Μεγάλη μελέτη έχει γίνει σχετικά με την ηγεσία ως κοινωνικό φαινόμενο. Είναι οι διαφορετικές προσεγγίσεις και η δυναμική του φαινομένου που έχει εμπνεύσει την επιστημονική κοινότητα και έχει κάνει πολλές επιστήμες (ψυχολογία, κοινωνιολογία, πολιτικές επιστήμες κλπ.) “υπηρέτες” στην εξήγηση του τι κάνει τους ανθρώπους να ακολουθούν πρόθυμα και εθελοντικά μια φυσιογνωμία; Τι είναι αυτό που δίνει στο άτομο τη δυνατότητα να συνεπαίρνει το πλήθος μαζί του και να μπορεί να πείθει όχι με τη δύναμη της εξουσίας αλλά με τη στάση του ως επαγγελματίας και άνθρωπος; Οι ατομικές θεωρίες προσωπικότητας καθώς και οι πιο πρόσφατες συμπεριφορικές και ενδεχομενικές προσεγγίσεις προσπαθούν να ρίξουν φως. Τα καταφέρνουν ως ένα βαθμό αλλά ερωτήματα για το τι είναι αυτό που κάνει κάποιον να μπορεί να έχει αξιόλογη ηγετική συμπεριφορά ακόμα μαίνονται.
Ένας σημαντικός σταθμός ήταν η εννοιολογική οριοθέτηση του ηγέτη. Από την αρχή του διαφωτισμού με μεγάλη ανθρωποκεντρική απόχρωση ο ηγέτης είναι το άτομο που νοιάζεται για το κοινό καλό, έχει όραμα και συγκεκριμένες αξίες που μπορεί να εμφωλεύσει στους άλλους. Αυτό κάνει τα μέλη μιας ομάδας να τον ακολουθούν εθελοντικά και πρόθυμα και έτσι ο ηγέτης επιτυγχάνει μοναδικά αποτελέσματα και δημιουργεί αξία. Σχεδόν ο ορισμός προσεγγίζει την «αγιότητα» υπογραμμίζοντας την υπεροχή του ηγέτη ο οποίος παίρνει την πλήρη ευθύνη όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, ενώ στις νίκες δίνει όλη τα εύσημα στην ομάδα του. Ο ορισμός φαίνεται πολύ ρομαντικός, αν όχι ουτοπικός. Τι γίνεται με τα εγγενή εγωιστικά κίνητρα του ανθρώπου; Τι συμβαίνει με την πραγματικότητα που σίγουρα δεν είναι αγγελική; Τι συμβαίνει με τις σχέσεις εξουσίας και τη δυναμική τους με τις σκοτεινές αποχρώσεις που αναπτύσσονται σε έναν οργανισμό;
Οι παραπάνω ανησυχίες μπορούν να μετριαστούν εάν η ηγεσία κατανοηθεί ως ένας συνεχής αγώνας. Μια διαδικασία συνεχούς μάθησης που στοχεύει να φέρει κάποιον πιο κοντά στον ορισμό της ουτοπίας του ηγέτη. Ένας αγώνας ενάντια στα εγωιστικά κίνητρα, την ευάλωτη ανθρώπινη συμπεριφορά και την πραγματικότητα με τις γνωστές πτυχές της. Μια συνεχής πορεία ευθύνης για την αντιμετώπιση των ατελειών και την λείανση του ακατέργαστου λίθου: του ανθρώπινου χαρακτήρα. Μια πορεία για την κατάκτηση μίας κορυφής που πάντα μετατοπίζεται.
Και είναι ακριβώς η είσοδος σε αυτή τη διαδικασία ανάπτυξης που απαιτεί θάρρος, θέληση και προθυμία. Και αυτή η προθυμία συνεχούς βελτίωσης και προσωπικής ανάπτυξης είναι το κλειδί ενός ανθρώπου που θέλει να γίνει αντιληπτός ως ηγέτης και ξέρει ότι αυτό μπορεί να το πετύχει μόνο όταν αντιλαμβάνεται ότι ποτέ δεν θα είναι ο τέλειος ηγέτης αλλά σίγουρα προσπαθώντας θα τον προσεγγίσει.
Ίσως θα ήταν πιο συνετό να ορίσουμε τον ηγέτη ως αυτόν που αγωνίζεται συνεχώς για να φτάσει στον "ηγέτη". Ο τέλειος ηγέτης και τα ιδανικά πρότυπα ηγεσίας δεν μπορούν ποτέ να κατακτηθούν παρά μόνο να προσεγγιστούν. Με στόχο μια ουτοπία που έχει ρεαλιστικές προεκτάσεις ώστε να μην απογοητεύσει και να οδηγήσει σε παραίτηση, μπορούμε αναμφισβήτητα να έχουμε θετικά αποτελέσματα τόσο ως άτομα όσο και ως ομάδες και ως οργανώσεις, αλλά και ως κοινωνία και κράτος.
Αξίζει να διαβάσατε:
«ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟΣ ΗΓΕΤΗΣ ΚΑΙ ΜΑΝΑΤΖΕΡ», ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΥΡΑΝΤΑΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΨΥΧΟΓΙΟΣ, ΑΘΗΝΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ 2018
