Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με 170 έργα, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις συνδυάζει την οικονομική αποτελεσματικότητα με την καινοτομία και τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό με την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική συνοχή και τη δικαιοσύνη. Και για την υλοποίησή του η χώρα μας έχει αιτηθεί περί τα 30,5 δισ. ευρώ, δηλαδή 17,8 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και 12,7 δισ. ευρώ για δάνεια, κινητοποιώντας συνολικά 57 δισ. ευρώ.
Το «Ελλάδα 2.0» αποτελείται από τέσσερις πυλώνες. Ο πρώτος είναι ο πράσινος, δεύτερος ο ψηφιακός, τρίτος ο κοινωνικός (απασχόληση, δεξιότητες και κοινωνική συνοχή - υγεία, παιδεία, κοινωνική προστασία) ενώ ο τέταρτος πυλώνας αφορά στις ιδιωτικές επενδύσεις, στον οικονομικό και θεσμικό μετασχηματισμό.
Ειδικότερα, ως προς την πράσινη μετάβαση, οι επενδύσεις του Σχεδίου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων ένα εκτεταμένο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» για νοικοκυριά, επιχειρήσεις, δημόσια κτίρια και υποδομές (περίπου 1,5 δισ. ευρώ), προώθηση στρατηγικών αστικών αναπλάσεων (475 εκατ. ευρώ) , μεγάλες επενδύσεις σε αντιπλημμυρικά έργα, συνοδευόμενα από αλλαγές στην χρήση των δικτύων άρδευσης και εγκατάσταση τηλεμετρητών για τον εντοπισμό διαρροών και την έξυπνη διαχείριση του νερού, ένα Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης, δράσεις για προστασία της βιοποικιλότητας κλπ.
1,8 δισ. ευρω για βιοποικιλότητα και κυκλική οικονομία
Ειδικότερα, το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας εισάγει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις με στόχο την αποτελεσματική χρήση των φυσικών πόρων και την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, μέσω της αποτελεσματικής διαχείρισης των υδάτων και των υγρών αποβλήτων, της προστασίας της βιοποικιλότητας και της προσαρμογής και της αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος.
Οι δράσεις του συγκεκριμένου άξονα προωθούν τη δημιουργία ενός πλαισίου για τη βιώσιμη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος, μέσω της εισαγωγής μεταρρυθμίσεων που προωθούν τη βιώσιμη γεωργία και επιτρέπουν την αποτελεσματική χρήση των φυσικών πόρων. Επίσης επικεντρώνονται σε επενδύσεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης και της προστασίας από φυσικές καταστροφές και την αποκατάσταση των δασών ενώ δίνεται έμφαση στην αναβάθμιση των δυνατοτήτων της πολιτικής προστασίας, με στόχο την αντιμετώπιση προκλήσεων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, από την οποία η Ελλάδα επηρεάζεται σημαντικά.
Έτσι, 290 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν για την ενίσχυση των δικτύων ύδρευσης περιοχών της Δυτικής Ελλάδας (Πρέβεζα, Άρτα) και νησιών (Λέσβος, Λευκάδα, Κέρκυρα). Άλλα 224 εκατ. ευρώ θα στηρίξουν την αναδάσωση 165.000 στρεμμάτων σε όλη την Ελλάδα με έμφαση σε περιαστικές περιοχές. Επίσης, 230 εκατ. ευρώ θα δαπανηθούν για τη δημιουργία υποδομών επεξεργασίας αστικών λυμάτων σε οικισμούς κάτω των 2000 κατοίκων σε τουριστικά και περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές (παραλιακά μέτωπα Κορινθίας, δυτικό παραλιακό μέτωπο Βόλου, περιοχή Μόρνου, οικισμοί σε Ιωάννινα, Πέλλα, Κερατέα, οικισμοί σε νησιά όπως Κρήτη, Κέρκυρα, Σκύρος, Σκόπελος κα). Επίσης, το ίδιο κονδύλι θα ενισχύσει για τον εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων και επανάχρηση του επεξεργασμένου ύδατος, σε σημαντικές πόλεις της χώρας (π.χ. Αλιβέρι, Σέρρες, Σιθωνία, Λαμία, Τρίκαλα, Λάρισα, Νάουσα της Πάρου) και στην Μοναστική Κοινότητα Αγίου Όρους καθώς επίσης και υποδομές διαχείρισης ιλύος σε μεγάλες πόλεις (π.χ. Σέρρες, Ιωάννινα, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη).
