Με τα μάτια στραμμένα στο Στρασβούργο, όπου ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ θα εκφωνήσει την Τετάρτη το πρωί την ετήσια ομιλία του για την «Κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης» στη σύνοδο ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ξεκινά η εβδομάδα στις Βρυξέλλες.
Το έντονο ενδιαφέρον δεν απορρέει μόνο από την αναμενόμενη περιγραφή των επόμενων στόχων και πρωτοβουλιών της Κομισιόν, που θα αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά της εργασίας επιτρόπων, στελεχών και εργαζομένων στην Επιτροπή κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους. Η πολυ-αναμενόμενη προώθηση μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών με στόχο την εμβάθυνση και ενίσχυση της συνεργασίας σε Ευρωπαϊκή Ένωση και Ευρωζώνη, που αναμένεται να ξεκινήσει μετά τις γερμανικές εκλογές, δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην φετινή ομιλία του προέδρου της Επιτροπής. Απευθυνόμενος στους ευρωβουλευτές ο Γιούνκερ αναμένεται να αναπτύξει τις ιδέες του για το μέλλον της Ευρώπης, σκιαγραφώντας το περίγραμμα των αναμενόμενων μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών και ισορροπώντας, ταυτόχρονα, ανάμεσα στις θέσεις των δύο ισχυρότερων της Ευρώπης, της Γαλλίας και της Γερμανίας.
Η ομιλία του Γιούνκερ θα αποτελέσει «μια σημαντική πολιτική στιγμή για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για την Ευρώπη, για τον ίδιο τον πρόεδρο, αλλά και τον κόσμο» δήλωσε ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς την Παρασκευή.
Η κατάσταση στην Ευρώπη φέτος διαφέρει από τις περασμένες χρονιές. Αυτή τη φορά ο Γιούνκερ δεν αναμένεται να μιλήσει με δραματικούς τόνους για την «υπαρξιακή κρίση» της Ευρώπης ούτε για τον «φούρναρη στην Κω που μοιράζει ψωμί στους πρόσφυγες».
Οι απειλές λόγω του Brexit και των λαϊκιστών αντιευρωπαϊστών στη Γαλλία, την Ολλανδία και τη Γερμανία έχουν υποχωρήσει, το Grexit δεν βρίσκεται πλέον στο τραπέζι και η οικονομική κατάσταση έχει βελτιωθεί τόσο σε Ευρωζώνη όσο και στην ΕΕ συνολικά, ενώ η προσφυγική κρίση, αν και δεν έχει επιλυθεί, απέχει από την επείγουσα και κρίσιμη κατάσταση του καλοκαιριού του 2015.
Η κρισιμότητα της συγκυρίας, σήμερα, αφορά κυρίως στο μέλλον της γηραιάς ηπείρου. Με καταλυτικό τον ρόλο του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει ήδη περιγράψει το πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που επιδιώκει, αλλά και του επόμενου ηγέτη της γερμανικής καγκελαρίας, που ως φαίνεται θα είναι πάλι η Άγκελα Μέρκελ, η συζήτηση αναμένεται να οδηγήσει σε συγκεκριμένες αποφάσεις μετά τις γερμανικές εκλογές. Στις αναμενόμενες νέες μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες ο Γιούνκερ επιδιώκει να δώσει τη δική του σφραγίδα, εκπροσωπώντας συνολικά την Ευρώπη και αμβλύνοντας τις διαφορές μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας.
Η οικονομική διακυβέρνηση και η ενίσχυση της Ευρωζώνης, θέμα που αφορά άμεσα την Ελλάδα, αναμένεται να περιλαμβάνονται στην ομιλία του Γιούνκερ ενώπιον της ολομέλειας των ευρωβουλευτών, επισημαίνουν κύκλοι στις Βρυξέλλες. Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις - από την καθιέρωση θέσης υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης έως τη δημιουργία ενός προϋπολογισμού της Ευρωζώνης και ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου – είναι δύσκολες υποθέσεις, όχι μόνο επειδή οι κυβερνήσεις της ΕΕ θέλουν να διατηρήσουν την κυριαρχία τους επί των οικονομικών τους, αλλά και γιατί Βερολίνο και Παρίσι έχουν διαφορετικές απόψεις επί των θεμάτων αυτών.
