και στολές, ενώ γίνεται εκτεταμένη χρήση νέων τεχνολογιών και ΑΙ. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τα 415, που είναι ο προηγούμενος τύπος που αυτή τη στιγμή είναι μέσα στον εθνικό στόλο, το πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ» περιλαμβάνει την αναβάθμιση και τη συντήρησή τους
Η χώρα μας ενοικιάζει επιπλέον 49 εναέρια μέσα τα οποία ενισχύουν την επιτήρηση και την κατάσβεση πυρκαγιών (oπότε φτάνουμε στα 80-85 εναέρια μέσα εάν συνυπολογιστεί και ο υπάρχων αν και γερασμένος στόλος), ενώ πριν από λίγες ημέρες ο ΔΕΔΔΗΕ δώρισε στο υπουργείο και 80 drones επιτήρησης με θερμικές κάμερες με τα οποία καλύπτεται όλος ο Ελλαδικός χώρος, με στόχο να φθάσουμε σταδιακά τα 120. Κατά την περσινή αντιπυρική περίοδο, το σύστημα ΣμηΕΑ (drones) αναπτύχθηκε σε περιοχές υψηλού κινδύνου όπως: Αττική, Κορινθία, Αρκαδία, Βοιωτία, Λακωνία, Εύβοια, Θεσσαλονίκη, ο Εθνικός Δρυμός της Βάλια Κάλντα, ο Έβρος, η Δαδιά, η Ξάνθη και η Θάσος. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκε για την επιτήρηση μεικτών ζωνών αυξημένης επικινδυνότητας, όπως οι περιαστικές περιοχές της Θεσσαλονίκης, οι δασικές εκτάσεις της Δυτικής Ελλάδας και οι προστατευόμενες περιοχές της Ηπείρου.
Κατά την φετινή αντιπυρική περίοδο, το σύστημα επεκτείνεται σε νέες περιοχές υψηλού κινδύνου όπως η Κρήτη, η Ρόδος και τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, όπου η δυσκολία πρόσβασης καθιστά την αερομεταφερόμενη επιτήρηση απαραίτητη.
Όσον αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό, φέτος, το Πυροσβεστικό Σώμα θα διαθέτει 18.000 γυναίκες και άντρες, μία αύξηση 20% σε σχέση με το 2023, όπου ο αριθμός τους ήταν 15.500. Επιπλέον, θα ενισχυθούν οι δυνάμεις με 2.500 εποχικούς πυροσβέστες, ενώ στο έργο της πρόληψης και αντιμετώπισης πυρκαγιών θα συμβάλουν περίπου 4.500 εθελοντές του Πυροσβεστικού Σώματος και επιπλέον 5.500 από άλλες εθελοντικές οργανώσεις.
Στο πλαίσιο της αντιπυρικής προστασίας, μέτρα που εντάσσονται στην ευρύτερη στρατηγική για τις φυσικές καταστροφές όπως το 112 (το οποίο αναβαθμίστηκε πέρυσι) αλλά και η πρόβλεψη για ποινές σε περίπτωση μη καθαρισμού οικοπέδων ή εμπρησμού αναμένεται να δημιουργήσουν ένα πιο σφιχτό πλαίσιο για την αποτροπή πυρκαγιών.
Τι αλλάζει στις υποχρεώσεις των πολιτών
Από πέρυσι, οι πολίτες εμπλέκονται πιο ενεργά στην αντιπυρική προστασία της χώρας και αναλαμβάνουν υποχρεώσεις ενώ αυστηροποιούνται οι ποινές για τους εμπρηστές. Με το νέο Ποινικό Κώδικα αυστηροποιήθηκαν οι ποινές από πλημμέλημα σε κακούργημα για τους καθ’ έξιν εμπρηστές με τις ποινές να φτάνουν τα 10 έτη κάθειρξης και τα πρόστιμα τις 200.000 ευρώ. Σε επίπεδο ατομικής ευθύνης, οι ιδιοκτήτες ή μισθωτές οικοπέδων και ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, σε περιοχές εντός ορίων οικισμών, χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, σε εκτάσεις εντός ακτίνας 100 μέτρων από τα όρια αυτών των περιοχών και σε εκτός σχεδίου γηπέδων με κτίσμα, για τις εκτάσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, προβαίνουν σε καθαρισμό των συγκεκριμένων χώρων από την 1η μέχρι την 30ή Απριλίου κάθε έτους, και στη συντήρηση αυτού, καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, δηλαδή από την 1η Μαΐου έως την 31η Οκτωβρίου, για την αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της.
Οι πολίτες που διενεργούν τον καθαρισμό προβαίνουν στην υποβολή υπεύθυνης δήλωσης ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων πυροπροστασίας των ιδιοκτησιών τους στο Εθνικό Μητρώο. Μόνο για την φετινή χρονιά, καταληκτική ημερομηνία υποβολής υπεύθυνης δήλωσης στο Μητρώο ορίζεται η 31η Μαΐου 2024 αντί για την 30η Απριλίου που θα ισχύει από την επόμενη χρονιά. Μάλιστα, για τους υπόχρεους που δεν υποβάλλουν δήλωση επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ ενώ η υποβολή ψευδούς δήλωσης στο Εθνικό Μητρώο ως προς την τήρηση της σχετικής υποχρέωσης, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή από 180 έως 360 ημερήσιες μονάδες.