Επιπλέον, άλλα 200 εκατ. ευρώ καλύψουν επενδύσεις σε αρδευτικά δίκτυα και συστήματα (κατασκευή και εκσυγχρονισμός φραγμάτων, αρδευτικών δικτύων, δεξαμενών κ.ά.) σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα (ΣΔΙΤ), άλλα 200 εκατ. ευρώ για κατασκευή και εκσυγχρονισμό των υποδομών υδροδότησης και διαχείρισης πόσιμου νερού, 100 εκατ. ευρώ για δημιουργία εθνικού δικτύου με μονοπάτια και διαδρομές πεζοπορίας σε ολόκληρη την Ελλάδα, 155 εκατ. ευρώ για άμεση και έγκαιρη επέμβαση είναι κρίσιμη για τη διαχείριση των κρίσεων που δημιουργούν οι φυσικές καταστροφές, 110 εκατ. ευρώ για επενδύσεις πολλαπλών χρήσεων με στόχο τον περιορισμό των κινδύνων πλημμύρας, 115 εκατ. ευρώ για προμήθεια πυροσβεστικών και άλλων οχημάτων και εξοπλισμού για τοπικές αρχές και Πολιτική Προστασία, 119 εκατ. ευρώ για ψηφιακό και τεχνολογικό εξοπλισμό Πολιτικής Προστασίας και 19 εκατ. ευρώ για την κατασκευή 13 Περιφερειακών Επιχειρησιακών Κέντρων τελευταίας τεχνολογίας.
2,5 δισ. ευρώ για κτίρια και χωροταξία
Όσον αφορά στην ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας, αλλά και στη χωροταξική μεταρρύθμιση ο συνολικός προϋπολογισμός του Ταμείου Ανάκαμψης είναι 2,544 δισ. ευρώ, τα οποία εκτιμάται ότι θα κινητοποιήσουν επενδυτικούς πόρους 4.279 δισ. ευρώ. Ο άξονας περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που προωθούν τόσο την ανακαίνιση όσο και την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, την εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού και την πραγματοποίηση στρατηγικών “πράσινων” αναπλάσεων.
Όσον αφορά στα κτίρια, οι επενδύσεις στοχεύουν στην ανακαίνιση του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος, συμπεριλαμβανομένων κατοικιών, εμπορικών, βιομηχανικών και δημόσιων κτιρίων καθώς και κοινωνικών υποδομών, ενώ προωθείται και νέο σχέδιο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Ειδικά το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» που συμπεριλαμβάνεται στον άξονα θα συμβάλει στην επίτευξη έως και του 15% του σχετικού στόχου του ΕΣΕΚ για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών.
Σχετικά με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, προωθούνται μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που θα στηρίζουν τη βελτίωση του αστικού οικοσυστήματος μέσω της μεταρρύθμισης του πλαισίου πολεοδομικής πολιτικής, της προώθησης σχεδίων βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά και αναπλάσεων, όπως η διπλή ανάπλαση του Βοτανικού- Ελαιώνα και του παραλιακού μετώπου της Αθήνας.
Ενέργεια και κλίμα
Επίσης, ο στόχος του σχεδίου είναι να συμβάλει στα σχέδια για το κλίμα και την ενέργεια, μέσω μιας δέσμης επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων οι οποίες περιλαμβάνουν τη διασύνδεση του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας με τα μη διασυνδεδεμένα νησιά (Δ Φάση διασύνδεσης Κυκλάδων, 195 εκατ. ευρώ), μειώνοντας το ενεργειακό κόστος και την παραγωγή ενέργειας με βάση το πετρέλαιο, την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού και την περαιτέρω δυνατότητα για ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα νησιά αυτά.
Επιπρόσθετα, στοχεύει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και στην αύξηση της χωρητικότητας του για να επιτρέψει τη διείσδυση νέων ΑΠΕ και προωθεί τη δημιουργία υποδομών για την αποθήκευση ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ, ώστε να ενισχυθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και να βελτιστοποιηθεί η λειτουργία της αγοράς ενέργειας. Τέλος, προωθείται ο εθνικός στόχος της Ελλάδας για πλήρη απολιγνιτοποίηση έως το 2028 και η σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, ενώ εισάγονται ολοκληρωμένα μέτρα στήριξης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων κοινωνικοοικονομικής και περιβαλλοντικής αποκατάστασης, για την ανάπλαση των περιοχών που πλήττονται από την απολιγνιτοποίηση, διασφαλίζοντας τη δίκαιη μετάβαση.