Το Βερολίνο επιδιώκει μέσω ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου τη δημιουργία ενός οργανισμού ο οποίος θα επιβάλει κανόνες, θα έχει περιορισμένες εξουσίες, ενώ το Παρίσι όπως και οι Βρυξέλλες ευνοούν έναν οργανισμό που θα συνέβαλε στη σταθεροποίηση και στήριξη των οικονομιών της Ευρωζώνης. Παράλληλα, αν και η θέση ενός μόνιμου υπουργού Οικονομικών της Ευρωζώνης, έχει δεχτεί τη στήριξη της γερμανίδας καγκελαρίου, όπως και ενός κοινού προϋπολογισμού, Παρίσι και Βερολίνο δεν έχουν ακριβώς ταυτόσημη ατζέντα ως προς τις αρμοδιότητες ενός τέτοιου προσώπου, αλλά και ως προς το μέγεθος ενός τέτοιου προϋπολογισμού.
Ο Γιούνκερ θα προσπαθήσει να συγκεράσει απόψεις και διαφωνίες, παρουσιάζοντας, όπως είπε πρόσφατα ο ίδιος ένα έκτο σενάριο για το μέλλον της Ευρώπης, ξεπερνώντας τα πέντε σενάρια, που είχαν προταθεί τον περασμένο Μάρτιο. «Δεν το έχουμε προτείνει (το έκτο σενάριο), διότι, αν το είχαμε προτείνει, θα είχε διαρρεύσει», είπε ο Γιούνκερ στους διπλωμάτες των κρατών μελών στην ΕΕ πριν από λίγες ημέρες, αναφερόμενος στην ομιλία του για την «κατάσταση της Ευρώπης».
Από τότε ο πρόεδρος της Κομισιόν έχει δεχτεί πολλές εισηγήσεις από τους υφισταμένους του, τους επιτρόπους, ενώ πολλές ιδέες πήγαν και ήρθαν, αλλά και πολλές συναντήσεις έγιναν με αντικείμενο την ομιλία του. Όχι μόνο με το κολλέγιο των επιτρόπων, αλλά και με αρχηγούς κρατών, με διπλωμάτες και τους αρχηγούς των πολιτικών ομάδων στο Ευρωκοινοβούλιο. Το πρόγραμμά του το Σαββατοκύριακο περιλάμβανε συνομιλία με τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Τις τελευταίες ημέρες στο πρόγραμμα του προέδρου της Κομισιόν είχαν περιληφθεί επίσης επαφές με Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίες περιλάμβαναν τη γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, αλλά και τον ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε και τον βέλγο πρωθυπουργό Σαρλ Μισέλ.
Η ασφάλεια της ΕΕ και δη η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, αλλά και η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, όπως και το ζήτημα της μετανάστευσης και του ελέγχου των ξένων επενδύσεων αναμένεται ότι θα περιληφθούν στην ομιλία του Γιούνκερ. Αποτελούν πεδία, άλλωστε, όπου υπάρχει σημαντική συναίνεση μεταξύ των κρατών μελών και των Βρυξελλών για μεγαλύτερη ενδοευρωπαϊκή συνεργασία. Πρόκειται για πεδία τα οποία θα αποτελέσουν, σύμφωνα με τα λεγόμενα στελεχών της Κομισιόν, μέρος του προγράμματος εργασίας της Επιτροπής για το 2018. Όπως προβλέπεται στην Συνθήκη της Λισαβόνας η ετήσια ομιλία του επικεφαλής της Επιτροπής για την «Κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης» εγκαινιάζει τον διάλογο με το Ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την κατάρτιση του προγράμματος εργασίας της Κομισιόν ενόψει του επόμενου έτους.
Μπορεί ενόψει του Brexit οι 27 της ΕΕ να κινούνται σε γραμμή ενότητας και συσπείρωσης, όμως, ο Γιούνκερ θα καταστήσει σαφές ότι προϋπόθεση για να υλοποιηθεί το θετικό αφήγημα των μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών αποτελεί η ενότητα και η ενδοευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Μέχρι το τέλος της θητείας του το Νοέμβριο του 2019 η Ευρώπη αναμένεται ότι θα έχει χάσει το 28ο μέλος της, ενώ την ίδια χρονιά τον Ιούνιο θα διεξαχθούν εκλογές για την ανάδειξη του νέου ευρωκοινοβουλίου. Κατά πολλούς στις Βρυξέλλες η φετινή ομιλία του Γιούνκερ αποτελεί την τελευταία ευκαιρία του Λουξεμβούργιου προέδρου της να δώσει το προσωπικό του στίγμα για μια καλύτερη πορεία της γηραιάς ηπείρου.
