Της Δήμητρας Καδδά
Τους τριγμούς που προκαλεί στην οικονομία η πανδημία και αποτυπώνονται πλέον στις ληξιπρόθεσμες οφειλές πολιτών και - κυρίως - επιχειρήσεων στα κρατικά ταμεία αποκαλύπτουν τα στοιχεία πού έδωσε στη δημοσιότητα χθες το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Προειδοποίησε πως ένας μεγάλος κίνδυνος για το 2021 είναι το αν θα καταστεί εφικτή η αποκατάσταση της ροής των κρατικών εσόδων τα οποία στο 9μηνο είχαν υστέρηση 6 δισ. ευρώ στο σκέλος των φόρων και των εισφορών (https://www.insider.gr/eidiseis/oikonomia/150948/grafeio-proypologismoy-boylis-mia-rythmisi-ofeilon-einai-symbati-me-tin).
Σε ειδικό κεφάλαιο της 3μηναίας έκθεσης του Γραφείου που αναλύει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του κράτους καταγράφεται κατακόρυφη αύξηση νέων οφειλών προς τις εφορίες (κατά 2,1 δισ. ευρώ), στις οποίες πρέπει να προστεθούν και περίπου 393 εκατ. ευρώ νέες οφειλές προς τα ταμεία το ίδιο διάστημα.
Η εν λόγω ροή αποτυπώνει ένα μέρος του προβλήματος: δείχνει το ύψος των οφειλών οι οποίες δεν είναι σε αναστολή (καθώς οι τελευταίες δεν θεωρούνται ληξιπρόθεσμες). Τα ποσά είναι ενδεικτικά λοιπόν των πιέσεων οι οποίες διαμορφώνονται και θα ασκηθούν όταν λήξουν τα μέτρα στήριξης….
Οι ληξιπρόθεσμες φορολογικές υποχρεώσεις
Αναλυτικά, το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ που δημοσίευσε το Γραφείο, διαμορφώθηκε στα 106,2 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά 1,3 δισ. ευρώ σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2019. Παράλληλα, το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο παρουσιάζει αύξηση κατά 1 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του 2020.
Σύμφωνα με το Γραφείο η αύξηση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι εντός του τρίτου τριμήνου οι εκροές από το συνολικό ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο, δηλαδή οι εισπράξεις και διαγραφές ληξιπρόθεσμων οφειλών (1,3 δισ. ευρώ), ήταν λιγότερες από τις εισροές, δηλαδή τη δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών (2,1 δισ. ευρώ).
Το Γραφείο Προϋπολογισμού επισημαίνει πως η μείωση τόσο του νέου ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, όσο και των εισπράξεων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην επίδραση των μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων του COVID-19 σε ορισμένους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας και ειδικότερα στην παράταση της προθεσμίας καταβολής βεβαιωμένων οφειλών και δόσεων ρυθμίσεων ή διευκολύνσεων τμηματικής καταβολής, καθώς και στην αναστολή της είσπραξης βεβαιωμένων και ληξιπρόθεσμων οφειλών υπό προϋποθέσεις.
Αναφορικά με τον συνολικό αριθμό των οφειλετών, στο τέλος του τρίτου τριμήνου του τρέχοντος έτους παρατηρείται σημαντική μείωση κατά 483.436 πρόσωπα (φυσικά και νομικά) σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται στους 3.867.892 οφειλέτες. Η συγκεκριμένη μεταβολή ερμηνεύεται εν μέρει από τον μεγάλο αριθμό των χρεών σε αναστολή είσπραξης στο πλαίσιο των μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων του COVID-19.
Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης του πλήθους των οφειλετών εντοπίζεται στην κατηγορία που αφορά σε χρέη μικρότερα από 50 ευρώ (μείωση κατά 249.882 οφειλέτες). Ωστόσο, το πλήθος των οφειλετών με χρέη μικρότερα από 1 ευρώ σημειώνει αύξηση σε ετήσια βάση κατά 75.401 πρόσωπα, με τον συνολικό αριθμό των οφειλετών να διαμορφώνεται σε 333.324.
Στις κατηγορίες οφειλής μέχρι τα 20.000 ευρώ η πτώση του αριθμού των οφειλετών σε ετήσια βάση συνοδεύεται από μείωση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου. Ενδεικτικά, στο εύρος οφειλής μεταξύ 500 και 10.000 ευρώ ο αριθμός των οφειλετών μειώθηκε κατά 84.250 πρόσωπα, ενώ παράλληλα σημειώθηκε μείωση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου κατά 146,6 εκατ. ευρώ.