Αστική κινητικότητα και μεταφορές
Η μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών αποτελεί βασική προτεραιότητα για την Ελλάδα. Οι δράσεις που περιλαμβάνονται στον συγκεκριμένο άξονα του «Ελλάδα 2.0» προωθούν την ηλεκτροκίνηση, μέσω της εγκατάστασης περισσότερων από 8.600 σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε όλη την επικράτεια και της αύξησης των ηλεκτρικών οχημάτων, μέσω της παροχής κινήτρων για την αντικατάσταση των υπαρχόντων οχημάτων με ηλεκτρικά. Επιπλέον ο άξονας προωθεί επενδύσεις που στοχεύουν στη δημιουργία βιομηχανικών μονάδων καινοτόμου πράσινης τεχνολογίας ενώ εισάγει μεταρρυθμίσεις που επιτρέπουν την εγκατάσταση και τη λειτουργία εξοπλισμού φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων (ΗΟ).
Έτσι, 300 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν στη δημιουργία νέων ή αναβάθμιση βιομηχανικών μονάδων προηγμένης πράσινης τεχνολογίας, με υποχρεωτική λειτουργία τμήματος έρευνας και ανάπτυξης για την προώθηση καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών καθώς και στην ενίσχυση επενδύσεων μείωσης του αποτυπώματος CO2 στην επιβατηγό ναυτιλία.
Άλλα 200 εκατ. ευρώ έχει αιτηθεί η χώρα για δημιουργία σταθμών φόρτισης για ηλεκτροκίνητα οχήματα σε ολόκληρη την Ελλάδα (αεροδρόμια, εθνικές οδοί, σταθμοί εξυπηρέτησης οχημάτων, πρατήρια καυσίμων κ.λπ.) αλλά και για αντικατάσταση μέρους του στόλου των αστικών συγκοινωνιών στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη με ηλεκτρικά λεωφορεία, ενώ προωθείται και η επιδότηση για αντικατάσταση των παλαιών ρυπογόνων ταξί με ηλεκτρικά.
Κοινωνικός πυλώνας για τους ευάλωτους πολίτες
Ως προς τον κοινωνικό πυλώνα οι επενδύσεις του Σχεδίου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, προγράμματα με στόχο την ενίσχυση της απασχόλησης με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων. Στους κεντρικούς στόχους περιλαμβάνεται και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης, ψηφιακές υποδομές σε όλες τις τάξεις των σχολείων, με προηγμένο εξοπλισμό στα εργαστήρια και voucher για την αγορά ψηφιακών εργαλείων για τους μαθητές από ευάλωτα νοικοκυριά. Επίσης, θα προωθηθούν επενδύσεις που θα οδηγούν σε κοινωνική δικαιοσύνη και θα στηρίξουν δίκτυα κοινωνικής προστασίας, μέσω της υλοποίησης προγραμμάτων που θα προωθούν τις ίσες ευκαιρίες, θα στηρίζουν τη διαφορετικότητα, αλλά και ευάλωτες ομάδες (παιδιά, γυναίκες) κλπ.
Πάντως, όσον αφορά στην ισότητα των φύλων, οι κύριες προκλήσεις αφορούν στη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, με το ποσοστό συμμετοχής να διαμορφώνεται σταθερά στο 71.3% για τους άνδρες και αντίστοιχα να μειώνεται στο 51.3% το 2019 για τις γυναίκες, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών στην Ευρώπη, σημαντικά χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (68.2%).
Σύμφωνα με την Έκθεση Πισσαρίδη (Νοέμβριος 2020) το πρόβλημα με τη χαμηλή συμμετοχή στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα εντοπίζεται κατά βάση στη χαμηλή συμμετοχή των γυναικών. Η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας μειώνει σημαντικά το παραγωγικό δυναμικό της χώρας, καθώς το μέσο μορφωτικό επίπεδο των γυναικών που δεν συμμετέχουν στην αγορά εργασίας είναι υψηλό.
.
