της Νένας Μαλλιάρα
Οι τράπεζες στη Νότια Ευρώπη έχουν κάνει πολύ περισσότερο χρήση των μορατόριουμ πληρωμών σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, διαπιστώνει η Fitch Ratings σε έκθεσή της με τίτλο «Southern European Banks Face Contrasting Risks from Coronavirus Loan Moratoriums» (Οι τράπεζες της Ν. Ευρώπης αντιμετωπίζουν αντίθετους κινδύνους από τα moratoria δανείων λόγω κορονοϊού), επισημαίνοντας ότι στην ΕΕ τα moratoria δανείων αντιπροσωπεύουν λιγότερο του 10% στο σύνολο των τραπεζικών δανείων στα τέλη Ιουνίου 2020, σύμφωνα με την EBA (European Banking Authority). Τα ποσοστά σε Κύπρο, Ελλάδα, Ιταλία και Πορτογαλία είναι υψηλότερα, ενώ το χαμηλότερο ποσοστό για την Ισπανία έχει να κάνει με το ότι είναι υψηλότερη η χρήση προγραμμάτων αναστολής πληρωμών με δάνεια με εγγύηση του δημοσίου.
Όπως εκτιμά η Fitch Ratings, οι τράπεζες της Ν. Ευρώπης έχουν κάνει μεγαλύτερη χρήση των μορατόριουμ πληρωμών διότι α) υπάρχουν πολλοί επιχειρηματικοί τομείς που συνδέονται με τον τουρισμό, ο οποίος έχει σημαντική συμβολή στις Οικονομίες της Ν. Ευρώπης και έχει πληγεί σοβαρά από την κρίση του Covid, β) στις Οικονομίες αυτές έχουν μεγάλο ειδικό βάρος οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που συνήθως είναι πιο ευάλωτες από τις μεγάλες σε οικονομικά σοκ, γ) το ιδιωτικό χρέος παραμένει υψηλό (ειδικά σε Κύπρο και Πορτογαλία), κάνοντας ακόμη πιο ευάλωτους τους οφειλέτες σε καθοδικά «γυρίσματα» της Οικονομίας.
Η χρήση των μορατόριουμ δανείων διαφέρει ανά χώρα σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη, επισημαίνει η Fitch Ratings. Είναι υψηλότερα όπου προσφέρονται με ελάχιστη ή καθόλου κρατική στήριξη, όπως στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Πορτογαλία. Η χρήση των μορατόριουμ αντικατοπτρίζει επίσης το πεδίο εφαρμογής κάθε καθεστώτος όσον αφορά την επιλεξιμότητα του δανειολήπτη και εάν εφαρμόζεται ή όχι στην αναστολή κεφαλαίου καθώς και στις πληρωμές τόκων. Η Κύπρος έχει τη μεγαλύτερη χρήση, εν μέρει αντανακλώντας την έλλειψη αυστηρών όρων, ιδίως για τις μικρότερες επιχειρήσεις.
Κίνδυνοι για το ενεργητικό των τραπεζών
Ορισμένες χώρες έχουν επεκτείνει τα αρχικά τους χρονοδιαγράμματα για τα μορατόριουμ πληρωμών σε δάνεια που σχετίζονται με την πανδημία, δίνοντας στους δανειολήπτες περισσότερο χρόνο για να συνεχίσουν τις πληρωμές ή να ζητήσουν αναστολή. Αυτό αποτρέπει ή τουλάχιστον καθυστερεί, όπως επισημαίνει η Fitch Ratings, την ανάγκη για τις τράπεζες να επαναταξινομήσουν, με βάση το διεθνές λογιστικό πρότυπο IFRS9, τα δάνεια αυτά στα στάδια 2 και 3 (σημείωση: εννοεί στις κατηγορίες αβέβαιης είσπραξης και μη εξυπηρετούμενων) και επομένως να σχηματίσουν προβλέψεις έναντι μελλοντικών ζημιών.
Από μόνη της, ωστόσο, η χρήση των μορατόριουμ δεν έχει ενεργοποιήσει αυτόματη επαναταξινόμηση των δανείων, λέει η Fitch,
αναφέροντας ότι η ΕΒΑ εκτίμησε πως μόνο το 2,5% των δανείων των ευρωπαϊκών τραπεζών σε προγράμματα αναστολής πληρωμών, κατέληξαν σε μη εξυπηρετούμενα στα τέλη Ιουνίου 2020.
Η Fitch Ratings εκτιμά ότι ενώ τα moratoria δανείων αποτελούν βραχυπρόθεσμα μία λύση για τις δυσκολίες ρευστότητας των δανειοληπτών, μπορεί να υποκρύπτουν μεσοπρόθεσμα κινδύνους για την ποιότητα ενεργητικού των τραπεζών. Αυτό μπορεί να αποτελέσει ένα μεγάλο «άνοιγμα» (δαμόκλειο σπάθη) για τις τράπεζες χωρών όπου δεν υπάρχει σχήμα κρατικών εγγυήσεων για τα δάνεια.
Τα moratoria μπορεί να δημιουργήσουν πρόσθετους κινδύνους για τις τράπεζες σε Κύπρο και Ελλάδα, όπου η κουλτούρα πληρωμών είναι πιο αδύναμη από τις άλλες χώρες στη Ν. Ευρώπη. Και ενώ τα moratoria μπορεί να προσφέρουν την αναγκαία στήριξη στους οφειλέτες, μπορεί επίσης να αποδυναμώσουν περαιτέρω μια ήδη αδύναμη κουλτούρα πληρωμών, επισημαίνει η Fitch Ratings.