Αντίθετα, στις κατηγορίες οφειλής άνω των 20.000 ευρώ σημειώνεται αύξηση τόσο στο πλήθος των οφειλετών, όσο και στο ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο. Επισημαίνεται ότι η αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου κατά 33,8 εκατ. ευρώ που παρατηρείται στο εύρος οφειλής μεταξύ 10.000 και 100.000 ευρώ προέρχεται από τους οφειλέτες με χρέη μεταξύ 20.000 και 100.000 ευρώ, καθώς σε αυτό το εύρος οφειλής το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 61,8 εκατ. ευρώ, ενώ παράλληλα προστέθηκαν 1.107 πρόσωπα.
Ενδιαφέρον είναι επίσης ότι το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 πηγάζει από τους οφειλέτες με ύψος οφειλής άνω του 1 εκατ. ευρώ (αύξηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου σε αυτήν την κατηγορία κατά 1.117,2 εκατ. ευρώ), ο αριθμός των οποίων σημείωσε μικρή αύξηση κατά 151 πρόσωπα.
Σημαντική είναι η συνεισφορά των νομικών προσώπων καθώς οι οφειλές που προέρχονται από αυτά αυξήθηκαν κατά 691,4 εκατ. ευρώ, ενώ το ύψος του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου τους σε αυτήν την κατηγορία οφειλής άγγιξε κατά το τρίτο τρίμηνο του 2020 τα 62 δις ευρώ. Αντίστοιχα το πλήθος των νομικών προσώπων που οφείλουν πάνω από 1 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκε στα 5.047, καθώς αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 102 νομικά πρόσωπα.
Ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις ασφαλισμένων
Για τα χρέη προς τα ταμεία αναφέρεται πως το σύνολο των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2020 διαμορφώθηκε στα 37,4 δισ. ευρώ, δηλαδή παρουσίασε αύξηση κατά 392,7 εκατ. ευρώ σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Η αύξηση αυτή προέρχεται από την αύξηση των πρόσθετων τελών (κατά 395,8 εκατ. ευρώ), καθώς οι κύριες οφειλές σημείωσαν μείωση κατά 3,1 εκατ. ευρώ.
Η αύξηση των συνολικών οφειλών οφείλεται στις νέες εντάξεις οφειλετών (60.478 οφειλέτες με συνολικές οφειλές ύψους 313,9 εκατ. ευρώ), καθώς και στη δημιουργία νέων οφειλών και στην αύξηση των πρόσθετων τελών για τους οφειλέτες που είναι ήδη ενταγμένοι στο ΚΕΑΟ.
Από την άλλη μεριά στο τρίτο τρίμηνο του 2020 παρατηρήθηκε αύξηση των εισπράξεων κατά 55,3 εκατ. ευρώ σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, παρά τα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων του COVID-19 (όπως είναι η παράταση της προθεσμίας καταβολής των δόσεων ρύθμισης για συγκεκριμένες κατηγορίες οφειλετών) που επιδρούν αρνητικά στις συνολικές εισπράξεις. Επιπλέον συνεχίστηκαν οι διαγραφές οφειλών μη μισθωτών βάσει του επανυπολογισμού που προβλέπει ο ν.4611/2019, όπως και οι διαγραφές, μειώσεις, συμψηφισμοί οφειλών και εκπτώσεις προσαυξήσεων λόγω ρυθμίσεων.
Αύξηση παρουσίασε επίσης από την αρχή του έτους ο αριθμός των μητρώων των οφειλετών κατά 38.564 (από τα οποία 8.731 μητρώα προστέθηκαν εντός του τρίτου τριμήνου του έτους), με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των μητρώων με οφειλές σε ασφαλιστικά ταμεία να διαμορφώνεται στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2020 σε 2.045.871 μητρώα. Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των μητρώων (κατά 20.393) προέρχεται από την κατηγορία οφειλής μέχρι 50 ευρώ, ενώ μείωση κατά 10.536 παρουσιάζει ο αριθμός των μητρώων που αφορά σε οφειλές από 50 έως 500 ευρώ.
Σε ετήσια βάση παρατηρείται σημαντική αύξηση στις συνολικές οφειλές κατά περίπου 1,8 δισ. ευρώ, η οποία οφείλεται τόσο στην αύξηση των πρόσθετων τελών (κατά 1,2 δισ. ευρώ), όσο και στην αύξηση των κύριων οφειλών κατά 623,5 εκατ. ευρώ. Αναλυτικότερα, στην κατηγορία οφειλής μεταξύ 500 και 10.000 ευρώ, στην οποία καταγράφεται το μεγαλύτερο μέρος (58%) των μητρώων, παρατηρείται η μεγαλύτερη αύξηση κύριων οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία (κατά 492,1 εκατ. ευρώ). Αντίθετα, στην κατηγορία οφειλής μεταξύ 10.000 και 100.000 ευρώ, στην οποία συγκεντρώνεται περίπου το μισό από το σύνολο των κύριων οφειλών (44%), διαπιστώνεται μείωση του ύψους των κύριων οφειλών (κατά 460,4 εκατ. ευρώ).
