Στη σύνοδο των υπουργών Περιβάλλοντος μεταφέρονται σήμερα οι διαβουλεύσεις για τη λήψη μέτρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να αναχαιτιστεί η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους. Έτσι, μαζί με τις εισηγήσεις της Ισπανίας και της Πολωνίας, θα τεθεί εκ νέου επί τάπητος και η πρόταση της Ελλάδας, μετά την κοινή επιστολή προς τον πρόεδρο του Eurogroup, Πασκάλ Ντόναχιου, που απέστειλαν τη Δευτέρα οι υπουργοί Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας και Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας.
Η συζήτηση έρχεται λίγες μόλις ώρες μετά την πρωτοβουλία των υπουργών Οικονομικών Ελλάδας, Γαλλίας, Ισπανίας, Τσεχίας και Ρουμανίας για τις αυξήσεις στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, γεγονός που αναδεικνύει την παράμετρο επιβάρυνσης του δημοσιονομικού κόστους από τις πολλαπλές παρενέργειες που επιφέρει η αύξηση των τιμών ρεύματος και φυσικού αερίου. Στην κοινή τους δήλωση, οι ΥΠΟΙΚ μιλούν για «δραματικές αυξήσεις, με έντονο αντίκτυπο στους πιο ευάλωτους συμπατριώτες μας και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις», ενώ αναφέρονται στην ανάγκη λήψης μέτρων σε 5 άξονες.
Κοινός παρονομαστής των προτάσεων των τριών χωρών, που θα συζητηθούν στη σημερινή σύνοδο των υπουργών Περιβάλλοντος, είναι ότι αναφέρονται σε παρεμβάσεις στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων ρύπων (ETS), αν και προς διαφορετική κατεύθυνση. Την ίδια ώρα, Ελλάδα και Ισπανία μιλούν επίσης για την ανάγκη πανευρωπαϊκού συντονισμού για την κάλυψη των αναγκών της «Γηραιάς Ηπείρου» σε φυσικό αέριο, ώστε όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά και οι δύο χώρες, οι τιμές της ενέργειας να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πολιτικό όπλο κατά των συμφερόντων της Ε.Ε.
Η ιδέα του πανευρωπαϊκού συντονισμού για το φυσικό αέριο, πάντως, φαίνεται πως ήδη έχει ωριμάσει στους κόλπους της Ε.Ε., καθώς σε χθεσινές δηλώσεις της η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε πως στην επερχόμενη επίσημη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (στις 21-22 Οκτωβρίου) θα συζητηθεί η προοπτική δημιουργίας στρατηγικού αποθέματος φυσικού αερίου από την Ε.Ε.
Περιορισμός «παικτών» στο χρηματιστήριο ρύπων
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη «φόρμουλα» ευρωπαϊκής αντίδρασης στις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος με τις προτάσεις Ελλάδας και Ισπανίας, οι οποίες αναφέρονται στη συλλογική ανάπτυξη στρατηγικών αποθεμάτων φυσικού αερίου μέσω μιας κεντρικής ευρωπαϊκής πλατφόρμας. Μάλιστα, η ελληνική πρόταση κάνει ειδική αναφορά στη δημιουργία στρατηγικών εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ευρώπη, για την υποστήριξη αυτού του σχεδίου.
Όσον αφορά πάντως τις παρεμβάσεις που «αγγίζουν» το σύστημα ETS, Ελλάδα και Ισπανία κινούνται σε διαφορετικό μήκος κύματος, με τη χώρα της Ιβηρικής να συμπλέει με την Πολωνία, καθώς και οι δύο «βλέπουν» φαινόμενα κερδοσκοπίας πίσω από τα υψηλά επίπεδα στα οποία διαμορφώνονται οι τιμές των δικαιωμάτων.
Έτσι, ζητούν παρεμβάσεις για τον περιορισμό των συμμετεχόντων στις αγοραπωλησίες δικαιωμάτων, ώστε οι τιμές στο Χρηματιστήριο ρύπων να διαμορφώνονται από τους κλάδους που είναι υπόχρεοι για την αγορά δικαιωμάτων για τους ρύπους που εκπέμπουν. Κάτι που, σύμφωνα με τις δύο προτάσεις, θα διασφάλιζε πως τα οικονομικά «σήματα» από το Χρηματιστήριο θα διαμορφώνονταν σε επίπεδα τέτοια ώστε να αποτελούν όντως κίνητρα στις εταιρείες που συμμετέχουν στο σύστημα εμπορίας, δηλαδή τους ηλεκτροπαραγωγούς και τους βιομηχανικούς καταναλωτές, ώστε να επενδύσουν σε «πράσινες» τεχνολογίες.
Αξιοποίηση έξτρα εσόδων από τα δικαιώματα
Η ελληνική πρόταση, αντίθετα, αναφέρεται στην αξιοποίηση επιπλέον εσόδων από τα δικαιώματα ρύπων. Στην τρέχουσα συγκυρία, και για την άμεση αντιμετώπιση του υψηλού ενεργειακού κόστους, αναφέρεται στην αξιοποίηση δικαιωμάτων από το Αποθεματικό Σταθερότητας της Αγοράς, στο οποίο αποσύρονται δικαιώματα CO2 ώστε να μειωθεί η προσφορά όταν οι τιμές των ρύπων τείνουν να αποκλιμακωθούν.
Αξιοποίηση δικαιωμάτων ρύπων, αυτή τη φορά με την προκαταβολή εσόδων από μελλοντικούς πλειστηριασμούς που ενδεχομένως θα επιστραφούν σε βάθος χρόνου από τους καταναλωτές, προβλέπει η ελληνική πρόταση για πιθανά κεφάλαια του μακροπρόθεσμου μηχανισμού, που επίσης προτείνει η χώρα μας.
Ο μηχανισμός αυτός θα έχει αποστολή την αναχαίτιση τυχόν επόμενων νέων εκτινάξεων του φυσικού αερίου, οι οποίες σύμφωνα με την πρόταση δεν είναι απίθανο να ξανασυμβούν, καθώς «οι τρέχουσες, ασυνήθιστα υψηλές, τιμές του φυσικού αερίου ενδέχεται να μην αποτελούν περιστασιακό συμβάν, λόγω εφάπαξ παραγόντων», όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Το μέτρο αυτό, το οποίο ονομάζεται στην πρόταση «ταμείο αντιστάθμισης κινδύνου της ΕΕ», θα αξιοποιεί τα κεφάλαια αυτά για την αντιστάθμιση μελλοντικών ανάλογων εκτινάξεων του κόστους. Έτσι, με βάση τα κονδύλια που θα κατανέμονται σε κάθε κράτος-μέλος, αυτό θα μπορεί να χρηματοδοτεί μέτρα για την απορρόφηση μέρους των αυξήσεων. Μία τέτοια παρέμβαση θα μπορούσε να είναι η επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου των τελικών καταναλωτών, όπως δηλαδή η πρωτοβουλία που πρόκρινε η ελληνική κυβέρνηση στην τρέχουσα κρίση.