Πιο τσουχτερά θα είναι όμως τα πρόστιμα και για όσους επιτελούν επικίνδυνες εργασίες κατά την αντιπυρική περίοδο και πλέον θα κυμαίνονται από 500 έως 50.000 ευρώ ενώ αυτά θα διπλασιάζονται σε περίπτωση υποτροπής εντός διαστήματος ενός έτους.
Ποιες ανάγκες καλύπτει το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ
Το πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ αποτελεί μία πολυεπίπεδη παρέμβαση η οποία αφορά σε τέσσερις θεματικές με βάση τον τύπο των έργων και των δράσεων. Ο πρώτος άξονας περιλαμβάνει την αναβάθμιση υποδομών και εγκαταστάσεων και έχει προϋπολογισμό 263.477.011 ευρώ, ο δεύτερος άξονας αφορά στα συστήματα προειδοποίησης και στα μέσα πρόληψης και έχει προϋπολογισμό 316.033.014 ευρώ, ο τρίτος άξονας στον εξοπλισμό και στα μέσα υποστήριξης και συντονισμού με προϋπολογισμό 269.388.933 ευρώ και ο τέταρτος άξονας στον επιχειρησιακό εξοπλισμό και στα μέσα αντιμετώπισης με προϋπολογισμό 1.125.546.378 ευρώ.
Πιο συγκεκριμένα, στα έργα του πρώτου άξονα περιλαμβάνονται ένα πάρκο προσομοίωσης φυσικών καταστροφών που θα απευθύνεται στους πολίτες, στα παιδιά και στους φοιτητές και θα τους εκπαιδεύει σε θέματα προστασίας από φυσικές καταστροφές. Ακόμη, στον προϋπολογισμό του πρώτου άξονα περιλαμβάνονται και ο εξοπλισμός εθελοντικών οργανώσεων, 465 οχήματα μεταφοράς δασοπυρόσβεσης και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών για το προσωπικό και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.
Στον δεύτερο άξονα υπάγεται η δημιουργία Εθνικής Βάσης Δεδομένων, δηλαδή ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης κινδύνων και πρόληψης (αφορά αποκλειστικά στην τεχνητή νοημοσύνη) ενώ περιλαμβάνονται επίσης η προμήθεια συστημάτων πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης, η προμήθεια εξοπλισμών συστημάτων πρόληψης και έγκαιρης προειδοποίησης, η προμήθεια μετεωρολογικών σταθμών και σταθμών επικοινωνιών Radar,η προμήθεια 250 ασθενοφόρων και η αναβάθμιση και ενσωμάτωση τεχνολογιών (αναβάθμιση του 112).
Στον τρίτο άξονα προβλέπεται η αγορά εξοπλισμού ελικοπτέρων μεσαίου τύπου, η προμήθεια τριών Turboprop (δικινητήρια αεροσκάφη δηλαδή εναέρια κέντρα επιχειρήσεων παρακολούθησης και καταγραφής δεδομένων από ακραία καιρικά φαινόμενα κλπ), η προμήθεια 101 drones (τα οποία θα πετούν πάνω από ορεινούς όγκους κατά τις ώρες που είναι επίφοβες για πυρκαγιές) ενώ έχουν υπογραφεί 13 κέντρα επιχειρήσεων για τις περιφέρειες της χώρας (περιλαμβάνουν επιχειρησιακό όχημα, βοηθητικό βαν και drones).
Στην δέσμη δράσεων του τέταρτου άξονα προγραμματίζεται η προμήθεια ελικοπτέρων μεσαίου τύπου (πυρόσβεσης), η αγορά νέων πυροσβεστικών Α/Φ τύπου Canadair CL 515, η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός των Canadair CL 415, η προμήθεια 25 αμφίβιων (που αντλούν νερό και από λίμνη και από θάλασσα), η αγορά 300 οχημάτων επιτήρησης αγροδασικών περιοχών για την Δασική Υπηρεσία, η προμήθεια 728 πυροσβεστικών οχημάτων και 776 οχημάτων ως ειδικά μέσα περιπολίας και απομάκρυνσης πολιτών και ως εξοπλισμός που συμβάλει στην επιχειρησιακή ετοιμότητα. Στην ίδια κατηγορία δράσεων υπάγεται και η προμήθεια 23 πτυσσόμενων μεταφερόμενων γεφυρών για την αντιμετώπιση πλημμυρών και φυσικών καταστροφών ενώ δρομολογείται και η προμήθεια μέσων ατομικής προστασίας και εξοπλισμού για το Πυροσβεστικό Σώμα.
Παράλληλα, μέσω του ΑΙΓΙΣ καλύπτονται συμπληρωματικά και ανάγκες άλλων υπουργείων. Έτσι, εκτός από τα νέα ασθενοφόρα για το υπουργείο Υγείας, προβλέπεται και η προμήθεια 83 οχημάτων για το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, 553 οχημάτων για το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, 140 οχήματα για το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής καθώς και 29 πλωτά μέσα για μεταφορά και απομάκρυνση πολιτών και προσωπικού. Στο ίδιο πλαίσιο, προγραμματίζεται η προμήθεια νοσοκομείων εκστρατείας (κινητός υγειονομικός εξοπλισμός και υποδομές για την προστασία της δημόσιας υγείας) αλλά και η εξασφάλιση υποδομών για την προσωρινή διαμονή πληθυσμού μετά από την εκδήλωση φυσικών καταστροφών.
